Ζούμε σε μια εποχή όπου η συνεχής σύνδεση με το διαδίκτυο και η αδιάκοπη ροή πληροφοριών καθιστούν δύσκολο το να αποστασιοποιηθούμε και να χαλαρώσουμε. Τα κοινωνικά δίκτυα, οι ηλεκτρονικές αγορές, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και άλλες ψηφιακές δραστηριότητες είναι σχεδιασμένες ακριβώς για να μας κρατούν αφοσιωμένους σε αυτές για όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο.

Και για να το πετύχουν αυτό ποντάρουν στην ντοπαμίνη, στην «ορμόνη της ευτυχίας», τον νευροδιαβιβαστή που συνδέεται με την ευχαρίστηση, την ανταμοιβή και τα κίνητρα.

Η «αποτοξίνωση» ντοπαμίνης είναι μια τάση που έχει γίνει δημοφιλής το τελευταίο διάστημα.  Αυτό που προτείνει είναι μια προσωρινή διακοπή από εθιστικές δραστηριότητες, όπως η χρήση κοινωνικών δικτύων, το gaming και το online shopping, ώστε να επαναφέρουμε τα επίπεδα ντοπαμίνης μας σε φυσιολογικά επίπεδα.

Γιατί είναι χρήσιμη;

Η ιδέα πίσω από αυτή την πρακτική είναι να μειώσουμε τις ανθυγιεινές συνήθειες που επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή μας. Όπως επισημαίνουν ειδικοί στο Very Well Mind, πολλές από αυτές τις δραστηριότητες μας κάνουν να αισθανόμαστε καλά στιγμιαία, αλλά με τον καιρό προκαλούν συναισθηματική εξάντληση, εθισμό, άγχος και κατάθλιψη.

Η συνεχής ενεργοποίηση των ανταμοιβών του εγκεφάλου μέσω ντοπαμίνης μπορεί να μας οδηγήσει σε υπερβολική αναζήτηση τέτοιων ερεθισμάτων, μειώνοντας τελικά την ικανότητά μας να απολαμβάνουμε απλές, φυσικές δραστηριότητες και δημιουργώντας την αίσθηση του ανικανοποίητου.

Είναι όντως «αποτοξίνωση»;

Ο όρος «αποτοξίνωση» ντοπαμίνης έχει δεχτεί κριτική από τον επιστημονικό χώρο, καθώς η ντοπαμίνη δεν είναι τοξίνη που χρειάζεται απομάκρυνση από τον οργανισμό. Ο όρος υποδηλώνει ότι η ντοπαμίνη είναι μια επιβλαβής ουσία που πρέπει να απομακρυνθεί από το σώμα, κάτι που είναι λανθασμένο και παραπλανητικό.

Στην πραγματικότητα, η πρακτική αυτή δεν μειώνει τα επίπεδα ντοπαμίνης, αλλά μας βοηθά να αποκτήσουμε έλεγχο πάνω στις συνήθειες μας και να μειώσουμε τα ερεθίσματα που προκαλούν ανισορροπίες στον εγκέφαλό μας.

Σημάδια ότι χρειάζεστε «αποτοξίνωση» ντοπαμίνης

Αν αναγνωρίζετε κάποια από τα παρακάτω σημάδια στη συμπεριφορά σας, σύμφωνα με το Very Well Mind, ίσως αξίζει να δοκιμάσετε μια περίοδο αποχής από ψηφιακές δραστηριότητες:

  • Υψηλός χρόνος οθόνης και συνεχές τσεκάρισμα ειδοποιήσεων.
  • Δυσκολία συγκέντρωσης και μείωση παραγωγικότητας.
  • Ευερεθιστότητα και άγχος όταν προσπαθείτε να μειώσετε τη χρήση ψηφιακών μέσων.
  • Εξάρτηση από online αγορές, gaming ή social media για συναισθηματική ανακούφιση.

Πώς να κάνετε μια «αποτοξίνωση» ντοπαμίνης

Ακολουθούν ορισμένες στρατηγικές που μπορούν να σας βοηθήσουν να επαναφέρετε την ισορροπία στη ζωή σας:

  • Ορίστε χρονικά διαστήματα αποχής: Αποφασίστε πότε και για πόση ώρα θα απέχετε από την οθόνη.
  • Περιορίστε την πρόσβαση: Απομακρύνετε το κινητό ή τον υπολογιστή από το άμεσο περιβάλλον σας για να μειώσετε τον πειρασμό.
  • Αντικαταστήστε τις βλαβερές συνήθειες με υγιεινές δραστηριότητες: Δοκιμάστε δραστηριότητες όπως το διάβασμα, η γυμναστική ή ο διαλογισμός.
  • Ασκηθείτε στην παρατήρηση των παρορμήσεών σας: Παρακολουθήστε τις στιγμές που νιώθετε την ανάγκη να ελέγξετε το τηλέφωνό σας και μάθετε να τις διαχειρίζεστε χωρίς να υποκύπτετε.
  • Δημιουργήστε ένα ισορροπημένο πρόγραμμα: Υιοθετήστε χρονικά “παράθυρα” κατά τα οποία μπορείτε να χρησιμοποιείτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή να βλέπετε τηλεόραση.

Ο χρόνος που απαιτείται για να δείτε αποτελέσματα μπορεί να ποικίλλει. Συνήθως, ένα διάστημα 2-4 εβδομάδων είναι αρκετό για να αναδιαμορφώσετε τις συνήθειες σας, αν και για μερικούς ανθρώπους μπορεί να χρειαστεί περισσότερος χρόνος.

Λειτουργεί η «αποτοξίνωση» ντοπαμίνης;

Έρευνες δείχνουν ότι ο περιορισμός της χρήσης των social media μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση της ψυχικής υγείας και της παραγωγικότητας. Παρόλο που απαιτείται περισσότερη επιστημονική έρευνα, η μείωση της υπερβολικής διέγερσης του εγκεφάλου από ψηφιακά ερεθίσματα μπορεί να συμβάλει σε μια πιο υγιή και ισορροπημένη ζωή.

Αν νιώθετε ότι οι ψηφιακές σας συνήθειες επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή σας, η εφαρμογή μιας τέτοιας πρακτικής μπορεί να σας βοηθήσει να επαναφέρετε την ισορροπία και να βρείτε ικανοποίηση σε πιο απλές και ουσιαστικές δραστηριότητες.