Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) με 26σέλιδη έκθεσή της διατυπώνει παρατηρήσεις και προτάσεις επί του νομοσχεδίου του υπουργείου Δικαιοσύνης για τον εξορθολογισμό διαδικασιών και επιτάχυνση της διοικητικής δίκης – «δίκες εξπρές».

Κατ’ αρχάς, η ΕΕΔΑ αναφέρει ότι το νομοσχέδιο εισάγει «τολμηρές δικονομικές τομές», αρκετές από τις οποίες μπορούν να ελαφρύνουν τον βαρύτατο φόρτο των δικαστηρίων.

Ενδοιασμούς εκφράζει η ΕΕΔΑ ως προς το άρθρο 1 του νομοσχεδίου το οποίο εισάγει το θεσμό της «Πρότυπης δίκης» που συνίσταται στην εκδίκαση από το Συμβούλιο της Επικρατείας κάθε ένδικου μέσου ή βοηθήματος που ασκήθηκε σε οποιοδήποτε διοικητικό δικαστήριο, εφόσον θέτει «ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων».

Η υπόθεση εισάγεται στο ΣτΕ, κατ’ αίτηση ενός διαδίκου ή ύστερα από προδικαστικό ερώτημα του διοικητικού δικαστηρίου, στο οποίο έχει ασκηθεί το ένδικο βοήθημα ή μέσο, με πράξη τριμελούς Επιτροπής του ΣτΕ που δημοσιεύεται σε δύο ημερήσιες αθηναϊκές εφημερίδες. Η εισαγωγή στο ΣτΕ συνεπάγεται την «αναβολή» εκδίκασης της υπόθεσης στο διοικητικό δικαστήριο. Η τριμελής Επιτροπή θα εκδίδει είτε θετική πράξη, αποδεχόμενη την εισαγωγή της υπόθεσης στο ΣτΕ, είτε απορριπτική πράξη.

Όμως, η ΕΕΔΑ αναφέρει ότι κατ’ εφαρμογή των άρθρων 20, παρ. 1 του Συντάγματος και 6, παρ. 1 Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, θα πρέπει να παρέχεται στους διαδίκους, είτε ζήτησαν την εισαγωγή της υπόθεσης στο ΣτΕ είτε όχι, δυνατότητα να εκθέσουν τις απόψεις τους στην τριμελή Επιτροπή, πριν αυτή εκδώσει την πράξη, τουλάχιστον με υποβολή υπομνήματος. Η μη παροχή τέτοιας δυνατότητας – αναφέρει η Εθνική Επιτροπή – μπορεί να θεωρηθεί ασύμβατη και με τον συνταγματικό κανόνα περί φυσικού δικαστή (άρθρο 8 Συντάγματος).

Ακόμη, η ΕΕΔΑ έχει επιφυλάξεις ως προς τη διάταξη του νομοσχεδίου (άρθρο 6) που αναφέρεται στις εισηγήσεις των δικαστών στις συζητήσεις των υποθέσεων στο ΣτΕ. Με τη νέα ρύθμιση ο εισηγητής – σύμβουλος Επικρατείας – περιορίζεται πλέον στο ιστορικό της υπόθεσης που απασχολεί το δικαστήριο και στα ζητήματα που ανακύπτουν χωρίς να εκφράζει τη γνώμη του όπως γίνεται μέχρι σήμερα.

Η Επιτροπή προτείνει ακόμη τη βελτίωση το άρθρου 12 του νομοσχεδίου που θέτει «φίλτρο» εισόδου των υποθέσεων από τα Διοικητικά Δικαστήρια (μέσω εφέσεων ή αναιρέσεων) στο ΣτΕ.

Αντίθετο στις συνταγματικές επιταγές και στις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου είναι το άρθρο 22 του νομοσχεδίου σύμφωνα με την ΕΕΔΑ.