Τρία μόλις χρόνια πριν, ο Luvo Manyonga ήταν ένας άνθρωπος βυθισμένος στη φτώχεια και τα ναρκωτικά. Σήμερα είναι ένας Ολυμπιονίκης, κάτοχος ενός ασημένιου μεταλλίου, που εξασφάλισε χάρη σε ένα εντυπωσιακό άλμα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του περασμένου καλοκαιριού στο Ρίο. «Μπορώ να γίνω ο καλύτερος άλτης στον κόσμο αυτή τη στιγμή», λέει ο 25χρονος αθλητής. «Δεν θα πάρει καιρό. Μέχρι του χρόνου θα βλέπετε φλόγες!».
Ο Luvo Manyonga φαίνεται αποφασισμένος να συνεχίσει να πετυχαίνει. Ήδη από το 2011, όταν ήταν μόλις 20 ετών, έκανε την εντυπωσιακή του εμφάνιση στον χώρο του αθλήματος, κατακτώντας την πέμπτη θέση στο παγκόσμιο πρωτάθλημα. Έναν χρόνο αργότερα, όμως, ολόκληρος ο κόσμος του θα κατέρρεε.
Στις αρχές του 2012, ο Manyonga άρχισε να χρησιμοποιεί ένα ναρκωτικό με το όνομα «τικ», που αποτελούσε ένα είδος κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης, ιδιαίτερα δημοφιλούς στο Κέιπ Τάουν. Τον Μάρτιο του ίδιου έτους βγήκε θετικός στη χρήση του ναρκωτικού, με αποτέλεσμα να αποκλειστεί από το άθλημα για 18 μήνες.
«Μπορώ ειλικρινά να πω ότι έπιασα πάτο», δήλωνε πριν από τους Αγώνες του περασμένου Αυγούστου σε μια εφημερίδα της Νότιας Αφρικής. «Η ζωή μου ήταν μια κόλαση μετά τον αποκλεισμό μου λόγω των ναρκωτικών. Ο τρόπος που συμπεριφερόμουν ήταν μονόδρομος προς την αυτοκαταστροφή. Έχω κάνει πράγμα για τα οποία πραγματικά ντρέπομαι, όπως διαρρήξεις, κλοπές κινητών, απλώς για να βρω χρήματα να αγοράσω ναρκωτικά. Χάνεις κάθε αντίληψη του τι είναι σωστό και τι λάθος. Το μόνο που έχει σημασία είναι να βρεις τη δόση σου».
Όταν το 2015 ο Manyonga μετακόμισε από τη μικρή πόλη όπου ζούσε στην Πρετόρια, η κάποτε πολλά υποσχόμενη καριέρα του άρχισε να αποκτά και πάλι προοπτική. Χάρη στη βοήθεια των προπονητών του, που τον βοήθησαν αρχικά να αντιμετωπίσει τον εθισμό του, πριν τον καθοδηγήσουν και πάλι στον πρωταθλητισμό. Ο πρώτος ήταν ο Mario Smith, ο οποίος αιτήθηκε να μειωθεί η ποινή του από τα δύο χρόνια στους 18 μήνες, πριν τελικά πεθάνει σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το 2014.
Ο Manyonga συνέχισε τις προπονήσεις του με τον ιρλανδό John McGrath και τον Ryk Neethling, πρώην αθλητή της κολύμβησης από τη Νότια Αφρική. Ο McGrath, άλλοτε οδοκαθαριστής και μασίστας, φαίνεται πως έχει παίξει έναν σημαντικό ρόλο σε όλη αυτή την ιστορία. Ο McGrath άρχισε να αναζητά τον Manyonga, όταν ελάχιστοι άνθρωποι πέρα από την οικογένειά του ενδιαφέρονταν για το αν ζούσε. Τελικά τον εντόπισε και, έπειτα από ορισμένα δύσκολα χρόνια συνεργασίας, ο Manyonga βρήκε τη δύναμη να επιστρέψει στο άθλημά του.
Σήμερα, οι φίλοι του Manyonga έχουν τη βεβαιότητα ότι θα γίνει ο καλύτερος αθλητής στο άλμα εις μήκος στην ιστορία του αθλήματος. «Ναι, το πιστεύω αυτό», σχολιάζει ο ίδιος στη βρετανική Guardian. «Γεννήθηκα το 1991, την ίδια χρονιά που σημειώθηκε το σημερινό παγκόσμιο ρεκόρ (8,95 μέτρα από τον Μάικ Πάουελ)».
Μπορεί να γίνει ο πρώτος που θα ξεπεράσει τα εννιά μέτρα; «Είναι πιθανό. Σίγουρα. Μπορεί να συμβεί. Έχω τεράστια φιλοδοξία να κατακτήσω τον κόσμο», λέει και συμπληρώνει: «Στη ζωή έχω ξεπεράσει τόσα πολλά εμπόδια. Το να πάρεις ένα ασημένιο μετάλλιο στους Ολυμπιακούς είναι ένα προνόμιο. Αυτοί ήταν οι πρώτοι μου Ολυμπιακοί και έρχονται πολλοί ακόμη. Ονειρευόμουν τους Ολυμπιακούς από τότε που ξεκίνησα. Οπότε δεν φαινόταν κάτι το τόσο τεράστιο σε μένα. Άλλοι άνθρωποι μπορεί να νιώθουν διαφορετικά γιατί δεν έχουν βιώσει όσα έχω βιώσει εγώ».
Όταν ρωτάται για τη διάθεσή του πριν από τους τελικούς απαντά: «Είχα ρίγη. Μοιραζόμουν ένα δωμάτιο με τον Khotso Mokoena και του είπα: “Φίλε, δεν μπορώ να περιμένω μέχρι αύριο”. Περίμενα για αυτή τη στιγμή αρκετό καιρό. Με ενοχλούσε ακόμη και το γεγονός ότι έπρεπε πρώτα να πάω για ύπνο. Αλλά κοιμήθηκα ωραία. Κοιμήθηκα νωρίτερα για να περάσει πιο γρήγορα η νύχτα. Και όταν ξύπνησα το πρωί ήταν σαν…». «Χριστούγεννα;», συμπληρώνει ο δημοσιογράφος της Guardian. «200%», απαντά. «Ήθελα να φτάσει η ώρα τώρα. Ήθελα να δείξω στον κόσμο ότι ο Luvo Manyonga επέστρεψε».
Ο πρώην οδοκαθαριστής και μασίστας… προπονητής
Ένας από τους ανθρώπους που τον βοήθησε να φτάσει μέχρι εκεί είναι ο John McGrath, ο οποίος έχει συμμετάσχει σε παραστάσεις ως μασίστας σε όλο τον κόσμο, αγωνίστηκε στην κωπηλασία για την Ιρλανδία και ως κικ μπόξερ για τη χώρα του, κερδίζοντας παράλληλα πέντε μαύρες ζώνες σε διάφορες πολεμικές τέχνες. Ο Manyonga και ο McGrath συναντήθηκαν το 2013, όταν ο πρώτος ήταν ένας χρήστης ναρκωτικών και ο δεύτερος ένας πρώην οδοκαθαριστής σε πόλη της Ιρλανδίας.
«Μεγάλωσα στην επαρχία της Ιρλανδίας τη δεκαετία του 1970», λέει στη Guardian o McGrath. «Στην Ιρλανδία τότε κυριαρχούσε η καθολική εκκλησία και η μόρφωσή μου ήταν περιορισμένη. Πάντα ήλπιζα ότι μια μέρα θα έκανα κάτι άλλο. Ήταν μια μακρινή ελπίδα, καθώς δεχόμουν διαρκώς bullying, με έκαιγαν με τσιγάρα στο στήθος, κάτι που σε σημαδεύει για πάντα, ακόμη κι αν δεν το συνειδητοποιείς εκείνη τη στιγμή. Έφτασα στο σημείο όμως που είπα: Φτάνει. Ασχολήθηκα με τις πολεμικές τέχνες, άρχισα καράτε και άρχισα να διαβάζω βιβλία». Τη φυσική του δύναμη διέκρινε ένας προπονητής κωπηλασίας, όταν ο McGrath παρακολουθούσε δωρεάν μαθήματα κολύμβησης.
Ο McGrath διακρίθηκε στην κωπηλασία και, όταν επιλέχθηκε για την ομάδα της Ιρλανδίας, ήταν σε μια βάρκα με άτομα που σπούδαζαν να γίνουν γιατροί ή δικηγόροι. «Σκούπιζα δρόμους τότε και το έκανα αυτό για τρία χρόνια. Αλλά ονειρευόμουν μια διέξοδο. Η κωπηλασία ήταν το εισιτήριό μου για τη ελευθερία. Επιλέχθηκα όταν ήμουν 23 ετών και το 1999 ήμουν ο Ιρλανδός Κωπηλάτης της Χρονιάς. Αλλά τότε η πλάτη μου με εγκατέλειψε…». Το πρόβλημα υγείας στην πλάτη του είχε ως αποτέλεσμα η καριέρα του στην κωπηλασία να τελειώσει. Αλλά ο ίδιος αγνόησε τους γιατρούς και συνέχισε να διακρίνεται στις πολεμικές τέχνες.
Το 2008, o McGrath ερωτεύτηκε μια γυναίκα από τη Νότια Αφρική και την ακολούθησε για διακοπές στο Κέιπ Τάουν. Παραμένει εκεί μέχρι σήμερα. «Το 2013 ήμουν στην Κολομβία για τους παγκόσμιους αγώνες με την ομάδα της Νότιας Αφρικής. Ήταν τότε που οι άνθρωποι της Sascoc (Αθλητική Ομοσπονδία και Ολυμπιακή Επιτροπή της Νότιας Αφρικής) και εγώ πρωτομιλήσαμε για τον Luvo». Ο Manyonga είχε κερδίσει το πρωτάθλημα νέων το 2010 και έναν χρόνο αργότερα, οι επιδόσεις του ήταν ακόμη πιο εντυπωσιακές, καθώς κέρδισε την πέμπτη θέση στο παγκόσμιο πρωτάθλημα. Όταν όμως γύρισε πίσω στην πόλη του, έχασε τα χρήματα που κέρδισε και επέστρεψε στην κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη. Οι άνθρωποι της Sascoc του απάντησαν: «Αυτό το παιδί έχει αποκλειστεί για 18 μήνες και εσύ δεν είσαι εξειδικευμένος προπονητής, οπότε δεν μπορείς να δουλέψεις μαζί του».
Ο McGrath, πάντως, δεν το έβαλε κάτω. Του πήρε δύο μήνες να τον βρει. «Αν θέλεις να κάνεις ένα νέο ταξίδι, θα έρθω μαζί σου», του είπε. Ο McGrath μπορεί να γνώριζε αρκετά για τη δύναμη και τη φυσική κατάσταση, αλλά ήξερε ελάχιστα για το άλμα εις μήκος. «Έπρεπε να τον επανασυνδέσω με τον MarioSmith, που είχε υπάρξει προπονητής του. Ενώ προσπαθούσαμε να αποκαταστήσουμε τις σχέσεις τους, δούλευα μαζί του στο γυμναστήριο και όπου πήγαινα, ερχόταν και ο Luvo. Ήταν μια αργή διαδικασία, με πολλές υποτροπές».
Τελικά το 2015, ο Manyonga άφησε τη μικρή πόλη του για την Πρετόρια, όπου συνεργάστηκε με τους ειδικούς στο άθλημά του προπονητές, Toby Sutcliffe και Neil Cornelius.
Τι απέγινε η σχέση του με τον McGrath; Όταν ερωτάται, ο Manyonga δείχνει αμήχανος. «Ναι, από προπονητική άποψη βοήθησε. Έκανε το καλύτερο που μπορούσε». Όταν γίνεται αναφορά στην ευγνωμοσύνη που νιώθουν η μητέρα του και η αδερφή του προς τον πρώην προπονητή του (με τις οποίες επίσης συνομίλησε η Guardian), συνεχίζει: «Με βοήθησε όντως και έπαιξε έναν ρόλο στη ζωή μου. Δεν τον βγάζω εκτός». Αλλά και πολλοί άλλοι άνθρωποι ίστεψαν σε μένα. Δεν κέρδιζαν κάτι από αυτό, αν το βλέπω καθαρά. Ίσως να θέλουν κάτι να κερδίσουν. Αλλά το να πεις ότι κανένας άλλος δεν πίστεψε σε μένα, δεν είναι αλήθεια. Ο Gideon Sam της Sascoc,πριν γνωρίσω τον John, ήρθε για να με συναντήσει. Μου είπε ότι θέλει να με βοηθήσει. Τότε εμφανίστηκε ο John και προσπάθησε να κανονίσει ορισμένες συνεντεύξεις και να διαδώσει πως χρειαζόμουν βοήθεια».
Όταν όμως ο δημοσιογράφος επιμένει, ειδικά στο κομμάτι της αδυναμίας της οικογένειάς του προς τον McGrath, ο αθλητής δεν επιθυμεί να συνεχίσει τη συζήτηση.
Και όταν ο McGrath ενημερώνεται για την αντίδραση που προκάλεσε το όνομά του, απαντά: «Δεν πειράζει. Εγώ αγαπώ τον Luvo. Θέλω απλώς το καλύτερο για εκείνον».
Κάποτε ο Manyonga είχε πει πως έπρεπε «να κάνει άλματα ή να πεθάνει». Ακόμη και σήμερα επιμένει σε αυτό: «Αυτός είναι ο λόγος που είμαι ακόμη ζωντανός. Ο Θεός μού έδωσε το ταλέντο να δείξω τι μπορεί να γίνει στον κόσμο. Δεν έχει σημασία σε ποια κατάσταση βρίσκεσαι… μπορείς να επιστρέψεις. Μπορώ να περάσω το μήνυμα αυτό στον κόσμο. Αλλά δεν μπορείς να αλλάξεις το άτομο, αν δεν αλλάξει από μόνο του».
