Τα στατιστικά για τα σκακιστικά έργα και ημέρες του δαιμόνιου Ρώσου, για πολλούς του κορυφαίου σκακιστή όλων των εποχών, μιλούν από μόνα τους.
Ο νεαρότερος παγκόσμιος πρωταθλητής που είδε ποτέ η επικράτεια του σκάκι, ξεκίνησε να ασχολείται με το ασπρόμαυρο ταμπλό ήδη από τα έξι του χρόνια ζωής, αφού έλυσε περίφημο σκακιστικό γρίφο!
Γεννημένος το 1963, μπήκε στη διεθνή ελίτ το 1980, ως μετρ (grandmaster) και παγκόσμιος πρωταθλητής! Ήταν μόλις 17 χρονών.
Ο έφηβος δεν σταμάτησε βέβαια εκεί, καθώς από τη δική του συνεισφορά έγινε το σκάκι δημοφιλές στο ευρύ κοινό, μέσα από τις θρυλικές του μάχες με τον επίσης παγκόσμιο πρωταθλητή Ανατόλι Κασπόφ, αλλά και τη νικηφόρα αναμέτρησή του με τον «σκακιστικό» υπολογιστή Deep Blue της IBM το 1996!
Ο Κασπάροφ εγκατέλειψε το επαγγελματικό σκάκι το 2005 και πλέον είναι πολιτικός ακτιβιστής και συγγραφέας, όχι βέβαια προτού κάνει το όνομά του συνώνυμο του σκάκι, όντας ο πρώτος superstar των 64 ασπρόμαυρων τετραγώνων…
Πρώτα χρόνια
Ο Γκάρι Κίμοβιτς Κασπάροφ γεννιέται ως Γκάρι Βαϊνστάιν στις 13 Απριλίου 1963 στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, επαρχίας τότε της Σοβιετικής Ένωσης, απ’ όπου έλκει εξάλλου το διεθνές παρατσούκλι του, ως «Αστέρι του Μπακού».
Ο επίσης σκακιστής πατέρας του, εβραϊκής καταγωγής, του εμφυσεί την αγάπη για το σκάκι και ο μικρός του το ξεπληρώνει λύνοντας σε ηλικία μόλις 6 ετών ένα περίφημο σκακιστικό πρόβλημα! Και βέβαια, όταν την επόμενη χρονιά χάνει τον πατέρα του από λευχαιμία, είναι τώρα η αρμενικής καταγωγής μητέρα του που θα συνεχίσει να τον παρακινεί να ασχολείται καθημερινά με το ασπρόμαυρο ταμπλό.
Η σκακιστική διάνοια του μικρού αναγνωρίζεται αμέσως και στέλνεται να φοιτήσει σε σκακιστικό σχολείο, έχοντας δασκάλους φημισμένους ρώσους σκακιστές. Ο μικρός αποδεικνύει την ασύλληπτη συλλογιστική του ικανότητα όταν σε ηλικία 13 ετών στέφεται πρωταθλητής νέων στη Σοβιετική Ένωση, ο νεαρότερος που είχε ποτέ κατορθώσει να εξασφαλίσει την πρώτη θέση στο πανσοβιετικό τουρνουά, άθλο που θα επαναλάβει εξάλλου και την επόμενη χρονιά.
Παρά τις αναντίρρητες ικανότητές του, ο ίδιος δεν συνειδητοποιεί ότι μπροστά του ανοιγόταν μια λαμπρή καριέρα και έπρεπε να στεφθεί παγκόσμιος πρωταθλητής το 1979, σε ηλικία μόλις 16 ετών, για να πειστεί για το τι θα ήθελε να γίνει όταν μεγαλώσει!
Την επόμενη χρονιά, το 1980, κατακτά τον τίτλο του grandmaster και μπαίνει έτσι στην ελίτ των διεθνών σκακιστών, παρά το νεαρότατο της ηλικίας του. Επόμενος στόχος, ο παγκόσμιος πρωταθλητής στη μεγάλη κατηγορία των μετρ, ο συμπατριώτης του Ανατόλι Καρπόφ, τον οποίο δεν θα διστάσει να προκαλέσει σε μάχη ο θρασύς νεαρός, γράφοντας έτσι μια από τις πλέον χρυσές σελίδες του σκάκι…
Κασπάροφ εναντίον Καρπόφ
Ο Κασπάροφ, για να έχει τη δυνατότητα να παίξει με τον παγκόσμιο πρωταθλητή, έπρεπε να δώσει μια σειρά από αναμετρήσεις και να προκριθεί. Τη σεζόν 1984-85, αφού επιβίωσε από τους τρομερούς σκακιστές της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Σκάκι (FIDE – Federation Internationale des Echecs), ήταν πια έτοιμος να κονταροχτυπηθεί με το αγαπημένο παιδί της ομοσπονδίας, Ανατόλι Καρπόφ.
Σε μια σκακιστική αναμέτρηση που τράβηξε για 6 ολόκληρους μήνες(!) χωρίς να αποδώσει νικητή, ο πρόεδρος της FIDE κηρύσσει το πρόωρο τέλος του ματς, καθώς η υγεία του Καρπόφ είχε κλονιστεί από την κοπιώδη προσπάθεια των 48 παρτίδων, και ο Καρπόφ διαμαρτύρεται εντόνως για τη επανάληψη του ματς.
Πρόκειται για το μοναδικό μέχρι στιγμής σκακιστικό τουρνουά για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα που διακόπηκε ποτέ, φέρνοντας τον όλεθρο στις σχέσεις του φιλόδοξου νεαρού Κασπάροφ και της Σκακιστικής Ομοσπονδίας. Η βεντέτα θα συνεχιστεί για χρόνια και θα αποκορυφωθεί το 1993 με την αποχώρηση του Κασπάροφ από τη FIDE και την ίδρυση του δικού του παγκόσμιου πρωταθλήματος…
Παρά την άδικη κατά πολλούς διακοπή της αναμέτρησης, το καλοκαίρι του 1984 ο Γκάρι Κασπάροφ σκαρφαλώνει στην πρώτη θέση της παγκόσμιας κατηγορίας, σε ηλικία μόλις 21 ετών!
Ο παγκόσμιος πρωταθλητής της κατηγορίας των μετρ (grandmasters) Ανατόλι Καρπόφ δεν θα γλίτωνε όμως από τη μανία του κατά 12 χρόνια νεότερού του Κασπάροφ: οι δυο τους θα ξανακαθίσουν απέναντι στις 9 Νοεμβρίου 1985 για τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή και ο Κασπάροφ θα νικήσει με μικρή διαφορά! Ήταν και επισήμως ο νεαρότερος παγκόσμιος πρωταθλητής της μεγάλης κατηγορίας του σκάκι σε ολόκληρη την ιστορία του…
Οι δύο σκακιστές θα αναμετρηθούν άλλες τρεις φορές, το 1986, το 1987 και το 1990, με τον Κασπάροφ στη θέση του πρωταθλητή και τον Καρπόφ μονίμως στη θέση του διεκδικητή. Ο Κασπάροφ θα εγκαθιδρυθεί στην κορυφαία θέση του σκάκι, παραμένοντας Νο 1 για περισσότερα από 20 χρόνια (1984-2005)…
To 1993, έπειτα από μακρά περίοδο διαμάχης και τεταμένου κλίματος με τη Σκακιστική Ομοσπονδία, ο Κασπάροφ και ο βρετανός μετρ Nigel Short εγκατέλειψαν τη FIDE και ίδρυσαν την ανταγωνιστική ομοσπονδία της Επαγγελματικής Σκακιστικής Ένωσης (PCA – Professional Chess Association). Σε απάντηση, η FIDE στέρησε τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή από τον Κασπάροφ, ο οποίος αναμετρήθηκε με τον Short την ίδια χρονιά και έγινε έτσι ο παγκόσμιος πρωταθλητής της νεοσύστατης ομοσπονδίας PCA.
Ο Κασπάροφ υπερασπίστηκε επιτυχώς τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή της PCA πια έναντι όλων των επίδοξων διεκδικητών του…
Οι μάχες με τους υπολογιστές
Ήταν τον Φεβρουάριο του 1996 όταν η IBM παρουσίασε στη Φιλαδέλφεια τον «σκακιστικό» υπερυπολογιστή της Deep Blue, μόνο και μόνο για να αναμετρηθεί με τον superstar πια Γκάρι Κασπάροφ! Ο μηχανικός αντίπαλος του ανθρώπινου πρωταθλητή μπορούσε να αναλύσει 50 δισεκατομμύρια κινήσεις μέσα σε τρία λεπτά, και πάλι όμως αποδείχτηκε «λίγος» για τη σκακιστική διάνοια του Κασπάροφ.
Η IBM δεν θα το βάλει βέβαια κάτω και θα ξαναχτυπήσει τον Μάιο του 1997, ζητώντας ρεβάνς από τον παγκόσμιο πρωταθλητή στη Νέα Υόρκη μέσω του ανανεωμένου και ακόμα δυνατότερου Deep Blue. Ο κτηνώδης υπολογιστής νικά τον Κασπάροφ και κανονίζεται και τρίτο ματς, ως ατραξιόν του παγκόσμιου πρωταθλήματος.
Τον αγώνα παρακολούθησαν τα 200 εκατομμύρια περίπου σκακιστές του κόσμου και η ισοπαλία ικανοποίησε άπαντες. Τα ματς του Κασπάροφ με τον Deep Blue κατέληξαν σε δύο απίστευτα στατιστικά ρεκόρ: το σκάκι απέκτησε τη μεγαλύτερη διαφημιστική προβολή σε όλη του την Ιστορία, την ίδια ώρα που η IBM «καθάρισε» σε διαφημιστικά έσοδα περισσότερα από 1 δισ. δολάρια, με τα «κλικ» στην ιστοσελίδα της να αγγίζουν τα 72 εκατομμύρια!
Η μάχη του Κασπάροφ με τις μηχανές δεν εξαντλήθηκε φυσικά στον Deep Blue. Το 2003 αναμετρήθηκε με το φοβερό και τρομερό πρόγραμμα Fritz της X3D, με την ισοπαλία να χαιρετίζεται μάλιστα ως μεγάλη νίκη για την τεχνολογία! Το περίεργο με το συγκεκριμένο ματς ήταν ότι ο Κασπάροφ φορούσε μαύρα τρισδιάστατα γυαλιά και ήταν υποχρεωμένος να εκφωνεί τις κινήσεις, σε μια προσπάθεια να τον δυσκολέψουν ακόμα περισσότερο.
Ο ακούραστος Ρώσος, που έψαχνε διαρκώς νέες προκλήσεις για να προσελκύσει ολοένα και περισσότερο κόσμο στο σκάκι, άφησε το κοινό άφωνο μέσα από τις ομαδικές προκλήσεις του: πέρα από την αναμέτρησή του με ολόκληρες ολυμπιακές αποστολές σκάκι ταυτοχρόνως, τα έβαλε και με 4-6 μετρ του σκακιού την ίδια στιγμή, σε κάτι που δεν έχει όμοιό του στη σκακιστική επικράτεια!
Και βέβαια δεν είχε κανένα πρόβλημα να τα βάλει και με όλο τον κόσμο: για 4 συνεχόμενους μήνες το 1999, ο Κασπάροφ αναμετρήθηκε με «τον κόσμο», όπως έμεινε γνωστή η ηλεκτρονική αναμέτρηση του Κασπάροφ στο ίντερνετ, μια ευγενική χορηγία της Microsoft, που άνοιξε νέα σύνορα για την επικράτεια του επαγγελματικού σκάκι…
Απόσυρση από την ενεργό δράση και κατοπινές ασχολίες
Ο Κασπάροφ αποσύρθηκε από το αγωνιστικό σκάκι το 2005, έχοντας επικρατήσει για δύο δεκαετίες στον χώρο, όχι βέβαια προτού κάνει το όνομά του το απόλυτο συνώνυμο του χώρου.
Από τη μεγάλη του αγάπη δεν ξέκοψε βέβαια ποτέ, αφού λειτουργεί ως δάσκαλος σε σκακιστικές ακαδημίες αλλά και συγγραφέας μιας σειράς από τα καλύτερα εγχειρίδια που κυκλοφορούν στο σκάκι.
Ταυτοχρόνως, ο πάντα πολιτικοποιημένος Γκάρι Κασπάροφ λειτουργεί μετά το 2005 ως πολιτικός ακτιβιστής και γίνεται συχνά πρωτοσέλιδο για την αντιπολιτευτική δράση του στη διακυβέρνηση Πούτιν. Τη χρονιά που σταμάτησε μάλιστα τις αγωνιστικές του εμφανίσεις, ίδρυσε μια πολιτική οργάνωση, την United Civil Front, για να μιλήσει για όλα τα καυτά θέματα της ρωσικής ατζέντας, ενώ το 2006 έγινε ένας από τους κύριους αντιπολιτευτικούς μοχλούς της ρωσικής κυβέρνησης, ως το πλέον προβεβλημένο μέλος του αντικυβερνητικού συνασπισμού Other Russia.
Τον ακτιβιστή Κασπάροφ τον βλέπουμε σήμερα συχνά σε διαδηλώσεις και πορείες ως μια από τις πιο δυνατές φωνές της Ρωσίας, ενώ παράλληλα δεν έχει σταματήσει ποτέ να προωθεί την αγάπη για το σκάκι, μέσα κυρίως από το δεύτερο σωματείο του, το Kasparov Chess Foundation.
Και βέβαια ο ίδιος δεν παραιτείται από το ασπρόμαυρο ταμπλό, δίνοντας συχνά ματς-επίδειξης με τα μεγαλύτερα ονόματα του χώρου…
Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr
