«Ένα σημαντικό βήμα, τόσο για την χωροταξική και πολεοδομική μεταρρύθμιση όσο και για την απόκτηση εθνικής πολιτικής γης», χαρακτήρισε ο υπουργός αναπληρωτής ΠΕΚΑ, Σταύρος Καλαφάτης το νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης και το περιβαλλοντικό ισοζύγιο, το οποίο ψηφίστηκε χθες από τη βουλή. Με την ψήφιση του νομοσχεδίου το ΥΠΕΚΑ προσβλέπει στην αντιμετώπιση ενός σοβαρού κοινωνικού προβλήματος, προσδοκώντας παράλληλα σημαντικά περιβαλλοντικά, αναπτυξιακά και κοινωνικά οφέλη.

Κατ΄ αρχήν, στόχος του εν λόγω νομοσχεδίου είναι να ενισχυθεί και να θωρακιστεί θεσμικά η «κόκκινη γραμμή» του Ιουλίου 2011 για τα αυθαίρετα, όπως προβλέπεται στον 4014, με στόχο την εξάλειψη της πιθανότητας δημιουργίας μίας νέας γενιάς αυθαιρέτων. Ταυτόχρονα, δε δίνεται καμία δυνατότητα ρύθμισης για τις μεγάλες αυθαιρεσίες σε δάση, αιγιαλό, ρέματα, κοινόχρηστους και αρχαιολογικούς χώρους.

Παράλληλα, με την ενσωμάτωση βάσεων δεδομένων, με αεροφωτογραφίες και ψηφιακά υπόβαθρα χαρτών, θα δίνεται η δυνατότητα στη δημόσια διοίκηση να ελέγξει ποιος δικαιούται την υπαγωγή και ποιος όχι, με όριο για το χρόνο κατασκευής την 28.07.2011.

Όσον αφορά την τακτοποίηση, η κατηγοριοποίηση των αυθαιρεσιών γίνεται σε σχέση με τη βαρύτητα της αυθαιρεσίας και την επίπτωσή της στο περιβάλλον, αλλά και τον χρόνο κατασκευής.

Ειδικότερα, όπως μεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο, οι μικρές αυθαιρεσίες, οι οποίες δεν μεταβάλουν τον όγκο του κτίσματος και τη δομημένη επιφάνεια, τακτοποιούνται οριστικά και χωρίς καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής, με καταβολή του ποσού των 500 ευρώ.

Όταν η υπέρβαση δεν ξεπερνά το 40% της δόμησης ή το 20% του ύψους που ορίζει η οικοδομική άδεια – όπως είναι άλλωστε οι περισσότεροι ημιυπαίθριοι – η εξαίρεση από την κατεδάφιση είναι οριστική.

Οι μεγάλες παραβάσεις, τα εξ’ ολοκλήρου αυθαίρετα κτίσματα και οι κατασκευές που δε διαθέτουν οικοδομική άδεια καθώς και όσα έχουν άδεια, αλλά η υπέρβαση δόμησης ή κάλυψης είναι περισσότερο από 40%, το πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το μέγεθος της αυθαιρεσίας, ενώ τα κτίρια αυτά θα εξαιρούνται της κατεδάφισης για 30 χρόνια.

Το καθεστώς αυτό, ωστόσο, θα μπορεί να αλλάξει αν η περιοχή όπου είναι δομημένο το αυθαίρετο κτίσμα μπει στο σχέδιο και αν ο ιδιοκτήτης αγοράσει το απαραίτητο ποσοστό συντελεστή κάνοντας χρήση της τράπεζας γης. Παράλληλα, θα απαιτείται υποχρεωτικά έλεγχος εντός επταετίας από τους αρμόδιους ελεγκτές δόμησης.

Με βάση την ημερομηνία κατασκευής προβλέπεται ότι κατοικίες πριν τις 9.6.1975 θα μπορούν να εξαιρεθούν μόνιμα από την κατεδάφιση με την καταβολή 500 ευρώ, μετά το 1975 και πριν την 1.1.1983, καταβάλλεται το 15% του υπολογιζόμενου προστίμου, ενώ από το 1983 έως 1.1.2003 θα ισχύει έκπτωση 20%. Μέχρι την 28η Ιουλίου του 2011 το υπολογιζόμενο πρόστιμο ισχύει ως έχει και η ένταξη στο νόμο θα γίνεται ανάλογα με το μέγεθος της παράβασης.

Επιπλέον, αυξάνεται η περίοδος αποπληρωμής του προστίμου και βελτιώνεται ο τρόπος καταβολής, ενώ υπάρχει ειδική μέριμνα, με παροχή εκπτώσεων, σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.

Σε ό,τι αφορά τον τρόπο αποπληρωμής των προστίμων οι δόσεις αποπληρωμής μπορούν να είναι είτε εξαμηνιαίες είτε μηνιαίες.

Με την υπαγωγή στο νέο νόμο, το πρώτο εξάμηνο από τη δημοσίευσή του ο δικαιούχος λαμβάνει προθεσμία αποπληρωμής 17 εξαμήνων, δηλαδή 102 μηνών, στο δεύτερο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου, προθεσμία 14 εξαμήνων δηλαδή 84 μηνών, το τρίτο εξάμηνο, προθεσμία 10 εξαμήνων, δηλαδή 60 μηνών, ενώ σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής, μέσα στο πρώτο εξάμηνο, παρέχεται έκπτωση 20% επί του συνολικού προστίμου.

Εάν καταβληθεί δε, το 30% του προστίμου μέσα στο πρώτο εξάμηνο, η έκπτωση περιορίζεται στο 10% του προστίμου.

Για κύρια και μοναδική κατοικία ιδιοκτήτη, μέχρι 70τμ+15τμ για κάθε τέκνο, σε οικισμούς άνω των 3000 κατοίκων παρέχεται έκπτωση 60% του προστίμου.

Προβλέπεται επίσης διαφοροποίηση των προστίμων για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες σε σχέση με την κύρια κατοικία. Οι προβλέψεις αφορούν σε άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και 67% και άνω, με εισοδηματικά κριτήρια, παλιννοστούντες ομογενείς, μόνιμους κατοίκους της Θράκης, τέκνα παλιννοστούντων, πολύτεκνους, τριτέκνους με εισοδηματικά κριτήρια, μονογονεϊκές οικογένειες, καθώς επίσης και μακροχρόνια ανέργους.

Σημαντικά κίνητρα δίνονται επίσης στους πολίτες να υπαχθούν στις διατάξεις του νέου νόμου. Ειδικότερα, για αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσης που δηλώνονται στο νόμο, δεν οφείλονται αναδρομικά βεβαιωμένες ασφαλιστικές εισφορές (ΙΚΑ κλπ) και οποιοσδήποτε φόρος, πρόστιμο ή τέλος. Για κατοικίες, κατά τον υπολογισμό της αξίας προκειμένου να επιβληθεί οποιοσδήποτε φόρος (μεταβίβασης, κληρονομιάς, ακίνητης περιουσίας, ΤΑΠ, προσδιορισμό τεκμηρίου διαβίωσης), εφαρμόζεται μειωτικός συντελεστής 50% για όλους τους χώρους στο μέλλον.

Δίνεται επίσης η δυνατότητα να συμψηφίζεται ποσό μέχρι 50% του προστίμου ενός αυθαιρέτου με δαπάνες και εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης ή στατικής ενίσχυσης.

Τέλος, όσοι είχαν ήδη κάνει χρήση των διατάξεων του 4014 και του 3843 και έχουν καταβάλει ένα μέρος του ειδικού προστίμου θα μπορούν να υπαχθούν στον νέο νόμο με συμψηφισμό των καταβληθέντων ποσών και των παραβόλων.

Όσον αφορά το ζήτημα των κατεδαφίσεων, η δημόσια διοίκηση αναλαμβάνει το ρόλο στο ζήτημα του ελέγχου της αυθαιρεσίας ενισχύεται ακόμη περισσότερο ο εποπτικός ρόλος της Ειδικής Υπηρεσίας Κατεδαφίσεων, η οποία θα συνεργάζεται στενά με το Κτηματολόγιο για την ανάθεση τηλεπισκόπησης ή αεροφωτογράφισης της χώρας, καθώς και για τη χρήση των παραπάνω μεθόδων, προκειμένου να παρακολουθούνται οι μεταβολές στη δόμηση και να εντοπίζονται έγκαιρα οι αυθαιρεσίες.