Βαριά σκιά τρομοκρατίας στο ταξίδι Τσίπρα την Άγκυρα

Υπό τη σκιά της τρομοκρατικής απειλής του τζιχαντισμού για ολόκληρη την Ευρώπη, μετά και το φονικό χτύπημα στο Παρίσι, αναμένεται να γίνει το ταξίδι του Έλληνα πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα στην Τουρκία.

Οι τρομοκρατικές επιθέσεις που εξαπέλυσε το Ισλαμικό Κράτος στο Παρίσι, βυθίζοντας ολόκληρη την Ευρώπη στο πένθος και τον φόβο για νέα χτυπήματα αλλάζουν την ατζέντα των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας. Στόχος της κυβέρνησης ήταν ούτως ή άλλως ο Έλληνας πρωθυπουργός να ταξιδέψει στην Άγκυρα όχι μόνο ως πρωθυπουργός της Ελλάδας αλλά και ως απεσταλμένος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να ενισχυθεί ο ρόλος της χώρας την αντιμετώπιση της προφυγικής κρίσης.

Βασική θέση του κ. Τσίπρα θα ήταν η αναγκαιότητα μίας διαφορετικής διαχείρισης του προσφυγικού αλλά και οι παρουσίαση της πραγματικής κατάστασης του ζητήματος, η οποία απαιτεί τη διαχείριση των προσφυγικών ροών στα τουρκικά παράλια, ώστε να αποφεύγονται τα ναυάγια που έχουν μετατρέψει τη Μεσόγειο σε υγρό τάφο.

Η θέση αυτή για ταυτοποίηση των προσφύγων σε τουρκικό έδαφος και εν συνεχεία απευθείας πτήση προς τις χώρες προορισμού στην κεντρική Ευρώπη, φαίνεται να ενισχύεται μετά και τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, για τις οποίες όπως όλα δείχνουν μέχρι στιγμής δύο τουλάχιστον εκ των δραστών πέρασαν από τα τουρκικά παράλια ως πρόσφυγες στη Λέρο και από εκεί ταξίδεψαν στην Γαλλία.

Ο κ. Αλέξης Τσίπρας, συνοδευόμενος από τον υπουργό Εξωτερικών κ. Νίκο Κοτζιά και τον αναπληρωτή υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής, Ιωάννη Μουζάλα, θα έχουν κρίσιμες συναντήσεις στη γειτονική χώρα, με κύρια αποστολή τους να μπορέσουν να συμβάλλουν και να προλειάνουν το έδαφος για τη Σύνοδο Κορυφής που θα ακολουθήσει στις 22 Αυγούστου στην οποία θα μετέχουν οι 28 ηγέτες των χωρών μελών και η Τουρκία.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός, στις συναντήσεις που θα έχει με τον Τούρκο Πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον ομόλογό του, Αχμέτ Νταβούτογλου, αναμένεται να μεταφέρει τη σταθερή θέση όπως διαμορφώθηκε στις Συνόδους των Βρυξελλών και της Μάλτας για λύση στην πηγή του προβλήματος, δηλαδή την Τουρκία.

Απέναντί του είναι δεδομένο ότι θα βρει τις επιδιώξεις του ενισχυμένου Ερντογάν, που αποζητά ισχυρότερο γεωστρατηγικό ρόλο και επίτευξη της ενταξιακής πορείας της χώρας του, ενώ παράλληλα προσβλέπει και σε σημαντικά οικονομικά οφέλη με «όχημα» την αντιμετώπιση του προσφυγικού.

Κόκκινη γραμμή για την ελληνική κυβέρνηση θα είναι το θέμα των κοινών περιπολιών, το οποίο εξάλλου και ο επικεφαλής της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ αναγκάστηκε στη Μάλτα να αναγνωρίσει ότι αποτελεί λάθος όρο, δεσμευόμενος να μην ξαναβάλει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ένα τέτοιο σενάριο.

Αντ’ αυτού, η Αθήνα επιδιώκει να υπάρξει συντονισμός περιπολιών με την Τουρκία, αποκλείοντας τις κοινές. «Δεν μας ενοχλεί μια ευρωπαϊκή ακτοφυλακή με Έλληνα κυβερνήτη» τόνισε προσφάτως ο κ. Μουζάλας, η οποία, όπως είπε, θα σέβεται τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. «Θέλουμε η Frontex να πάει και στην Τουρκία» δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός.

Η κατάσταση σε αριθμούς

Αποτυπώνοντας σε μία φράση το πώς διαμορφώνεται η σημερινή πραγματικότητα γύρω από το ζήτημα των προσφυγικών ροών, ο πρωθυπουργός δήλωνε μετά τη διήμερη Σύνοδο Κορυφής για τη Μετανάστευση και την άτυπη σύνοδο των κρατών-μελών της ΕΕ για το Προσφυγικό, στη Βαλέτα της Μάλτας, ότι «ο δυτικός κόσμος, η Ευρώπη, βρίσκεται μπροστά στη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο».

Μέσα στο 2015 εκτιμάται ότι από την Τουρκία έχουν περάσει σε ευρωπαϊκό έδαφος 640.000 άνθρωποι. Μέχρι στιγμής, από την Ελλάδα και την Ιταλία, (όπου έχουν περάσει άλλες 140.000) έχουν μετεγκατασταθεί 48 στην Φιλανδία, 19 στην Γαλλία, 12 στην Ισπανία και 30 στο Λουξεμβούργο. Σημειώνεται ότι μόνο ένα μέρος από τις συνολικά 28 χώρες της ΕΕ έχει προσφέρει 3.500 θέσεις μετεγκατάστασης, έναντι του στόχου των 160.000 που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Επισημαίνεται ότι στην άτυπη σύνοδο, ο κ. Τσίπρας ανέδειξε την αναγκαιότητα: α) να αυξηθεί ο αριθμός των «θέσεων υποδοχής» στις χώρες της ΕΕ, ώστε να αντιστοιχηθεί ο αριθμός των προσφύγων που θα απορροφά η κάθε χώρα ανάλογα με τα πραγματικά μεγέθη των προσφυγικών ροών, β) να αναλάβουν την ευθύνη και οι 28 χώρες, γ) αυτό να είναι δεσμευτικό.

Επιδίωξη της ελληνικής πρωτοβουλίας η διαφορετική διαχείριση του ζητήματος

Υπό τα παραπάνω δεδομένα, πηγές της κυβέρνησης σημειώνουν πως είναι προφανές ότι το ζήτημα απαιτεί διαφορετική διαχείριση, και αυτό επιδιώκει η ελληνική πρωτοβουλία.

Έχει επισημανθεί πως η διαχείριση αυτή πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον δύο τομείς: α) το χτύπημα των δικτύων παράνομης διακίνησης ανθρώπων, β) και την διαδικασία επανεγκατάστασης προσφύγων στις Ευρωπαϊκές Χώρες, από το τουρκικό έδαφος. Η Τουρκία, από την πλευρά της, έχει ζητήσει οικονομική στήριξη για την φύλαξη των συνόρων της και την δημιουργία κέντρων υποδοχής, καθώς και άλλα μέτρα, όπως η χαλάρωση της βίζας Τούρκων πολιτών για είσοδο στην ΕΕ, το «ξεπάγωμα» της ενταξιακής διαδικασίας της γειτονικής χώρας στην ΕΕ, και η θέσπιση Συνόδων ΕΕ- Τουρκίας.

Συνεννόηση ΕΕ-Τουρκίας, με τη διασφάλιση συγκεκριμένων αποτελεσμάτων

Οι ίδιες πηγές υπογραμμίζουν πως η Ελλάδα θεωρεί ότι «η συνεννόηση μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας πρέπει να προχωρήσει προς αυτές τις κατευθύνσεις, διασφαλίζοντας συγκεκριμένα αποτελέσματα». Πιο συγκεκριμένα, αναφέρουν:

-Η στήριξη προς την Τουρκία για την φύλαξη των συνόρων της, θα πρέπει να συνδέεται με το αποτελεσματικό χτύπημα των κυκλωμάτων παράνομης διακίνησης.

-Η στήριξη για την δημιουργία κέντρων υποδοχής, θα πρέπει να συνδέεται με την δημιουργία μηχανισμών επανεγκατάστασης προσφύγων στην Ευρώπη κατευθείαν από το τουρκικό έδαφος.

– Το χαλάρωμα της βίζας θα πρέπει να συνδεθεί με μια συμφωνία επανεισδοχής μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας (η συμφωνία επανεισδοχής προβλέπει ότι όσοι μπαίνουν παράνομα στην Ευρώπη από τουρκικό έδαφος, θα πρέπει να επιστρέφουν εκεί. Τέτοια συμφωνία υπάρχει σήμερα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, αλλά δεν εφαρμόζεται).

-Σε ό,τι αφορά την ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας, η Ελλάδα υποστηρίζει το «ξεπάγωμά» της, αλλά με συντεταγμένο τρόπο. Στην προσπάθεια αυτή πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι θέσεις της Κύπρου, που μεταξύ άλλων ζητά να αρθούν οι αποκλεισμοί που έχει επιβάλλει η Τουρκία στις μεταφορές από τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της.

Οι πηγές της κυβέρνησης τονίζουν ότι η Ελλάδα θα αξιοποιήσει τις επαφές της με την Τουρκία, συμμετέχοντας ενεργά στην ατζέντα της Συνόδου ΕΕ – Τουρκίας, που έχει καθοριστεί για τις 29 Νοεμβρίου στις Βρυξέλλες, και επισημαίνουν, επιπλέον, πως με αυτό τον οδικό χάρτη η Ελλάδα υλοποιεί τον στόχο που έχει θέσει, να αναλάβει ενεργό ρόλο, στην συνεννόηση της ΕΕ με την Τουρκία.

Η Ελλάδα θα λαμβάνει αναλυτική γνώση για κάθε ευρωπαϊκή πρωτοβουλία προς την Τουρκία

Στην ίδια κατεύθυνση, η Ελλάδα έχει ζητήσει και έχει λάβει σχετικές διαβεβαιώσεις ότι θα λαμβάνει αναλυτική γνώση για κάθε ευρωπαϊκή πρωτοβουλία προς την Τουρκία, όπως αυτή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με το σχετικό Σχέδιο Δράσης των 17 σημείων. Η ενημέρωση αυτή αφορά τις επαφές Ευρωπαίων αξιωματούχων με την τουρκική κυβέρνηση, αλλά και την προετοιμασία τους.

Η ελληνική πλευρά έχει αποσπάσει τη δέσμευση ότι δεν θα ξανατεθεί το θέμα περί «κοινών περιπολιών»
Επίσης, έχει καταστήσει σαφές ότι δεν μπαίνει σε καμία συζήτηση για κοινές περιπολίες με την Τουρκία, καθώς το ζήτημα άπτεται των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας. Όπως σημείωσε -σύμφωνα με πληροφορίες- ο πρωθυπουργός σε επαφές του στο περιθώριο της Συνόδου της Μάλτας: Είναι σαν να τίθεται θέμα κοινών περιπολιών Γερμανικής και Τουρκικής αστυνομίας σε μια γερμανική πόλη. Η ελληνική πλευρά, κατά τις ίδιες πληροφορίες, έχει αποσπάσει την δέσμευση ότι το θέμα αυτό δεν θα ξανατεθεί και ότι η διατύπωση θα αντικατασταθεί με τον όρο «συντονισμένες ενέργειες», που δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας σε ζητήματα κυριαρχίας.

«Η “πολιτική του φράκτη” δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα, αντίθετα απειλεί τη συνοχή της Ευρώπης»

Σε κάθε περίπτωση (όπως έκανε ο κ. Τσίπρας και κατά την άτυπη σύνοδο), η Ελλάδα μεταφέρει σε κάθε κατεύθυνση το μήνυμα ότι η «πολιτική του φράχτη» και η μετατροπή χωρών, είτε εντός Ευρωπαϊκού Εδάφους είτε εκτός, σε αποθήκες ανθρώπων, πέραν του ότι είναι ασύμβατη με τις ευρωπαϊκές αρχές, δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα των προσφυγικών ροών, αντίθετα, απειλεί την συνοχή της Ευρώπης.

Υπό αυτό το πρίσμα, η κυβέρνηση τονίζει πως: ριζική αντιμετώπιση του προσφυγικού, πέραν της αντιμετώπισης των δικτύων παράνομης διακίνησης και της επανεγκατάστασης προσφύγων από τις γειτονικές προς την Συρία χώρες, μπορεί να υπάρξει μόνο με αντιμετώπιση των αιτίων που προκαλούν τις προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές. Αυτό ήταν και ένα από τα κεντρικά μηνύματα που ανέδειξε ο Έλληνας πρωθυπουργός στη Σύνοδο Κορυφής της Βαλέτας.

Τα διμερή θέματα και το Κυπριακό

Η ελληνική στρατηγική για τα διμερή θέματα λαμβάνει υπ’ όψιν το γεγονός ότι η περιοχή μας βρίσκεται στο επίκεντρο τριών κρίσεων (οικονομικής, ανθρωπιστικής και κρίσης αποσταθεροποίησης). Υπό την οπτική αυτή, η Ελλάδα, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, στηρίζει την προοπτική να παραμείνουν ανοιχτοί και να λειτουργήσουν όλοι οι διπλωματικοί δίαυλοι ανάμεσα στις δύο χώρες. Παράλληλα, θα πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία σε θέματα καθημερινής πολιτικής, που αφορά τομείς όπως οι μεταφορές, η ενέργεια, ο τουρισμός, οι εμπορικές και οικονομικές σχέσεις, η παιδεία, ο πολιτισμός κλπ.

Σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, επιδίωξη της ελληνικής πλευράς, που βρίσκεται σε συνεχή και στενή επαφή με την Κύπρο, είναι να δοθεί έμφαση στην ανάγκη να συμβάλλει η Τουρκία αποφασιστικά στην δίκαιη και βιώσιμη επίλυση του ζητήματος.