Στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής εισάγεται από την Πέμπτη 7 Ιουλίου προς επεξεργασία και συζήτηση το νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ «Νέοι Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: Ενίσχυση της ποιότητας, της λειτουργικότητας και της σύνδεσης των ΑΕΙ με την κοινωνία και λοιπές διατάξεις».

Όπως αναφέρεται με το νομοσχέδιο ««μεταρρυθμίζεται και βελτιώνεται συνολικά το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Ε.Ι.), μέσω μίας ολοκληρωμένης προσέγγισης που περιλαμβάνει τη συγκέντρωση, την κωδικοποίηση και τη ριζική αναμόρφωση των υφιστάμενων διατάξεων». Στόχος του νομοσχεδίου η αναβάθμιση της ποιότητας του εκπαιδευτικού, ερευνητικού και επιστημονικού έργου των Α.Ε.Ι.

Στην αιτιολογική έκθεση αναφέρεται ότι «εισάγονται ρυθμίσεις για το νέο μοντέλο διακυβέρνησης των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Ε.Ι.)» και ότι «το νέο μοντέλο διοίκησης και η κατανομή των αρμοδιοτήτων ανά όργανο διοίκησης έχει ως στόχο την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της λειτουργικότητας, τον περιορισμό του υπερσυγκεντρωτισμού, την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας, την ουσιαστική προαγωγή της αυτονομίας των Πανεπιστημίων και του εξωστρεφούς χαρακτήρα τους, που μεταξύ άλλων συνδράμουν στην ανάπτυξη της χώρας και προσφέρουν πολλαπλά οφέλη προς την κοινωνία».

Καλύπτεται το κενό για τα πανεπιστημιακά εργαστήρια

Ιδιαίτερη σημασία, τονίζεται εξάλλου, έχουν οι ρυθμίσεις του Κεφαλαίου για τις «επιμέρους Ακαδημαϊκές και Ερευνητικές Δομές των Ακαδημαϊκών Μονάδων», στόχος των οποίων είναι ο εκσυγχρονισμός της οργάνωσης και λειτουργίας των Πανεπιστημιακών Κλινικών, Πανεπιστημιακών Μουσείων και ιδίως των Πανεπιστημιακών Εργαστηρίων, καθώς εισάγεται πλήρες και ευέλικτο θεσμικό πλαίσιο σχετικά με τη διαδικασία ίδρυσης, οργάνωσης, λειτουργίας και στελέχωσής τους. Παρέχονται δυνατότητες ανάπτυξης των ακαδημαϊκών και ερευνητικών δομών που δεν θα προσφέρουν μόνο στην εκπαίδευση και την έρευνα που παράγεται εντός των Α.Ε.Ι., αλλά θα προσφέρουν ουσιαστικά στην κοινωνία με τη λειτουργία τους.

Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις καλύπτεται το νομικό κενό που υπήρχε για το ζήτημα της παροχής υπηρεσιών από τα Πανεπιστημιακά Εργαστήρια, καθώς το ισχύον πλαίσιο του π.δ. 159/1984 (Α΄ 53) ήταν παρωχημένο, δεν ανταποκρινόταν στις ανάγκες κάθε Πανεπιστημίου και είχε δημιουργήσει τροχοπέδη στην ανάπτυξη και τη λειτουργία των μονάδων αυτών.

Σε σχέση με τις ρυθμίσεις περί οργάνωσης και λειτουργίας προγραμμάτων σπουδών, στην αιτιολογική έκθεση αναφέρεται ότι στόχος είναι ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας προγραμμάτων σπουδών πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Με τις ρυθμίσεις αυτές ενισχύεται η ποιότητά τους, καθώς απαιτείται η προηγούμενη πιστοποίησή τους από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘ.Α.Α.Ε.) πριν από την έναρξη λειτουργίας τους, καθώς και η περιοδική πιστοποίησή τους στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής μονάδας που εντάσσονται κάθε πέντε έτη.

Ιδιαίτερη σημασία έχουν επίσης, όπως αναφέρεται, οι ρυθμίσεις για την ενίσχυση του διεπιστημονικού χαρακτήρα των προγραμμάτων σπουδών, μέσω της ίδρυσης κοινών και διπλών προγραμμάτων σπουδών στο πλαίσιο συνεργασίας Τμημάτων του ίδιου ή άλλου Α.Ε.Ι., η εισαγωγή του θεσμού της εσωτερικής κινητικότητας των φοιτητών προς προγράμματα σπουδών άλλου Α.Ε.Ι. για χρονικό διάστημα ενός εξαμήνου, η δυνατότητα παρακολούθησης μαθημάτων από άλλα προγράμματα σπουδών του Α.Ε.Ι., η δυνατότητα εκπόνησης προγράμματος δευτερεύουσας κατεύθυνσης ενός έτους, η εισαγωγή νέων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων με μεγαλύτερη διάδραση μεταξύ καθηγητών και φοιτητών, η θεσμοθέτηση και αναβάθμιση του θεσμού της πρακτικής άσκησης και η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία στην οργάνωση προγραμμάτων σπουδών, αξιοποιώντας και την εμπειρία που δημιουργήθηκε κατά την περίοδο του κορονοϊού.

Άλλες ρυθμίσεις

Παράλληλα, στην αιτιολογική έκθεση επισημαίνεται ότι εισάγονται ρυθμίσεις που στοχεύουν:

  • στη δημιουργία ενός νέου πλαισίου εκλογής και εξέλιξης των μελών Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) που διασφαλίζει τις αρχές της αξιοκρατίας, της αντικειμενικότητας και της διαφάνειας στον τρόπο εκλογής και εξέλιξης, προάγει την αριστεία και αντιμετωπίζει ριζικά τα φαινόμενα που ανέκυπταν κατά τη διαδικασία εκλογής, όπως ο καθορισμός ιδιαίτερα στενών γνωστικών αντικειμένων και η πλημμελής συγκρότηση των εκλεκτορικών σωμάτων. Επιπλέον προβλέπονται αποκλειστικές προθεσμίες προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία ολοκλήρωσης των διαδικασιών εκλογής και εξέλιξης και ο μέσος χρόνος να μην υπερβαίνει το ένα έτος, καθώς παρατηρείται ότι ο μέσος χρόνος μπορεί να αγγίξει και τα 2- 3 έτη. Τέλος, ενισχύεται ο θεσμός του ελέγχου νομιμότητας τόσο εσωτερικά από το Α.Ε.Ι., όσο και εξωτερικά από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, καθώς ο έλεγχος νομιμότητας ασκείται πλέον από συλλογικό όργανο, το Συμβούλιο Διοίκησης, ενώ στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων δημιουργείται ειδικό γνωμοδοτικό όργανο που συνδράμει τον Υπουργό στον έλεγχο νομιμότητας.
  • στην αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού των Α.Ε.Ι. και την προσέλκυση νέων επιστημόνων από την αλλοδαπή, συμβάλλοντας στο brain gain. Η εισαγωγή νέων κατηγοριών διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, που χρηματοδοτούνται κυρίως από ίδιους πόρους των Α.Ε.Ι., όπως Συνεργαζόμενοι Καθηγητές (Joint Chairs), Επισκέπτες Καθηγητές, Επισκέπτες Ερευνητές και Ερευνητές επί συμβάσει, μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών και στην ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητες, αλλά και στην ανάπτυξη συνεργασιών με φορείς της αλλοδαπής, ενισχύοντας την εξωστρέφεια των Α.Ε.Ι.
  • Στόχος της ίδρυσης, οργάνωσης και λειτουργίας του Πανεπιστημιακού Κέντρου Έρευνας και Καινοτομίας και των Ερευνητικών Ινστιτούτων ανά Α.Ε.Ι., αλλά και των Πανεπιστημιακών Ερευνητικών Ινστιτούτων (Ε.Π.Ι.) ως διακριτών νομικών προσώπων, είναι η παροχή των αναγκαίων εργαλείων στα Α.Ε.Ι. και τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας για την ενίσχυση και μεθοδική και αποτελεσματική προώθηση της βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας και εν γένει του επιστημονικού έργου που παράγεται εντός των Α.Ε.Ι., η δημιουργία νέων ερευνητικών ομάδων και η ανάπτυξη διεπιστημονικών κλάδων, με στόχο την ανάπτυξη της χώρας και την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας.