Επτά χρόνια αγώνας για την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης

Ένα στα πέντε παιδιά στην Ευρώπη πέφτει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής κακοποίησης. Συνήθως από κάποιον που γνωρίζει κι εμπιστεύεται. Μόνο δύο στα εκατό περιστατικά φθάνουν στις αρχές, τα υπόλοιπα καλύπτονται από σιωπή. Η πανδημία COVID19 έχει επιδεινώσει το φαινόμενο σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης.

Γράφει η Έλενα Ράπτη

Με την ιδιότητα του μέλους στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Δικτύου Κοινοβουλευτικών για τον τερματισμό της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης, ανέλαβα το συντονισμό της καμπάνιας «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ» (2010-2015) για τον τερματισμό της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης του Συμβουλίου της Ευρώπης στην Ελλάδα το 2013.

Αρχικά, κατέθεσα στο Συμβούλιο της Ευρώπης μια σειρά προτάσεων προβολής της καμπάνιας στη χώρα μας, με στόχο τη μαζική κινητοποίηση σε εθνικό επίπεδο. Αμέσως, ξεκίνησα σειρά ενεργειών σε εθνικό επίπεδο, με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας

Πραγματοποίησα συναντήσεις μέσα από τις οποίες έχτισα πολύτιμες συνεργασίες και συμμαχίες, ώστε να γίνουμε περισσότεροι και να μεταδώσουμε το μήνυμα της καμπάνιας με μεγαλύτερη ισχύ. Συναντήθηκα διαδοχικά με θεσμικούς και πολιτειακούς παράγοντες συμπεριλαμβανομένων του Οικουμενικού Πατριάρχη, του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, του Πρωθυπουργού και του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων, Υπουργών, Προέδρων ιδρυμάτων και ανεξάρτητων αρχών, Πρυτάνεων, Ακαδημαϊκών και πολλών άλλων σε περισσότερες από 205 ξεχωριστές συναντήσεις.

Μέχρι σήμερα, πραγματοποίησα περισσότερες από 640 δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών. Επέλεξα να ξεκινήσω από την ελληνική περιφέρεια, πραγματοποιώντας δράσεις σε συνεργασία με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, τον ΣΕΓΑΣ, το Παρατηρητήριο για την Πρόληψη της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την Εκκλησία της Ελλάδας, την Υποδιεύθυνση Ανηλίκων της Ελληνικής Αστυνομίας, Συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, το Χαμόγελο του Παιδιού. Με εθελοντές της καμπάνιας επισκέφτηκα πάνω από 113 δήμους σε 68 πόλεις της επικράτειας και θα συνεχίσω με περισσότερες παρεμβάσεις, ώστε η ενημέρωση να φτάσει σε κάθε σπίτι.

Επιπλέον έχοντας σαφείς οδηγίες από το Συμβούλιο της Ευρώπης να ενημερώσω τα παιδιά πρόσφυγες για τα μηνύματα της καμπάνιας «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ», επισκέφτηκα τις Ανοιχτές Δομές Φιλοξενίας Προσφύγων στο Σχιστό, στην Ελευσίνα, στον Ελαιώνα, στη Ριτσώνα και στη Ραφήνα, με τη στήριξη του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και την άδεια του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Ενημέρωσα τους φροντιστές για την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης, ώστε αυτοί με τη σειρά τους να επικοινωνήσουν όλα τα χρήσιμα μηνύματα σε γονείς και παιδιά με σεβασμό στις ιδιαιτερότητες της δικής τους κοινωνίας. Όλο το ενημερωτικό υλικό διατέθηκε στα Ελληνικά, στα Αγγλικά και στα Αραβικά.

Φιλοξενήθηκα σε 207 τηλεοπτικές εκπομπές υψηλής τηλεθέασης, όπου είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω τα μηνύματα της καμπάνιας «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ» και να αφυπνίσω τις Ελληνίδες και τους Έλληνες τηλεθεατές.

Από την ημέρα που ανέλαβα τον συντονισμό της καμπάνιας «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ» έχουν μοιραστεί περισσότερα από 255.000 αντίτυπα από το έντυπο υλικό του Συμβουλίου της Ευρώπης: το παραμύθι «Η Κίκο και το Χέρι», το έντυπο «Ο Κανόνας των Εσωρούχων» με οδηγίες για γονείς και το φυλλάδιο «7 τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας».

Το ίδιο διάστημα, το τηλεοπτικό σποτ «Κίκο και το Χέρι» προβλήθηκε δωρεάν δύο φορές, για διάρκεια ενός μήνα κάθε φορά, ως κοινωνικό μήνυμα με την έγκριση του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης από τους 14 μεγαλύτερους δημόσιους και ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς της χώρας.

Παράλληλα, προσθέσαμε στην ενημέρωση ένα επιπλέον εργαλείο, το παραμύθι «Η Κίκο και το Χέρι» ειδικά διαμορφωμένο σε απτική μορφή για παιδιά τυφλά ή με προβλήματα όρασης με το κείμενο και τη λεκτική περιγραφή των εικόνων σε κώδικα-γραφή μπράιγ και την ανάγλυφη αποτύπωση των εικόνων, ώστε να διαβάζονται μέσω της αφής. Πρόκειται για μια εξαιρετική πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, σε δύο γλώσσες (ελληνικά και αγγλικά), που θα μας δώσει τη δυνατότητα να αναπαραχθεί και να διανεμηθεί το παραμύθι σε συμπολίτες μας και παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης, διευρύνοντας έτσι ακόμη περισσότερο τον αριθμό των πολιτών που ενημερώνονται για το μεγάλο αυτό θέμα.

Μετά από συστηματική δουλειά μηνών ετοιμάσαμε και εγκαινιάσαμε σε ειδική εκδήλωση, τον Ιανουάριο του 2015, το νέο ελληνικό «εργαλείο» της καμπάνιας «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ», μια ιστορία κινουμένων σχεδίων, ένα 3D animation που ονομάζεται «Το Μυστικό της Νίκης». Μέσα από αυτό περνούν όλα τα μηνύματα της καμπάνιας σε γονείς, εκπαιδευτικούς αλλά κυρίως σε παιδιά, με τρόπο οπτικοακουστικό, εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό, συμβάλλοντας πολύ ουσιαστικά στην ευαισθητοποίηση όλων και εν τέλει στην προστασία των παιδιών. Το 3D animation υποστηρίζουν με τη συμμετοχή τους ο Νίκος Αλιάγας, ο οποίος περνά τα μηνύματα στο trailer, η Φαίη Σκορδά, η οποία δίνει τη φωνή της στη νεράιδα, ο Βασίλης Παλαιολόγος, ο οποίος δίνει τη φωνή του στον ‘φίλο’ της Νίκης και δύο μικρά κορίτσια που δίνουν τη φωνή τους στα λόγια και το παιδικό τραγουδάκι μέσα από το οποίο μας μιλά η Νίκη.

Πρόκειται για μια εξαιρετική παραγωγή η οποία μέχρι σήμερα έχει διανεμηθεί σε 300.000 αντίτυπα σε γονείς και παιδιά σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση καθώς και σε κάθε δράση και θα συνεχίσει να διανέμεται καθώς υπάρχει τεράστια ζήτηση από όλη την Ελλάδα. Δήμοι και Περιφέρειες με δική τους πρωτοβουλία ή με την υποστήριξη επιχειρήσεων στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης επιλέγουν να αναπαράξουν και να διανείμουν αντίτυπα πάντα σε συνεργασία με την καμπάνια.

Η ιστορία προβάλλεται και στη νοηματική γλώσσα για κωφάλαλα παιδιά καθώς και με ελληνικούς υπότιτλους για βαρήκοα παιδιά.

Το «Μυστικό της Νίκης» έχει ήδη προβληθεί δύο φορές σε ώρες υψηλής τηλεθέασης για παιδιά σε Ελλάδα και Κύπρο και αριθμεί πάνω από 3.220.000 προβολές στο Youtube!

Επίσης, μετά από παρότρυνση του Συμβουλίου της Ευρώπης προχωρήσαμε στη μεταγλώττιση του «Μυστικού της Νίκης» στην αγγλική γλώσσα σε συνεργασία με το Αμερικανικό Διεθνές Σχολείο Pinewood της Θεσσαλονίκης, προκειμένου να υιοθετηθεί από τα άλλα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, διευρύνοντας τους αποδέκτες των μηνυμάτων της καμπάνιας. Τόσο η ελληνική εκδοχή όσο και η μεταγλώττιση του «Μυστικού της Νίκης» παρουσιάστηκαν στις συνεδριάσεις του Δικτύου Κοινοβουλευτικών για τον τερματισμό της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών, επικροτήθηκαν από το προεδρείο και τα μέλη και υπήρξε ενδιαφέρον για συνεργασία και ανταλλαγή καλών πρακτικών.

Επιπλέον, το «Μυστικό της Νίκης» μεταγλωττίστηκε στα Λουξεμβουργιανά, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας του Λουξεμβούργου, από την Οργάνωση ECPAT Λουξεμβούργου (μέλους της Διεθνούς Οργάνωσης ECPAT για τον τερματισμό της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των παιδιών σε 97 χώρες – ECPAT-End Child Prostitution And Trafficking) και πραγματοποίησαν προβολή σε δράσεις και εκπαιδευτικά εργαστήρια για παιδιά.

Τον Μάιο του 2018 κυκλοφορήσαμε το δεύτερο 3D animation με τίτλο «Το Μυστικό της Νίκης 2 – Η περιπέτεια του Βίκτωρα», στην υλοποίηση του οποίου προχωρήσαμε σε συνεννόηση με την Επιτροπή Lanzarote του Συμβουλίου της Ευρώπης και μετά από προτροπή της να δημιουργήσουμε μια ιστορία με πρωταγωνιστή ένα αγόρι του Δημοτικού, που δέχεται σεξουαλική παρενόχληση από μεγαλύτερο (16χρονο) αγόρι, καθώς θύτες σεξουαλικής κακοποίησης είναι συχνά μεγαλύτερα αγόρια. Το animation υποστηρίζουν με τη συμμετοχή τους ο Νίκος Αλιάγας στο trailer, η Μαρία Μπεκατώρου, η οποία δίνει τη φωνή της στη δασκάλα, ο Δημήτρης Ουγγαρέζος, ο οποίος δίνει τη φωνή του στο μεγάλο αγόρι, η Μιρέλα Πάχου και η Μαρία Δεληκωνσταντίνου στα τραγούδια και δύο μικροί μαθητές που δανείζουν τη φωνή τους στη Νίκη και στον Βίκτωρα. Η ιστορία προβάλλεται τόσο στη νοηματική όσο και με αγγλικούς υπότιτλους και αριθμεί 590.000 προβολές στο Youtube.

Και οι δύο ιστορίες κινουμένων σχεδίων έχουν λάβει την έγκριση του Συμβουλίου της Ευρώπης και τη θετική γνωμοδότηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας και μπορούν να αποτελέσουν συμπληρωματικό υλικό προς χρήση από τους εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο ευαισθητοποίησης των μαθητών σε θέματα σεξουαλικής κακοποίησης.

Μετά από στενή συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων υπογράφηκε τον Ιούλιο του 2020 σύμφωνο αμοιβαίας συνεργασίας μεταξύ του Τμήματος Δικαιωμάτων του Παιδιού (Children’s Rights Division) του Συμβουλίου της Ευρώπης (δια της επικεφαλής του Τμήματος κας Regina Jensdottir) και του Υπουργείου Παιδείας (δια της Υφυπουργού Σοφίας Ζαχαράκη) για τον πολλαπλασιασμό των μηνυμάτων της καμπάνιας μέσα από τη χρήση του ενημερωτικού υλικού του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η υπογραφή του συμφώνου αποτελεί ένα ακόμη βήμα στη συνεργασία της χώρας μας με το Συμβούλιο της Ευρώπης για την ακόμα αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του νοσηρού φαινομένου της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης.

Επίσης, τον Σεπτέμβριο του 2020 εγκρίθηκε από το Υπουργείο Παιδείας το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης που καταθέσαμε με τίτλο «Ο κανόνας των Εσωρούχων». Το πρόγραμμα αυτό εντάσσεται στο πλαίσιο της πιλοτικής δράσης του Υπουργείου Παιδείας και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής με τίτλο «Εργαστήρια Δεξιοτήτων» που έχει ως γενικό σκοπό την καλλιέργεια δεξιοτήτων ζωής (δεξιότητες 21ου αιώνα), στον θεματικό κύκλο «Ζω καλύτερα» – Ευ ζην – Μαθήματα ζωής και Αγωγής Υγείας. Η έγκριση αυτή αποτελεί μια μεγάλη επιτυχία της καμπάνιας «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ», καθώς το πρόγραμμα μπορεί να υλοποιείται πιλοτικά σε όλα τα πειραματικά και πρότυπα Νηπιαγωγεία και Δημοτικά σχολεία της χώρας.

Επιπλέον τον Νοέμβριο του 2020, το Υπουργείο Παιδείας ενέκρινε για το σχολικό έτος 2020-2021 την υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος και εκπαιδευτικού υλικού με τίτλο «Ο Κανόνας των Εσωρούχων». Το πρόγραμμα απευθύνεται σε όλα τα Νηπιαγωγεία και Δημοτικά Σχολεία της χώρας (τάξεις Α’, Β’ Γ’ και Δ’).

Μετά την εντυπωσιακή απήχηση των δύο ιστοριών κινουμένων σχεδίων φιλοδοξούμε να κυκλοφορήσουμε την τρίτη ιστορία κινουμένων σχεδίων με τίτλο «Το μυστικό της Νίκης 3-Η δύναμη της Βερονίκης», όπου η ηρωίδα, ένα κορίτσι σε αναπηρικό αμαξίδιο, δέχεται σεξουαλική παρενόχληση από κάποιον άγνωστο και με τη βοήθεια των φίλων της επιλέγει να απευθυνθεί σε έναν αστυνομικό.

Όλα τα εργαλεία και η δραστηριότητα της καμπάνιας βρίσκεται στην ιστοσελίδα enastapente.gr και στο Facebook/EnaStaPente.

Βαδίζοντας στον έβδομο χρόνο, ο αγώνας για την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης βρίσκει τεράστια απήχηση σε ολόκληρη την Ελλάδα, με δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, συναντήσεις και συνεργασίες με θεσμικούς και πολιτειακούς παράγοντες, τηλεοπτικές εμφανίσεις, διανομή χιλιάδων αντιτύπων ενημερωτικού υλικού.

Το 2016 ολοκληρώθηκε η υποχρέωση της χώρας μας να συντονίσει την καμπάνια «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ». Τον ίδιο χρόνο το Συμβούλιο της Ευρώπης υιοθέτησε την «Στρατηγική για τα Δικαιώματα του Παιδιού 2016-2021» και έθεσε ως μία από τις πέντε βασικές προτεραιότητες «Μια ζωή χωρίς βία για όλα τα παιδιά». Με την έγκριση του Προέδρου της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης συνεχίζω την αφύπνιση της ελληνικής κοινωνίας έχοντας υπογράψει νέο σύμφωνο συνεργασίας με το Συμβούλιο της Ευρώπης και πιο συγκεκριμένα με το Τμήμα Δικαιωμάτων του Παιδιού (Children’s Rights Division), ώστε ως ελληνίδα βουλευτής, συνεργάτης του Συμβουλίου της Ευρώπης, να συνεχίσω το έργο που υλοποιούσα ως Κοινοβουλευτικός Σύνδεσμος, δηλαδή τον συντονισμό των πρωτοβουλιών και των δράσεων στη χώρα μου, ώστε τα χρήσιμα μηνύματα για την πρόληψη της παιδικής κακοποίησης να φτάσουν σε κάθε παιδί για να είναι ασφαλές.

Η πολυετής συνεργασία με το Συμβούλιο της Ευρώπης συνεχίζεται και για κάθε πρωτοβουλία σε εθνικό επίπεδο ενημερώνω το αρμόδιο τμήμα του Συμβουλίου της Ευρώπης, παίρνω έγκριση και προχωρώ στην υλοποίηση των δράσεων εξασφαλίζοντας την τήρηση όλων των κανόνων και προδιαγραφών υλοποίησης των προγραμμάτων της νέας στρατηγικής.

Στο πλαίσιο της συνεργασίας του Συμβουλίου της Ευρώπης με τις Περιφέρειες έχει υπογραφεί Σύμφωνο Συνεργασίας με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Δυτικής Ελλάδας, Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και Κρήτης με στόχο τη δρομολόγηση από κοινού ενεργειών και έχουν ήδη πραγματοποιηθεί δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε νομούς των Περιφερειών αυτών. Μέσα στο προσεχές διάστημα και άλλες Περιφέρειες που έχουν δείξει ενδιαφέρον θα προχωρήσουν στην υπογραφή συμφώνου συνεργασίας με το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Ο αγώνας μου για την προστασία των παιδιών συνεχίζεται στο πλαίσιο της Στρατηγικής για τα Δικαιώματα του Παιδιού 2016-2021 του Συμβουλίου της Ευρώπης. Με την πεποίθηση ότι τα ενημερωμένα παιδιά είναι ασφαλή, θα συνεχίσω την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση μέχρι τα μηνύματα να φτάσουν σε κάθε σπίτι, σε κάθε παιδί.