Τελευταία ακούγεται συχνά η έκφραση «the GΟΑΤ», αναφορικά κυρίως με τον 38χρονο Valentino Rossi και την επικείμενη απόσυρσή του από την αγωνιστική δράση. «The GOAT» σημαίνει «the Greatest of All Time», δηλαδή ο Μέγιστος της Ιστορίας ή απλά ο Καλύτερος Όλων των Εποχών.
Ανεξάρτητα από το αν ο τίτλος ανήκει στον VR46 των 9 παγκόσμιων τίτλων ή στον Giacomo Agostini των 15 παγκόσμιων τίτλων, αυτό που πρέπει να τονίσουμε είναι πως ουσιαστικά πρόκειται για μια ανιστόρητη υπερβολή.
Οι αγωνιστικές εποχές διαφέρουν τόσο πολύ μεταξύ τους που απλά δεν γίνεται να συγκριθούν. Επομένως δεν γίνεται και να συγκριθούν οι αναβάτες που άφησαν το στίγμα τους σε αυτές.
Ωστόσο διαβάζοντας παρακάτω θα συμφωνήσετε πως ένας από όλους, ο Βρετανός John Surtees, ξεχωρίζει και στέκεται στην κορυφή για έναν και μόνον λόγο: είναι ο μοναδικός αγωνιζόμενος που έχει κερδίσει τον παγκόσμιο τίτλο με δύο και τέσσερις τροχούς, δηλαδή σε MotoGP και F1. Αυτό δεν το έχει πετύχει ΚΑΝΕΙΣ άλλος στην ιστορία των μηχανοκίνητων σπορ. Είναι ένας άθλος που θα μείνει Ανεπανάληπτος στην Ιστορία.
Ο Surtees είναι ακόμη ο μοναδικός αναβάτης που έχει κερδίσει τρεις συνεχόμενες φορές τον αγώνα Senior TT στο ανθρωποφάγο Isle of Man. Αυτός ο John Surtees λοιπόν, έφυγε πριν λίγες μέρες, πλήρης ημερών, στα 83 του. Παρότι οι λίγες γραμμές εδώ είναι αδύνατο να περιγράψουν τον άνθρωπο και το έργο του, δεν μπορούμε παρά να το προσπαθήσουμε.
Ο John Surtees ανήκε στη χρυσή γενιά των Βρετανών αναβατών των δεκαετιών ’50 και ’60 που δάνεισαν το ταλέντο τους σε συγκεκριμένους κατασκευαστές και τους βοήθησαν να χτίσουν το αγωνιστικό τους όνομα ή ακόμα και τον αγωνιστικό τους θρύλο. Ο Geoff Duke έφτιαξε τον θρύλο της Gilera, ο Surtees της MV Agusta, ο Mike Hailwood της Honda και ο Phil Read της Yamaha.
Ο John Surtees ξεκίνησε την αγωνιστική του καριέρα κάνοντας την μαϊμού (τον συνεπιβάτη) στο τρίτροχο sidecar με το οποίο έτρεχε ο πατέρας του. Σε ηλικία 13 ετών κέρδισε τον πρώτο του αγώνα με μια Vincent, αλλά η νίκη τού αφαιρέθηκε όταν έγινε γνωστό πως ήταν ανήλικος.
Άρχισε να αγωνίζεται μόνος από τα 15, παίρνοντας μέρος σε Scrambles. Στα 16 του πήγε να εργαστεί στο εργοστάσιο της Vincent, ενώ το 1955 άρχισε να τρέχει για την Norton πριν μεταπηδήσει το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς στην MV Agusta.
Το 1966 ο Βρετανός έφερε στον κόμη Agusta τον πρώτο του παγκόσμιο τίτλο. Με την ιταλική μάρκα θα κέρδιζε 4 τίτλους στα 500 (1956, 1958, 1959 και 1960) και 3 στα 350 κυβικά(1958, 1959 και 1960). Η κυριαρχία του στα GP διακόπηκε μόνον το 1957 από την Gilera.
Συνολικά ως και το 1960 είχε κερδίσει τα 32 από τα 39 Grand Prix στα οποία συμμετείχε.
Μετά από προστριβές με τον αυταρχικό κόμη Agusta που δεν του επέτρεπε να αγωνιστεί σε άλλους αγώνες πέρα από τα 6 Grand Prix ετησίως για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα και μερικούς άλλους που πατρονάριζε η ιταλική φίρμα, ο Surtees μεταπήδησε τη σαιζόν 1960-61 στην F1.
Έκανε το ντεμπούτο του με την Lotus στο Μονακό, κέρδισε στον επόμενο -δεύτερο μόλις!- αγώνα του στο βρετανικό Grand Prix, ενώ στον 3ο (το Grand Prix της Πορτογαλίας) ξεκίνησε από την Pole Position. Το 1963 ο Surtees εντάχθηκε στην Ferrari με την οποία κέρδισε τον τίτλο το 1964 και πέρασε στην ιστορία.
Το 1966 όμως την εγκατέλειψε, όταν η Scuderia παρέλειψε να τον συμπεριλάβει στην ομάδα που έτρεξε στις 24 Ώρες του Λεμάν. Ο Ferrari πίστευε πως ο Surtees δεν ήταν έτοιμος, μετά το φοβερό ατύχημα που είχε την προηγούμενη χρονιά. Ωστόσο τη χρονιά εκείνη ο Βρετανός αναδείχτηκε στις ΗΠΑ πρωταθλητής Can-Am με μια Lola-Chevrolet.
Αργότερα έγινε και ο ίδιος ιδιοκτήτης αγωνιστικής ομάδας F1.
Ο Surtees ήταν ένας από τους ελάχιστους χαρισματικούς αναβάτες / μηχανικούς που αποτέλεσαν μοναδικό πλεονέκτημα για τους κατασκευαστές για τους οποίους οδήγησαν. Διέθετε μια μοναδική κατανόηση των φυσικών νόμων που διέπουν τον μηχανοκίνητο αθλητισμό.
Γι’ αυτό ήταν σε θέση όχι μόνον να αποσπάσει το μάξιμουμ από το όχημα που οδηγούσε, αλλά και να καθοδηγήσει τους μηχανικούς του, ώστε να βελτιωθεί το σετάρισμα και να κατέβουν οι χρόνοι του στην πίστα.
Ήταν τελειομανής σε τέτοιο βαθμό που στις αρχές της καριέρας του είχε καταφέρει να μετατρέψει την μπουνταλάδικη Vincent Black Lightning με τα 1.000 κυβικά σε ένα πανάλαφρο αγωνιστικό καθαρόαιμο, την Vincent 500 Grey Flash.
«Κατά τα πρώτα αγωνιστικά μου χρόνια με την Vincent Grey Flash”, διηγιόταν αργότερα ο Surtees, «το στυλ μου στις στροφές δεν διέφερε πολύ από το προπολεμικό, δηλαδή με το σώμα να γέρνει στην αντίθετη φορά προς τη μοτοσυκλέτα.
Δεν έγειρα ποτέ το σώμα μου περισσότερο [προς το εσωτερικό της στροφής] από τη μοτοσυκλέτα, όταν όμως άρχισα να τρέχω με την Norton featherbed που ήταν πολύ χαμηλότερη, και την έγερνα στις στροφές, τα μαρσπιέ και η εξάτμιση έβρισκαν κάτω.
Αν μέσα στη στροφή η ανάρτηση συναντούσε και ανωμαλίες, η εξάτμιση λειτουργούσε σαν μοχλός και σήκωνε τη μοτοσυκλέτα και την έσπρωχνε να ανοίξει τη γραμμή της. Για αντιμετωπίσω το πρόβλημα, όταν η μοτοσυκλέτα ανασηκωνόταν εγώ κρατούσα το σώμα μου κάτω».
Αυτή πρακτική αποτέλεσε το έναυσμα για τον μοντέρνο τρόπο οδήγησης που βλέπουμε σήμερα στα MotoGP. «Συνέχισα να οδηγώ με αυτόν τον τρόπο ώσπου μεταπήδησα στην τετρακύλινδρη MV Agusta, οπότε αναγκάστηκα να αυξήσω την κλίση μου, μερικές φορές μάλιστα καθόμουν στο εσωτερικό της σέλας. Όμως η αιτία ήταν διαφορετική από ό,τι σήμερα για την μετακίνηση», πρόσθεσε ο Surtees. «Σήμερα αυτό γίνεται γιατί όσο πιο όρθια είναι η μοτοσυκλέτα, τόσο περισσότερη είναι η πρόσφυση».
Σαν εργοστασιακός αναβάτης είχε πέσει αρχικά πολλές φορές θύμα της συνήθειας των μηχανικών να αλλάζουν πράγματα στη μοτοσυκλέτα χωρίς να τον ενημερώνουν –κάτι που μπορεί να αποβεί μοιραίο για τον αγωνιζόμενο.
Πεισματάρης, αυστηρός, συχνά άκαμπτος και «δύσκολος», ο Surtees πολέμησε την τακτική αυτή και κατάφερε να απαγορευτεί η οποιαδήποτε επέμβαση στη μοτοσυκλέτα του για την οποία δεν ήταν ενήμερος. Στα χνάρια του ακολούθησαν δεκαετίες αργότερα πολλοί μεγάλοι των GP όπως ο Kenny Roberts και ο Mick Doohan.
To 1963 εντάχθηκε στο δυναμικό της Ferrari για την οποία κέρδισε τον τίτλο το 1964.
Συνέχισε να οδηγεί ως το 1972, οπότε αποσύρθηκε. Ως το 1978 διατηρούσε τη δική του ομάδα στην F1 και ως τα βαθιά γηρατειά του παρέμενε δραστήριος στα πλαίσια των αγώνων Vintage και Old Timers.
Το 2013 ο Surtees τιμήθηκε με το Βραβείο Segrave, ενώ το 2015 αναγορεύθηκε επίτιμος Διδάκτωρ Μηχανολογίας στο Πανεπιστήμιο Μπρουκς της Οξφόρδης, ενώ μόλις πέρυσι είχε τιμηθεί με τον τίτλο του Διοικητή του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (Commander of the Order of the British Empire).
Δεν χρίστηκε ποτέ ιππότης (Σερ) από τη βασίλισσα, διότι πιθανώς όταν του έγινε κρούση, το αρνήθηκε.
Αφήνει πίσω την σύζυγό του Τζέιν και τις κόρες Λεονόρα και Εντβίνα. Είχε και έναν γιο τον Χένρι, ο οποίος σκοτώθηκε σε ηλικία μόλις 18 ετών. Προς τιμή του ίδρυσε το ίδρυμα Henry Surtees Foundation με αντικείμενο την υποστήριξη ατόμων που έχουν υποστεί κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις σε τροχαία ατυχήματα.
Θανάσης Χούντρας
