Όλοι ενδεχομένως έχουμε έρθει αντιμέτωποι με κάποιον άνθρωπο που χρησιμοποιεί τα συναισθήματά μας για να ελέγξει τη συμπεριφορά μας ή τις ενέργειές μας. Θα μπορούσε να είναι ένας σύντροφος, ένας φίλος ή ένας συνάδελφος, που εκμεταλλευόμενος τα συναισθήματά μας θα μας κάνει να νιώσουμε ενοχή και τελικά θα μας πείσει να κάνουμε αυτό που θέλει εκείνος. Ακόμη κι αν αυτό δεν είναι το καλύτερο για εμάς.
Πρόκειται για τον συναισθηματικό εκβιασμό, μια τεχνική χειραγώγησης που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να αποκτήσουν εξουσία και έλεγχο στις σχέσεις. Και είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε αυτή την τοξική συμπεριφορά, ώστε να λαμβάνουμε μέτρα για την αντιμετώπισή της.
Τακτικές συναισθηματικού εκβιασμού
Αθόρυβος εκβιασμός. Το άτομο επιχειρεί να σας χειραγωγήσει μέσω της σιωπής του. Πρόκειται για μια φαινομενικά «παθητική» στάση, αλλά στην πραγματικά είναι μια επιθετική τακτική για να σας πείσει να κάνετε αυτό που θέλει. Δεν σας μιλά, δεν ανταποκρίνεται σε μηνύματα ή τηλεφωνήματα. Εάν πρόκειται για κάποιο πρόσωπο σημαντικό για εσάς, αυτό μπορεί να σας προκαλέσει μεγάλη απογοήτευση και τελικά να υποκύψετε στα «θέλω» του.
Πρόκληση ενοχής. Το άτομο προσπαθεί να σας κάνει να νιώσετε άσχημα επειδή θέσατε ως προτεραιότητα τις δικές σας επιθυμίες πάνω από τις δικές του. Δημιουργεί ένα χρέος απέναντι του, ακόμη κι αν αυτό δεν υπάρχει.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αντίδραση ενός γονέα που διαφωνεί με μια επιλογή του παιδιού του: «Ύστερα από όσα έχω κάνει για εσένα, αυτό είναι το ευχαριστώ; Έτσι μου το ανταποδίδεις;». Αυτή η τακτική «ποντάρει» στην επιθυμία ορισμένων των ανθρώπων να ικανοποιούν τους άλλους και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική μέθοδος χειραγώγησης ατόμων που έχουν υψηλή ενσυναίσθηση.
Χειρισμός. Ο συναισθηματικός εκβιασμός θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια ιδιαίτερα τοξική κατάσταση. Το άτομο μπορεί να χρησιμοποιεί το «χαρτί» του θύματος. Αναφέρει πόσο υποφέρει εξαιτίας των πράξεων σας, δημιουργώντας σας ενοχές για να ικανοποιήσετε τα «θέλω» του. Ένα παράδειγμα είναι ένας συνάδελφος που λέει: «Δεν μπορώ να πιστέψω πως δεν θα καλύψεις τη βάρδια μου και θα αναγκαστώ να δουλέψω μέχρι αργά».
Χρήση υπερβολής. Το άτομο μπορεί να μεγεθύνει τα προβλήματά του και να προσπαθήσει να σας κάνει να νιώσετε υπεύθυνοι για τα προβλήματά του, προκειμένου να σας χειραγωγήσει: «Αν το κάνεις ξανά, θα είσαι ο λόγος που θα χάσω τη δουλειά μου και τότε δεν θα έχουμε τίποτα».
Πρόκληση ντροπής. Το άτομο μπορεί να σας εγκαλέσει για κάτι μπροστά σε άλλους για να σας πιέσει να κάνετε αυτό που θέλει.
Απειλές και τελεσίγραφα. Το άτομο μπορεί να σας απειλήσει ή να σας απευθύνεται με τελεσίγραφα εάν δεν κάνετε αυτό που θέλει. Ίσως νιώθετε ότι δεν έχετε άλλη επιλογή από το να κάνετε ό,τι σας ζητά. Η απειλή τιμωρίας, η απειλή πρόκλησης βλάβης στον εαυτό του, ισχυρισμοί πως χωρίς εσάς δεν μπορεί να λειτουργήσει ή απειλές πως θα αντιμετωπίσετε σοβαρές συνέπειες, είναι απόπειρες συναισθηματικού εκβιασμού.
Ο αποτελεσματικός συναισθηματικός εκβιασμός παίζει συχνά με μερικούς από τους μεγαλύτερους φόβους μας. Και ο εκβιαστής συχνά γνωρίζει πού είμαστε πιο ευάλωτοι.
Έρευνες έχουν δείξει ότι ο συναισθηματικός εκβιασμός είναι εξίσου επιβλαβής με τη σωματική κακοποίηση, καθώς μπορεί να προκαλέσει σοβαρά ψυχολογικά τραύματα. Είναι μια μορφή κακοποίησης που μπορεί να οδηγήσει έναν άνθρωπο να ζει σε μια διαρκή κατάσταση ενοχής και φόβου, προκαλώντας κατάθλιψη, άγχος, χαμηλή αυτοεκτίμηση, έλλειψη ταυτότητας και δυσκολία σύνδεσης με άλλους ανθρώπους, αναφέρει ειδικός στο VeryWellMind.
Αντιμετώπιση συναισθηματικού εκβιασμού
Εντοπίστε τα σημάδια συναισθηματικού εκβιασμού και την προβληματική συμπεριφορά. Αν για κάποιο λόγο κάνετε πράγματα που νιώθετε πως δεν είναι προς το συμφέρον σας, μάλλον δεν είναι.
Προσδιορίστε τα όριά σας και τηρήστε τα. Πρέπει να ξέρετε ποια είναι τα όριά σας και να τα θέσετε. Αφιερώστε λίγο χρόνο για να σκεφτείτε με τι νιώθετε άνετα και τι ξεπερνά τις κόκκινες γραμμές σας. Αφού τα θέσετε, δείξτε ότι τα τηρείτε. Μην αμφιταλαντεύεστε ή συμβιβάζεστε όταν ένας συναισθηματικός εκβιαστής δοκιμάζει τις αντοχές σας.
Διατηρήστε την ψυχραιμία σας. Η ψυχραιμία μπορεί να σας βοηθήσει να διατηρήσετε τον έλεγχο της κατάστασης. Η συναισθηματική αντίδραση απλώς δίνει στους συναισθηματικούς εκβιαστές αυτό που θέλουν.
Θυμηθείτε ότι έχετε τον έλεγχο των επιλογών σας. Δεν είστε υπεύθυνοι για τα προβλήματα κάποιου άλλου. Έχετε το δικαίωμα να κάνετε τις καλύτερες επιλογές για εσάς, χωρίς να νιώθετε ενοχές γι’ αυτό. Μην αφήνετε την ενοχή ή τον φόβο να καθοδηγούν τις αποφάσεις σας.
Πείτε ελεύθερα αυτό που αισθάνεστε και μάθετε πότε να φεύγετε. Διερωτηθείτε εάν η σχέση σας είναι υγιής. Εάν επηρεάζει την ψυχική και συναισθηματική σας ευεξία, μπορεί να μην είναι. Και είναι σημαντικό να αναγνωρίζετε πότε είναι η ώρα να απαλλαγείτε από μια τοξική σχέση. Η δημιουργία σωματικής και συναισθηματικής απόστασης ενδεχομένως να είναι ο καλύτερος τρόπος για να προστατευτείτε.
Επικοινωνήστε το πρόβλημά σας. Άνθρωποι που εμπιστεύεστε και σας κάνουν να νιώθετε ασφάλεια, μπορούν να σας παρέχουν συμβουλές και συναισθηματική υποστήριξη που ενδεχομένως να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμη για την αντιμετώπιση της συναισθηματικής χειραγώγησης. Επίσης, μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια από κάποιον επαγγελματία της ψυχικής υγείας.
Δώστε προτεραιότητα στην αυτοφροντίδα. Είναι το κλειδί. Είτε πηγαίνετε στο γυμναστήριο, είτε κάνετε διακοπές, είτε περνάτε χρόνο με την οικογένεια, είτε μαγειρεύετε το αγαπημένο σας γεύμα, κάντε ό,τι θέλετε για να φροντίσετε τον εαυτό σας.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Ειδικοί σημειώνουν επίσης πως η συναισθηματική κακοποίηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε σωματική κακοποίηση, επομένως η προστασία της σωματικής σας ασφάλειας είναι κρίσιμης σημασίας. Εάν εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο πέφτετε θύμα ενδοοικογενειακής κακοποίησης, επικοινωνήστε με την αρμόδια υπηρεσία.
