Για τα χαρακτηριστικά ενός καλού πολιτικού, την πανδημία του κορονοϊού και πώς αυτή επηρέασε την οικονομία της Ελλάδας, τον τουρισμό και την αγορά των ακινήτων αλλά και το τι θα κάνει μετά την πολιτική, μίλησε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Πρόεδρο της Forbes Media, Steve Forbes.
Το βίντεο της συνομιλίας προβάλλεται στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Ancient Wisdom, Modern Compass» (Αρχαία Σοφία, Σύγχρονη Πυξίδα), που διοργανώνει σήμερα το Forbes στη Σαγκάη, και δημοσιεύεται στην ελληνική ιστοσελίδα του Forbes.
Ακολουθεί ολόκληρη η συζήτηση σε ανεπίσημη μετάφραση από τα αγγλικά
Steve Forbes: Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή να έχουμε μαζί μας σήμερα τον Πρωθυπουργό, κ. Μητσοτάκη. Έχει ένα εντυπωσιακό εκπαιδευτικό υπόβαθρο, έχοντας αποφοιτήσει με την ανώτατη τιμητική διάκριση από το Πανεπιστήμιο Harvard, ένα σημαντικότατο εκπαιδευτικό ίδρυμα των ΗΠΑ. Κατέχει τίτλο MBA από το Harvard Business Administration και επίσης μεταπτυχιακό από το Stanford στις Διεθνείς Σχέσεις, ένα αντικείμενο απολύτως κατάλληλο για μια χώρα όπως η Ελλάδα, με τη συγκεκριμένη γεωγραφική θέση. Κύριε Πρωθυπουργέ, είχατε μια επιτυχημένη καριέρα στον επιχειρηματικό κόσμο πριν ασχοληθείτε με την πολιτική. Τι σας οδήγησε στην πολιτική και θα θέλαμε και κάποιες συμβουλές για το πως κανείς μπορεί να πετύχει. Από την πλευρά μου ήμουν υποψήφιος για πρόεδρος αλλά δεν πέτυχα το στόχο. Πώς πετύχατε ένα τόσο καλό αποτέλεσμα στις εκλογές του 2019; Αλλά, πρώτα, τι σας έκανε να ασχοληθείτε με την πολιτική;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όπως γνωρίζετε, προέρχομαι από πολιτική οικογένεια. Οπότε το πραγματικό ερώτημα θα ήταν μάλλον γιατί ξεκίνησα με το επιχειρείν και όχι με την πολιτική; Ωστόσο, εργάστηκα για περισσότερο από μία δεκαετία στον ιδιωτικό τομέα. Πάντα ενδιαφερόμουν για τα κοινά, αλλά πιστεύω ότι είναι απολύτως απαραίτητο για όποιον σκέφτεται σήμερα να σταδιοδρομήσει στη δημόσια ζωή να έχει ένα στέρεο επαγγελματικό υπόβαθρο προτού ακολουθήσει πολιτική καριέρα.
Έμαθα πολλά στις επιχειρήσεις. Έχω πολύ μεγαλύτερη επίγνωση των πραγματικών προβλημάτων της οικονομίας, όχι μόνο στο επίπεδο των θεωρητικών γνώσεων που αποκτά κανείς στο πανεπιστήμιο. Επίσης, στις επιχειρήσεις, εξ ορισμού λύνεις προβλήματα. Πρέπει να λαμβάνεις αποφάσεις γρήγορα ακόμη κι αν δεν έχεις στη διάθεσή σου το σύνολο των δεδομένων. Πολλές από αυτές τις δεξιότητες είναι, πιστεύω, πολύ χρήσιμες όταν μεταφέρονται στην πολιτική. Πιστεύω ότι οι καλοί πολιτικοί πρέπει να είναι και οραματιστές ηγέτες αλλά και πολύ ικανοί να διαχειριστούν τις καθημερινές υποθέσεις.
Δίνω λοιπόν ιδιαίτερη έμφαση σε αυτές καθαυτές τις ικανότητες διοίκησης, πολλές από τις οποίες απέκτησα κατά τη θητεία μου στον ιδιωτικό τομέα. Τα πήγαμε καλά στην προεκλογική εκστρατεία του 2019. Πιστεύω πως αυτό συνέβη γιατί προσφέραμε στην Ελλάδα έναν ξεκάθαρο εναλλακτικό δρόμο. Μετά από μια δεκαετία κρίσης και τέσσερα χρόνια λαϊκισμού της αριστεράς, δεσμευτήκαμε έναντι του ελληνικού λαού ότι θα μειώσουμε τους φόρους, θα βελτιώσουμε το διαθέσιμο εισόδημά του, θα προσελκύσουμε επενδύσεις, θα δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας, θα αναβαθμίσουμε τη θέση της χώρας στην Ευρώπη και θα ενισχύσουμε τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας.
Και παρά την πανδημία και όλες τις δυσκολίες που κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε τους τελευταίους 26 μήνες, πιστεύω ότι έχουμε καταφέρει να πετύχουμε τους στόχους μας. Και θεωρώ ότι αυτός είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους τα πάμε ιδιαίτερα καλά στις δημοσκοπήσεις. Πιστεύω ότι οι πολίτες κατανοούν ότι τηρούμε τις προεκλογικές μας δεσμεύσεις.
Steve Forbes: Στις εκλογές του 2019 πετύχατε κάτι το οποίο δεν συμβαίνει πολύ συχνά στην πολιτική της Ελλάδας. Πετύχατε την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή. Αναφερθήκατε σε κάποιες πρωτοβουλίες στο επίπεδο της φορολόγησης. Όπως γνωρίζετε, όσοι παραμένουν σκεπτικοί λένε ότι δεν έχετε το περιθώριο για μείωση φόρων. Εσείς αναγνωρίζετε ότι για να ανακάμψει η ελληνική οικονομία, η οποία επλήγη σε τόσο σημαντικό βαθμό, έπρεπε να προσφέρετε κίνητρα, να ελαφρύνετε τα βάρη των επιχειρήσεων, κάτι που κάνατε. Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποια από αυτά που κάνατε, μειώσατε για παράδειγμα τους φόρους επιχειρήσεων, που είχαν φτάσει στο 28%. Και τώρα σταδιακά κινείστε σε όλο και μεγαλύτερη μείωση των φόρων. Επίσης, μειώσατε και τους φόρους στα ακίνητα. Περιγράψτε μας παρακαλώ τα συγκεκριμένα μέτρα που πήρατε για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, ξεκινώντας από τους φόρους στις επιχειρήσεις.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς συμφωνώ μαζί σας. Η προηγούμενη κυβέρνηση θεώρησε ότι ήταν σοφή πολιτική η υπερφορολόγηση της μεσαίας τάξης. Το τελικό αποτέλεσμα ουσιαστικά οδήγησε τη χώρα σε πολύ χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και επίσης, όπως ήταν φυσικό, σε ανεξέλεγκτη φοροδιαφυγή. Γιατί πρέπει να καταλάβει κανείς ότι σε χώρες όπως η Ελλάδα, που αντιμετώπισαν πρόβλημα με τη φοροδιαφυγή, οι υψηλότεροι φόροι σημαίνουν μεγαλύτερη φοροδιαφυγή. Αυτό που κάναμε λοιπόν, όπως τονίσαμε, είναι ότι μειώσαμε τον φορολογικό συντελεστή για τις επιχειρήσεις σε επίπεδα κάτω από το 28%. Θα σταθεροποιηθεί στο 22%.
Μειώσαμε τον φόρο στα μερίσματα από το 15% στο 5%. Μειώσαμε τις ασφαλιστικές εισφορές, κατά σχεδόν τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες, κάτι που ήταν ιδιαίτερα σημαντικό για τη μείωση των φόρων στην εργασία. Μειώσαμε τους φόρους στα ακίνητα. Ουσιαστικά μειώσαμε τους φόρους που επιβαρύνουν τη δυνατότητα των γονέων και των παππούδων να μεταβιβάζουν σπίτια και την περιουσία τους στα παιδιά τους όσο βρίσκονται εν ζωή. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου το 80% των Ελλήνων διαθέτει ιδιόκτητη κατοικία. Η οικονομία έχει ανταποκριθεί πολύ δυναμικά.
Ανάπτυξη 6,1% φέτος
Στο δεύτερο τρίμηνο είχαμε ανάπτυξη της τάξης του 16,2%, ενώ αναθεωρήσαμε και τις προβλέψεις μας για την ανάπτυξη για ολόκληρο το έτος στο 6,1%. Δεν θα εκπλαγώ αν ο ρυθμός ανάπτυξης ανέλθει τελικά σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα. Αλλά αυτό που είναι ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι έχουμε μια ρεαλιστική και υγιή πρόβλεψη για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Το πετύχαμε χωρίς να επιβαρύνουμε ιδιαίτερα τα δημοσιονομικά. Ταυτόχρονα, μειώνοντας τους φόρους, εστιάζουμε στην πάταξη της φοροδιαφυγής.
Γίνονται πλέον περισσότερες ηλεκτρονικές συναλλαγές, επομένως έχουμε πολύ καλύτερη εικόνα σχετικά με το ποιες είναι οι δραστηριότητες στις οποίες έχουμε φοροδιαφυγή. Επίσης, όπως επισημάνατε κι εσείς, έχουμε προσφέρει φορολογικά κίνητρα για όσους επιλέγουν την Ελλάδα ως μόνιμη φορολογική έδρα αλλά και για τους Έλληνες που επιλέγουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα, έχοντας ήδη περάσει κάποιο χρονικό διάστημα στο εξωτερικό. Επομένως, πιστεύω ότι έχουμε μια συνεκτική πολιτική χαμηλής φορολογίας που δεν θέτει σε κίνδυνο τα δημοσιονομικά μας. Πρέπει πάντα να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό το θέμα. Γνωρίζετε ότι έχουμε υψηλό επίπεδο χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Αλλά στο τέλος της ημέρας, οι αγορές είναι οι καλύτεροι κριτές της ορθότητας των πολιτικών μας και οι αγορές αντέδρασαν πολύ, πολύ θετικά. Δανειζόμαστε με ιστορικά χαμηλά επιτόκια και είμαστε σε θέση να αντλήσουμε κεφάλαια. Το κράτος είναι σε θέση να αντλήσει όσα χρήματα χρειάζεται. Έχουμε ταμειακό απόθεμα ύψους 40 δισεκατομμυρίων ευρώ σήμερα, ενώ και ιδιωτικές εταιρείες προσελκύουν επίσης κεφάλαια με πολύ ελκυστικές αποτιμήσεις. Ένα μόνο παράδειγμα: πριν από λίγες ημέρες, ολοκληρώσαμε την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου στη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ), η οποία είναι ο εθνικός μας «πρωταθλητής» όσον αφορά την ηλεκτροπαραγωγή. Όταν ήρθαμε στην εξουσία, η τιμή της μετοχής ήταν στο 1 ευρώ και τώρα ολοκληρώσαμε την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου κατά 1,35 δισ. ευρώ με την τιμή μετοχής στα 9 ευρώ.
Αν λοιπόν είχατε επενδύσει στη ΔΕΗ, θα είχατε «βγάλει» εννέα φορές τα χρήματά σας μέσα σε δυόμισι χρόνια. Και ακόμη οι επενδυτές σπεύδουν να συμμετάσχουν στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Πιστεύω λοιπόν ότι ευρύτερα οι εξελίξεις στην Ελλάδα είναι θετικές και ότι η πραγματική οικονομία έχει αντιδράσει πολύ ενθαρρυντικά σε μια πολιτική που ουσιαστικά απελευθερώνει τις δημιουργικές δυνάμεις των Ελλήνων, εντός της χώρας.
Steve Forbes: Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι ακόμα και με την κρίση του Covid, οι οίκοι αξιολόγησης αναβαθμίζουν την πιστοληπτική σας ικανότητα. Αυτό είναι σημάδι ότι οι αγορές και η χρηματοπιστωτική κοινότητα έχει εντυπωσιαστεί με αυτό που κάνετε, με το γεγονός δηλαδή ότι δίνετε κίνητρα με τόσο υπεύθυνο τρόπο. Αλλά και με το πρόγραμμα που αναφέρατε με το οποίο θέλετε να προσελκύσετε στην Ελλάδα ανθρώπους που θα μεταφέρουν στη χώρα τη φορολογική τους έδρα. Νομίζω πως ήδη μετράτε περίπου 1.000 άτομα που ήρθαν στη χώρα μετά τη σχετική ανακοίνωση. Δώστε μας λίγες ακόμα πληροφορίες για το συγκεκριμένο θέμα και για τον κόσμο που λέει, «η Ελλάδα είναι ένα όμορφο μέρος, όχι μόνο για τις επιχειρήσεις, όχι μόνο για τουρισμό, αλλά και για μόνιμη διαμονή».
Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχουμε οριζόντια φορολόγηση του εισοδήματος για όποιον θέλει να επιλέξει την Ελλάδα ως μόνιμη φορολογική του έδρα. Για τους Έλληνες που επιστρέφουν από το εξωτερικό προσφέρουμε 50% έκπτωση στη φορολόγηση του μελλοντικού τους εισοδήματος. Δημιουργήσαμε ένα ελκυστικό πλαίσιο ώστε επιχειρήσεις που διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία να μετεγκατασταθούν στην Ελλάδα και τώρα έχουμε ένα πρόγραμμα χορήγησης visa για να προσελκύσουμε τους λεγόμενους ψηφιακούς νομάδες. Ξαφνικά, με τον Covid, συνειδητοποιήσαμε ότι μπορούμε να δουλέψουμε από οπουδήποτε. Γιατί κάποιος που μπορεί να δουλέψει από οπουδήποτε, να μην διαλέξει να εργάζεται από την Ελλάδα;
Η Ελλάδα είναι μια υπέροχη χώρα. Έχουμε υπέροχη ηλιοφάνεια σήμερα, ίσως 25 με 26 βαθμούς Κελσίου. Εξαιρετική συνδεσιμότητα. Είναι μία ασφαλής χώρα και μέλος της ευρωζώνης. Και στην πραγματικότητα προσελκύουμε πολλούς ανθρώπους, ψηφιακούς νομάδες, που περνούν μέρος του χρόνου τους στην Ελλάδα και φυσικά, με τον δικό τους τρόπο, συμβάλλουν στην οικονομία. Πολλοί από αυτούς αγοράζουν ακίνητα στην Ελλάδα. Η αγορά ακινήτων της Αθήνας ανθεί πραγματικά μετά από έναν παρατεταμένο λήθαργο.
Και είμαι ενθουσιασμένος με τη δυνατότητα να προσελκύουμε ανθρώπους στην Ελλάδα για επαγγελματικούς λόγους και για ψυχαγωγία. Δεν θέλουμε να έρχεται κόσμος μόνο για διακοπές. Θέλουμε να δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στη χώρα μας. Θέλουμε -γιατί όχι- να συνταξιοδοτούνται εδώ. Εάν είσαι ένας ευρωπαίος συνταξιούχος από τη Σκωτία, γιατί να μην περάσεις το χειμώνα σου στην Ελλάδα και το καλοκαίρι στη Σκωτία; Επομένως, πιστεύω ότι συνολικά η Ελλάδα προσελκύει αυτή την στιγμή ιδιαίτερο ενδιαφέρον, και πολλοί, διαφορετικοί άνθρωποι θέλουν πολύ να πληροφορηθούν, βάσει και των δικών τους προτεραιοτήτων, όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα.
Steve Forbes: Ένα από τα πλεονεκτήματα της Ελλάδας σε σχέση με άλλες χώρες – και σύμφωνα με έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας που το επεσήμανε πριν από δύο περίπου χρόνια – είναι ότι είναι σχετικά απλό να ξεκινήσει κανείς επιχείρηση στην Ελλάδα. Στη σχετική κατάταξη, βρίσκεστε σε μια από τις καλύτερες θέσεις παγκοσμίως. Δώστε μας κάποια στοιχεία. Αυτός είναι ένας καλός τρόπος να αντιμετωπίσει κανείς και την παράτυπη οικονομία, το να είναι εύκολο να ξεκινήσει κανείς μια επιχείρηση. Ποια είναι ορισμένα από τα μέτρα που έχετε λάβει για να διευκολύνετε το επιχειρείν στην Ελλάδα; Η κατάταξή σας στην κλίμακα είναι εντυπωσιακή, όσον αφορά στην έναρξη μιας επιχείρησης.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχουμε σημειώσει πρόοδο. Μπορούμε να πάμε ακόμα καλύτερα. Δυστυχώς, όπως γνωρίζετε, η Παγκόσμια Τράπεζα διέκοψε την κατατακτήρια έκθεσή της. Ήλπιζα ότι θα ήμασταν έτοιμοι για ένα ακόμη μεγάλο άλμα το 2021, αλλά πιστεύω ότι ο κόσμος ευρύτερα αντιλαμβάνεται ότι είναι ευκολότερο σήμερα, με βάση το ρυθμιστικό πλαίσιο, να δραστηριοποιηθεί κανείς επιχειρηματικά στην Ελλάδα.
Ένα από τα θέματα που θέλω να επισημάνω είναι ο ψηφιακός μας μετασχηματισμός. Έχουμε δημιουργήσει ένα ενιαίο portal που ονομάζεται Gov.gr, το οποίο προσφέρει περισσότερες από 1.000 υπηρεσίες διαδικτυακά. Αυτή ήταν ίσως η μεγαλύτερη αλλαγή στην καθημερινή δυνατότητα των Ελλήνων πολιτών, αλλά και των επιχειρήσεων, να αλληλεπιδρούν με το κράτος. Μιλάμε για εξοικονόμηση εκατομμυρίων ωρών περιττής αλληλεπίδρασης με τη γραφειοκρατία. Και αν ρωτήσετε τους Έλληνες σήμερα ποιο είναι το σημαντικότερο επίτευγμα (και πιστεύω ότι έχουμε κάνει πολλά σημαντικά πράγματα), το Gov.gr έρχεται συστηματικά πρώτο στη λίστα των επιτευγμάτων αυτής της κυβέρνησης.
Επομένως, όταν μιλάμε για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, νομίζω ότι υπάρχουν ορισμένα θεμελιώδη ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει κανείς. Μιλήσαμε για φόρους προβλέψιμους, σταθερούς μακροπρόθεσμα και σχετικά χαμηλούς. Αλλά η σταθερότητα αυτού του πλαισίου είναι πιθανώς ακόμη πιο σημαντική από την περαιτέρω μείωση των φόρων. Χρειάζεται το κράτος να έχει ένα σχετικά απλό ρυθμιστικό πλαίσιο και να υλοποιήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό όσο πιο γρήγορα γίνεται.
Για παράδειγμα, εγκρίναμε τη νομοθεσία που διευκολύνει τις εταιρείες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να λαμβάνουν τις απαραίτητες άδειες. Η αδειοδότηση είναι μια χρονοβόρος διαδικασία. Θα υπάρχουν πάντα ρυθμιστικές προϋποθέσεις όταν μιλάμε για τέτοιου είδους δραστηριότητες, αλλά δεν πρέπει να είναι υπερβολικές. Εξετάζουμε λοιπόν όλους τους κλάδους που είναι σημαντικοί για εμάς και προσπαθούμε να απλοποιήσουμε τις διαδικασίες όσο περισσότερο μπορούμε, να απλοποιήσουμε τη ρυθμιστική διαδικασία.
Εξετάζουμε, για παράδειγμα, τη μεταβίβαση ακινήτων, που απαιτεί ακόμη πολύ περισσότερο χρόνο από ό,τι θα έπρεπε για τα δεδομένα μιας αγοράς που ανθεί. Θέλουμε να απλοποιήσουμε αυτή τη διαδικασία. Αλλά προσπαθώ -και ίσως αυτό είναι μέρος της εμπειρίας που έχω από τη θητεία μου στις επιχειρήσεις- να προσεγγίσω το ζήτημα από την οπτική γωνία του πολίτη ή την οπτική της επιχείρησης. Τι περιμένει η επιχείρηση από το κράτος;
Θέλουμε λοιπόν να έχουμε τον πολίτη στο επίκεντρο. Στο τέλος της ημέρας υπηρετούμε τους πολίτες και θέλουμε να διευκολύνουμε τη ζωή τους καθώς αναγνωρίζουμε την αξία που έχει ο χρόνος τους. Και αν μπορούμε να συνεισφέρουμε περαιτέρω διασφαλίζοντας ότι θα ξοδεύουν λιγότερο χρόνο κατά την αλληλεπίδρασή τους με το κράτος και περισσότερο χρόνο για τη λειτουργία της επιχείρησής τους, τότε πρόκειται για κερδισμένο χρόνο για τον Ελληνικό επιχειρηματικό κόσμο.
Steve Forbes: Κάνοντας μια αναδρομή στα δέκα τελευταία χρόνια, κ. Πρωθυπουργέ, ποια είναι τα βασικά διδάγματα που αντλήσατε από την κρίση που έπληξε την Ελλάδα και την έθεσε σε καθεστώς τεράστιας ύφεσης;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Από πού να ξεκινήσω; Θα έλεγα ίσως δύο πράγματα. Πρώτα απ’ όλα, η υπερβολική λιτότητα σκοτώνει την οικονομία. Στο τέλος της ημέρας, οδηγούμαστε σε έναν φαύλο κύκλο. Φυσικά, η δημοσιονομική πειθαρχία είναι σημαντική, αλλά νομίζω ότι δώσαμε υπερβολική έμφαση στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Το δεύτερο μάθημα συνοψίζεται με τη φράση «μην εμπιστεύεσαι ποτέ τους λαϊκιστές όταν παρουσιάζουν ένα μανιφέστο που όλοι γνωρίζουμε ότι παραείναι καλό για να είναι αληθινό». Αυτό ουσιαστικά συνέβη στην Ελλάδα και έτσι χάσαμε τρία με τέσσερα χρόνια ανάπτυξης το 2015 όταν εξελέγη μια λαϊκιστική κυβέρνηση που παραπλάνησε απολύτως τον λαό και κατέληξε να κάνει ακριβώς το αντίθετο από αυτό που είχε υποσχεθεί. Η άλλη πλευρά του νομίσματος είναι ότι αντλήσαμε διδάγματα από αυτό που συνέβη. Όπως είπατε, είμαστε μια κεντροδεξιά κυβέρνηση που είναι προσανατολισμένη στις μεταρρυθμίσεις, με απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή.
Άρα, υπάρχει σημαντική πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι έχουμε πολύ καλές πιθανότητες να κερδίσουμε τις επόμενες εκλογές. Οι δημοσκοπήσεις είναι ιδιαίτερα θετικές για εμάς. Πιστεύω ότι οι Έλληνες, παρά τις δυσκολίες, βλέπουν ότι αυτή η κυβέρνηση μπορεί να εγγυηθεί την ευημερία. Και όταν μιλάω για ευημερία, εννοώ ευημερία για όλους.
Αυτό που δεν θέλω να δω, είναι υψηλό επίπεδο ΑΕΠ αλλά και αύξηση των εισοδηματικών ανισοτήτων. Θέλω λοιπόν να βεβαιωθώ ότι όλοι θα επωφεληθούν από αυτή τη νέα περίοδο ισχυρής ανάπτυξης που πιστεύω ότι θα δούμε τα επόμενα χρόνια. Και, φυσικά, η πιο σημαντική προτεραιότητά μου είναι η δημιουργία θέσεων εργασίας. Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τις εισοδηματικές ανισότητες είναι να δημιουργήσουμε καλά αμειβόμενες δουλειές για τους Έλληνες που παραμένουν άνεργοι, κυρίως στους νέους. Σε αυτό εστιάζουμε το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής και της ενέργειάς μας.
Steve Forbes: Η Κίνα, που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, είναι ένας σημαντικός επενδυτής στην Ελλάδα. Όλοι γνωρίζουμε την επένδυση στο Λιμάνι του Πειραιά. Πώς αξιολογείτε τις σχέσεις με την Κίνα αυτή την στιγμή; Δύο αρχαίοι πολιτισμοί που προσπαθούν να προχωρήσουν μπροστά;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Η σχέση με την Κίνα -και μιλάω εδώ ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης- είναι περίπλοκη, είμαστε συνεργάτες και ταυτόχρονα ανταγωνιστές. Όλα αυτά συμβαίνουν την ίδια στιγμή. Αλλά στο αμοιβαία επωφελές σκέλος της εξίσωσης, ναι, η Κίνα έκανε μια σημαντική επένδυση στο λιμάνι του Πειραιά και έχουν αναβαθμίσει σημαντικά το λιμάνι. Είναι ένας μεγάλος εμπορικός εταίρος για εμάς και βεβαίως η Κίνα είναι ένας μεγάλος εμπορικός εταίρος για όλους, όχι μόνο για την Ελλάδα.
Και η πολιτιστική εγγύτητα είναι σημαντικό ζήτημα. Νομίζω ότι δύο αρχαίοι πολιτισμοί μπορούν να θεσπίσουν έναν διάλογο που ίσως μπορέσει να υπερβεί τις γεωπολιτικές εντάσεις της εποχής. Είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικός, από πρακτική άποψη, όταν μιλάμε για τον τουρισμό. Η Κίνα είναι μια τεράστια αγορά σε ό,τι αφορά τους εισερχόμενους τουρίστες. Οι Κινέζοι νοιάζονται πολύ για τον πολιτισμό και, φυσικά, έχουμε πολλούς πολιτιστικούς χώρους που θα ενδιέφεραν πολύ τους Κινέζους επισκέπτες. Επομένως, η σφυρηλάτηση στενότερης συνεργασίας στο επίπεδο του τουρισμού είναι σημαντική και από οικονομική άποψη για την Ελλάδα.
Steve Forbes: Μιλώντας για τον τουρισμό, αναφερθήκατε σε αυτό το ζήτημα και νωρίτερα, νομίζω ότι ο τουρισμός αντιστοιχεί στο 25% του εργατικού δυναμικού της χώρας και στο 20% του ΑΕΠ. Καλώς εχόντων των πραγμάτων δεν θα έχουμε άλλη έξαρση του Covid το 2022. Θεωρείτε ότι ο τουρισμός θα ανακάμψει πλήρως το 2022; Υποθέτοντας ότι δεν θα συμβεί κάτι αναπάντεχο στο μέτωπο της πανδημίας.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι ο τουρισμός θα ανακάμψει πλήρως το 2022 και ο λόγος για τον οποίο είμαι αισιόδοξος, Steve, είναι επειδή είχαμε μια ιδιαίτερα καλή επίδοση το 2021. Ξεκινήσαμε με σχετικά συντηρητικές προβλέψεις. Τα πήγαμε πολύ καλύτερα από ό,τι περιμέναμε. Η αμερικανική αγορά -και θέλω να το τονίσω αυτό- έχει πραγματικά ανοίξει. Είχαμε δέκα απευθείας πτήσεις από τις ΗΠΑ προς την Αθήνα κάθε ημέρα, και πιστεύω ότι αυτό είναι μόνο η αρχή σε ό,τι αφορά τους Αμερικανούς τουρίστες που μπορούν να έρθουν στην Ελλάδα. Οπότε είμαι αρκετά αισιόδοξος ότι το 2022 θα είναι μια πολύ σημαντική χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό.
Αλλά το θέμα δεν είναι μόνο οι αριθμοί. Δίνουμε μεγάλη έμφαση στον βιώσιμο τουρισμό. Θέλω να βεβαιωθώ ότι δεν ασκείται υπέρμετρη πίεση στους πιο δημοφιλείς προορισμούς μας, όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη. Επομένως, θα εξετάσουμε εργαλεία διαχείρισης προορισμών για να διασφαλίσουμε ότι προστατεύουμε τα πιο ευάλωτα οικοσυστήματά μας. Θέλουμε να εστιάσουμε στον βιώσιμο τουρισμό υψηλών προδιαγραφών. Αυτός είναι ο στόχος. Θα προτιμούσα να καλωσορίζω λιγότερους τουρίστες που ξοδεύουν περισσότερα χρήματα, παρά περισσότερους τουρίστες που ξοδεύουν λιγότερα χρήματα στην Ελλάδα.
Επομένως, έχουμε εστιάσει πραγματικά στην προσέλκυση ποιοτικών επενδυτών που θα μας βοηθήσουν να «ανέβουμε επίπεδο» στην αγορά και με αυτό αναφέρομαι σε αναβάθμιση στην κατεύθυνση του βιώσιμου τουρισμού. Εξ ορισμού, δεν νοείται κορυφαίο τουριστικό προϊόν που να είναι μη βιώσιμο. Εστιάζουμε πολύ στα μικρότερα νησιά μας για να κάνουμε την πράσινη μετάβαση πραγματικότητα για τους νησιώτες μας, αλλά και για τους πολίτες που θα έρθουν να επισκεφτούν τα νησιά. Θέλουμε να επιμηκύνουμε την τουριστική μας περίοδο. Θέλουμε να κάνουμε την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και άλλες μεγάλες πόλεις προορισμούς για να περνάνε το Σαββατοκύριακό τους Ευρωπαίοι τουρίστες. Έχουμε πολλά, πολύ φιλόδοξα σχέδια όσον αφορά τον τουρισμό μας. Αλλά ένα νήμα που συνδέει τις πολιτικές μας είναι η βιωσιμότητα και η προστασία του μοναδικού φυσικού και πολιτιστικού μας οικοσυστήματος.
Steve Forbes: Κύριε Πρωθυπουργέ, θα βλέπατε ποτέ τον εαυτό σας να επιστρέφει στον κόσμο των επιχειρήσεων;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχω πολλή δουλειά να κάνω. Ειλικρινά, δεν έχω σκεφτεί τι θα κάνω μετά την πολιτική και ασφαλώς, κάποια στιγμή, όλες οι πολιτικές καριέρες ολοκληρώνονται. Υπάρχει όμως πολλή δουλειά να κάνουμε για την υλοποίηση του οράματός μας. Θέλουμε πραγματικά να αλλάξουμε την Ελλάδα. Δεν θέλουμε απλώς να κάνουμε αποσπασματικές αλλαγές. Θέλουμε πραγματικά να αναμορφώσουμε τη χώρα και έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε σε αυτό το μέτωπο. Ρωτήστε με ξανά για αυτό σε λίγα χρόνια. Αλλά προς το παρόν όλη μου η ενέργεια είναι επικεντρωμένη στην υλοποίηση της φιλόδοξης ατζέντας μας.
Steve Forbes: Ελπίζουμε η όποια επιστροφή σας στον κόσμο των επιχειρήσεων, αν ποτέ συμβεί, να συμβεί μετά από πολλά χρόνια, γιατί κάνετε εξαιρετική δουλειά. Έχετε πετύχει ένα πραγματικό οικονομικό θαύμα. Σας ευχαριστώ πολύ που μας παραχωρήσατε τη συνέντευξη και εύχομαι καλή επιτυχία στο μέλλον. Συνεχίστε τις φοροελαφρύνσεις, και να εφαρμόζετε όλα τα υπόλοιπα θετικά προγράμματα που εφαρμόζετε και τότε η Ελλάδα θα λάμψει και πάλι.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Σας ευχαριστώ. Ανυπομονούμε να σας υποδεχτούμε στην Ελλάδα, το επόμενο καλοκαίρι, στις επόμενες διακοπές σας. Έχετε ανοιχτή πρόσκληση.
Steve Forbes: Ανυπομονώ να επισκεφτώ και πάλι την Ελλάδα. Έχουν περάσει πολλά χρόνια. Θα ήθελα πολύ να σας επισκεφτώ. Σας ευχαριστούμε πολύ.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Σας ευχαριστώ πολύ.
