H 86χρονη Βάσω Σταματίου είναι ένας μαντατοφόρος από την κόλαση. Είναι η τελευταία ίσως Ελληνίδα χριστιανή που βρίσκεται σήμερα ζωντανή αφού πέρασε από το κολαστήριο του Αουσβιτς Μπιρκενάου, άλλων δύο στρατοπέδων συγκέντρωσης, το Ράβενσμπρικ και το Μάγκντεμπουργκ και κατάφερε τελικά να επιζήσει.

Το 1944, ήταν πρωτοετής της Νομικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μια Επονίτισσα, που τη συνέλαβε στο σπίτι της η Γκεστάπο τρεις μέρες μετά τη συγκέντρωση διαμαρτυρίας στη διασταύρωση Αγίας Σοφίας και Τσιμισκή με αφορμή την επέτειο της 25ης Μαρτίου. Για να μεταφερθεί στη συνέχεια στο στρατόπεδο Παύλου Μελά και από εκεί στις φυλακές Μπάνιτσε του Βελιγραδίου και να πάρει μετά από τρεις μήνες τον δρόμο για το Αουσβιτς Μπιρκενάου.

Είναι ένας άνθρωπος που γνωρίζει -στα απώτατα σύνορα ζωής και θανάτου- τι σημαίνει να ζεις κάτω από το υψωμένο χέρι του ναζιστικού χαιρετισμού. Δεν έχει ψευδαισθήσεις αλλά και να ‘θελε δεν γίνεται καθώς κουβαλάει συνέχεια τον αριθμό 82224 και τις μνήμες του Αουσβιτς Μπιρκενάου, του Ράβενσμπρικ και του Μάγκντεμπουργκ και άντεξε.

«Ετσι αρχίζει πάντα το κακό» λέει με πίκρα η γυναίκα στο «Έθνος της Κυριακής», σχολιάζοντας την άνοδο των ναζιστών στην χώρα. «Οι ναζί στην Γερμανία άρχισαν με το κυνήγι των Εβραίων εδώ ξεκίνησαν με τους μετανάστες. Αρέσουν πάντα κάτι τέτοια σε μερικά αυτιά αλλά και η άνοδός τους ήταν αναμενόμενη μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Οι κρίσεις βοηθούν την ανάπτυξη τέτοιων φαινομένων».

Και τι σκέφτεται ένας επιζών των στρατοπέδων συγκέντρωσης των ναζί βλέποντας τόσα χρόνια μετά να μεγεθύνεται το αποτρόπαιο; «Λέγανε καθησυχαστικά “θα ξεφουσκώσουν”, “προσωρινό, θα τους καταλάβει ο κόσμος”, δεν σας κρύβω ότι τον ένιωθα τον κίνδυνο, τώρα όμως, δυστυχώς, δύσκολα θεραπεύεται η κατάσταση. Περνούσα έξω από ένα λύκειο και άκουγα παιδιά νεαρά να μιλάνε υπέρ της Χρυσής Αυγής, δεν ξέρουν απολύτως τίποτα, όχι μόνο τα παιδιά, και οι μεγαλύτεροι δεν ξέρουν τίποτα κι αυτή είναι η καλύτερη κοπριά του φασισμού: η άγνοια. Κανονικά για χρόνια θα έπρεπε τους επιζώντες να μας γυρνάνε στα σχολεία να μαθαίνουν οι νέοι πού οδηγεί το μίσος».

Και η δημοκρατία τι να κάνει; Να τους θέσει εκτός νόμου; «Τώρα δεν γίνεται, τους ψήφισε ο κόσμος και ακόμη χειρότερα, φοβάμαι ότι όλη αυτή η ιστορία είναι κατευθυνόμενη για τη δημιουργία ενός φασιστικού αντίποδα».