Προσπαθούν πολλοί να ερμηνεύσουν τον Ερντογάν χρησιμοποιώντας σειρά εργαλείων από την διεθνή βιβλιογραφία της πολιτικής επιστήμης. Η προσωπική μου εκτίμηση είναι πως θα πρέπει να τον προσεγγίσει κανείς όχι μόνον πολιτικά αλλά και κοινωνιολογικά.
Γράφει ο Θοδωρής Ρουσόπουλος*
Ο άνθρωπος που μεγάλωσε μέσα σε ένδεια κουλτούρας και παιδείας δεν θα μπορούσε να εξελιχθεί διαφορετικά. Προσοχή, δεν αναφέρομαι σε οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπισε η οικογένειά του και ο ίδιος αλλά σε φτώχεια παιδείας.
Μεγάλωσε με τους μύθους του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, του Μωάμεθ του Πορθητή και της ποδοσφαιρικής κουλτούρας -αφού άλλωστε υπήρξε ποδοσφαιριστής κατ’ επάγγελμα- που θέλει τον ισχυρό να νικάει. Με την σωματική ρώμη, την πονηριά του φάουλ ή του πέναλτι που δεν υπάρχει, της παραβίασης των κανόνων δι’ ίδιον όφελος και σειρά τερτιπιών τα οποία αυτούσια έχει μεταφέρει και εφαρμόζει στην πολιτική. Κορυφαίο όλων όταν τον «συλλαμβάνουν» να έχει βάλει χέρι για να μπει η μπάλα στα δίχτυα, σαν το γκολ του θεού Μαραντόνα. Τότε προσπαθεί να τα γυρίσει ζητώντας συγνώμη. Το έκανε με τους Ρώσους όταν έριξε το πολεμικό τους αεροσκάφος, με τους Ισραηλινούς όταν βρήκε τα δύσκολα, με τους Αμερικανούς και τον πάστορα που είχε συλλάβει και αναγκάστηκε να τον γυρίσει μόλις τον απείλησε ο Τραμπ.
Σκληρός και αδυσώπητος με τους αδύνατους, διπλωματικός και δουλικός με τους ισχυρούς. Στους τελευταίους, προφανώς, δεν περιλαμβάνει την Ευρωπαϊκή Ένωση και τούτο είναι, πλέον, σαφές και από την πρόσφατη συμπεριφορά του στην πρόεδρο της Κομισιόν.
Οι κανόνες στους οποίους προσήλθε από μικρός και οι νόμοι τους οποίους υπηρέτησε είναι αυτοί της επιβίωσης, κοινωνικά. Θεολογικά είναι αυτοί της προσήλωσης σε μια ακραία μορφή του ισλαμισμού που επιζητά την πάση θυσία εξάπλωσή του χωρίς σεβασμό στην ετερότητα, είτε αφορά την άλλη θρησκεία είτε τη γυναίκα που θεωρεί ακολούθημα του ανδρός.
Εάν εξαιρέσει κανείς ότι έχει επιτρέψει στην σύζυγό του να κυκλοφορεί με πανάκριβα αξεσουάρ και να έχει χρυσές βρύσες στο σπίτι, η θέση της γυναίκας κατ’ αυτόν είναι στην κουζίνα ή σιωπηλή και σε χαμηλότερη θέση δίπλα στον σύζυγο.
Αυτή είναι η κοινωνιολογική ερμηνεία για την συμπεριφορά του μετά την κατάργηση της χάρτας δικαιωμάτων των γυναικών και φυσικά έναντι της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν στο παλάτι του προεδρικού του μεγάλου. Ποιος δεν είδε την αμήχανη στιγμή όταν την άφησε να περιμένει όρθια χωρίς να έχει προβλέψει θέση δίπλα του ως όφειλε.
Ούτε καν κουνήθηκε για να διορθώσει το «λάθος» όπως θα έκανε κάθε οικοδεσπότης με στοιχειώδη κουλτούρα και κοινωνική ευγένεια.
Ακόμη κι αν ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών τα έριξε στο πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τους μη γνωρίζοντες όλες οι λεπτομέρειες μιας συνάντησης προβλέπονται εξαντλητικά από τις αντίστοιχες διευθύνσεις εθιμοτυπίας. Και στην Τουρκία σας διαβεβαιώνω από προσωπική εμπειρία ότι οι διπλωμάτες τους γνωρίζουν πολύ καλά την εθιμοτυπία. Δεν θα έκαναν ποτέ τέτοιο λάθος. Είναι σαφές ότι επέλεξε ο ίδιος να συνομιλήσει με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ που ήταν επίσης παρών στην συνάντηση και όχι με την «κατώτερη» γυναίκα που όμως κατέχει μια από τις τρεις ισχυρότερες θέσεις στο ευρωπαϊκό οικοδόμημαׄ όχι ότι εκτιμά ιδιαίτερα τον Σαρλ Μισέλ. Ποιος ξέχασε την προ μηνών τηλεφωνική επικοινωνία όταν ο Μισέλ προσπάθησε να τον επιπλήξει για τα συμβαίνοντα στην Ανατολική Μεσόγειο και ο Ερντογάν με θράσος του απάντησε «εσύ να μην ασχολείσαι».
Πέραν της κοινωνιολογικής ερμηνείας, η συμπεριφορά του Ερντογάν εκπέμπει σαφές πολιτικό μήνυμα ότι γράφει στα παλαιά του υποδήματα την Ευρώπη. Και όσο οι Ευρώπη σφυρίζει αδιάφορα στις παντός είδους προκλήσεις του τόσο αυτός θα αποθρασύνεται.
* Θοδωρής Ρουσόπουλος, Βουλευτή Νέας Δημοκρατίας στην Β1 Περιφέρεια Αθηνών
