Γιατί από τους τουλάχιστον 2.793 υπόδικους μόνο ένας φόρεσε το «βραχιολάκι»;

Πριν από τριάντα τρία χρόνια ένας Αμερικανός δικαστής, εμπνευσμένος από τον γνωστό σούπερ ήρωα Spiderman, καθιέρωσε στο χώρο της δικαιοσύνης το αποκαλούμενο «βραχιολάκι» επιτήρησης κρατουμένων.

Της Μαρίας Ζαχαροπούλου

Ήταν μια κίνηση που δημιούργησε νέα δεδομένα στο σωφρονιστικό σύστημα και αυτή τη στιγμή εκτιμάται ότι βραχιόλι ηλεκτρονικής επιτήρησης φορούν περισσότερα από 500.000 άτομα, σε 64 χώρες του κόσμου.

Η χώρας μας μετά από έντονες επιφυλάξεις, πολύχρονες συζητήσεις και αλλεπάλληλους διαγωνισμούς, κατάφερε να φέρει στην ελληνική πραγματικότητα την εφαρμογή του μέτρου της ηλεκτρονικής επιτήρησης πριν από μόλις 10 μήνες.

Ωστόσο, ο νέος θεσμός αργοπεθαίνει παρά τις αρχικές εκτιμήσεις πως τα 250 «βραχιολάκια», που μπήκαν στο πιλοτικό πρόγραμμα, δεν θα ήταν αρκετά για να καλύψουν τις ανάγκες. Σήμερα, μόλις ένας υπόδικος κάνει χρήση της ηλεκτρονικής επιτήρησης προκειμένου να μην βρεθεί στην φυλακή, ενώ αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι παραμένουν αδιάθετα 50 πληρωμένα «βραχιολάκια», τα οποία κοστίζουν στο υπουργείο Δικαιοσύνης περίπου 20.000 ευρώ το μήνα, μιας και αυτή ήταν η αρχική συμφωνία που υπήρχε με την εταιρία φύλαξης.

Το υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είχε επενδύσει στο «βραχιολάκι» προκειμένου να πετύχει την αποσυμφόρηση των ασφυκτικά γεμάτων φυλακών της χώρας, αλλά η προσπάθεια έπεσε στο κενό. Μαζί και η προσπάθεια για ελάφρυνση του προϋπολογισμού των φυλακών.

Είναι γεγονός πως επιχειρήθηκε με όλους τους τρόπους να διαφημιστεί η δυνατότητα που παρέχεται σε κρατούμενους, ήπιας εγκληματικότητας, να μην οδηγηθούν στη φυλακή. Δικηγόροι, δικαστές και εισαγγελείς ενημερώθηκαν, ωστόσο, το αποτέλεσμα δεν ήταν το αναμενόμενο.

Γιατί προτιμούν τη φυλακή από το βραχιόλι ηλεκτρονικής επιτήρησης;

Τι φταίει, όμως, και οι κατηγορούμενοι επιλέγουν τα κάγκελα της φυλακής από το να βρίσκονται σε καθεστώς ηλεκτρονικής επιτήρησης; Γιατί από τους τουλάχιστον 2.793 υπόδικους μόνο ένας φόρεσε το «βραχιολάκι»;

Ο γενικός γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής του υπουργείου Δικαιοσύνης, Ευτύχης Φυτράκης, δεν μπορεί να δώσει σαφή εξήγηση στα συγκεκριμένα ερωτήματα διαπιστώνοντας πως υπάρχει μεγάλη επιφυλακτικότητα.

«Ο νομικός κόσμος στη χώρα μας είναι συντηρητικός και θέλει το χρόνο του για να αποδεχθεί ένα νέο θεσμό», αναφέρει ο κ. Φυτράκης, συμπληρώνοντας ότι η ηγεσία του υπουργείου είναι αποφασισμένη να αναλάβει περαιτέρω δράση προκειμένου να αλλάξουν τα μέχρι τώρα απογοητευτικά δεδομένα. Ήδη, ο κ. Φυτράκης έχει απευθύνει ερώτημα προς τις δικαστικές αρχές προκειμένου να δοθούν στοιχεία για ενδεχόμενα αιτήματα από κατηγορούμενους τα οποία έχουν απορριφθεί.

Η επόμενη κίνηση είναι να απευθυνθεί στους ίδιους τους κρατούμενους ξεκινώντας εκστρατεία ενημέρωσης, μέσα στη φυλακή, για την δυνατότητα που τους παρέχει η πολιτεία. Διευκρινίζοντας μάλιστα, ότι υπάρχει και ειδική πρόβλεψη για να καλύψει το δημόσιο τα έξοδα που αφορούν κρατούμενους οι οποίοι δηλώνουν και αποδεικνύουν οικονομική αδυναμία.

Ανοικτό ακόμη και το ενδεχόμενο της κατάργησης

Την ίδια ώρα, παραμένει ανοικτό το ενδεχόμενο νομοθετικής παρέμβασης αλλά και κατάργησης της ηλεκτρονικής επιτήρησης στην περίπτωση που δεν εφαρμοστεί σε ικανό αριθμό κρατουμένων, ώστε να επιτευχθούν και οι λόγοι για τους οποίους υιοθετήθηκε ο θεσμός.

Νομικοί κύκλοι εκτιμούν πως ο πρόσφατος νόμος του υπουργείου Δικαιοσύνης για την αποσυμφόρηση των σωφρονιστικών καταστημάτων, ήταν ο βασικότερος λόγος που ο νέος θεσμός παραμένει ανενεργός, αφού ο κρατούμενος μπορεί να αποφυλακιστεί χωρίς να φορέσει βραχιόλι και μάλιστα χωρίς να εκτίσει την ποινή του κατ’ οίκον, όπως προβλέπεται με το σύστημα γεωεντοπισμού, αλλά ελεύθερος. Παράλληλα, ένας μεγάλος αριθμός κρατουμένων είναι αλλοδαποί, οι οποίοι δεν έχουν μόνιμη κατοικία που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να υπαχθεί κάποιος στο μέτρο.

Το κόστος του ηλεκτρονικού βραχιολιού, το οποίο ανέρχεται στα 12,9 ευρώ την ημέρα, είναι ένας ακόμη λόγος που δεν το προτιμούν οι κατηγορούμενοι καθώς επιλέγουν, όταν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, να καταβάλλουν εγγύηση προκειμένου να αφεθούν ελεύθεροι χωρίς περιορισμούς.

Για την ιστορία

– Το σύστημα ηλεκτρονικής παρακολούθησης επινοήθηκε από μια μικρή ομάδα ερευνητών του Χάρβαρντ τη δεκαετία του ΄60.
– Το 1983 ένας δικαστής από το Νέο Μεξικό, εμπνευσμένος από τον Spiderman, όπως είχε πει, επέβαλε για πρώτη φορά το «βραχιολάκι» αντί ποινής.
– Η Φλόριντα ήταν η πρώτη πολιτεία των ΗΠΑ που υιοθέτησε το σύστημα.
– Η Μεγάλη Βρετανία ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που εφάρμοσε το σύστημα ηλεκτρονικής επιτήρησης. Μεταξύ των χωρών που το έχουν υιοθετήσει είναι η Ιταλία, η Γαλλία η Ρωσία, το Ισραήλ, η Νορβηγία, η Πολωνία και το Βέλγιο ενώ σε μικρότερη κλίμακα η Κύπρος και η Βουλγαρία.

Στην Ελλάδα

– Στην Ελλάδα η ηλεκτρονική επιτήρηση θεσμοθετήθηκε πριν από περίπου ένα χρόνο.
– Το ημερήσιο κόστος είναι 12,9 ευρώ. Φοριέται με λουράκι, ζυγίζει 150 γραμμάρια, εκπέμπει σήμα γεωγραφικού εντοπισμού κάθε 20 δευτερόλεπτα. Επιπλέον, διαθέτει μπουτόν συναγερμού και σε περίπτωση που αφαιρεθεί εκπέμπει σήμα συναγερμού το οποίο ειδοποιεί το κέντρο ελέγχου.
– Ο νόμος για την ηλεκτρονική επιτήρηση (4205/13) προβλέπει την εφαρμογή της σε όλα τα στάδια της δικαστικής διαδικασίας: κύρια ανάκριση, υφ’ όρων απόλυση αλλά και στις τακτικές άδειες.
– Εξαιρούνται όσοι εμπλέκονται σε διακεκριμένες πράξεις ναρκωτικών, εγκληματική οργάνωση, τρομοκρατικές πράξεις, ανθρωποκτονίες, ασέλγειες και άλλα αδικήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, πορνογραφία και το έγκλημα της εσχάτης προδοσίας.