Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Science Advances αμφισβητεί την κοινή πεποίθηση ότι οι γνωστικές δεξιότητες αρχίζουν να φθίνουν από την ηλικία των 30 ετών.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι δεξιότητες γραμματισμού και αριθμητικής βελτιώνονται τουλάχιστον μέχρι την ηλικία των 40 ετών, ενώ μετά είτε σταθεροποιούνται είτε μειώνονται ελαφρώς. Ωστόσο, και αυτή η μείωση δεν είναι αναπόφευκτη. Η διατήρησή τους ακόμη και μετά τα 40, βασίζεται σε έναν κρίσιμο παράγοντα.
Η μελέτη παρακολούθησε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα Γερμανών ενηλίκων, μέσω δεδομένων του Προγράμματος Διεθνούς Αξιολόγησης Δεξιοτήτων Ενηλίκων (PIAAC-L). Οι συμμετέχοντες αξιολογήθηκαν δύο φορές σε διάστημα 3,5 ετών, επιτρέποντας στους ερευνητές να καταγράψουν πραγματικές αλλαγές στις δεξιότητές τους.
Μια καινοτομία της έρευνας ήταν η προσπάθεια διάκρισης μεταξύ αλλαγών λόγω γήρανσης και διαφορών μεταξύ γενεών. Προηγούμενες μελέτες βασίζονταν σε συγκρίσεις μεταξύ ατόμων διαφορετικών ηλικιών σε μία χρονική στιγμή, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα, επειδή δεν λαμβάνει υπόψη τις διαφορές των γενεών στην εκπαίδευση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων.
Ο ρόλος της καθημερινής εξάσκησης
Η συχνότητα χρήσης των δεξιοτήτων γραμματισμού και αριθμητικής φάνηκε να έχει κρίσιμη σημασία. Οι συμμετέχοντες που χρησιμοποιούσαν πιο συχνά αυτές τις δεξιότητες στη δουλειά και στην καθημερινότητά τους διατήρησαν ή ακόμα και βελτίωσαν τις γνωστικές τους ικανότητες έως και τα 50 τους χρόνια. Αντίθετα, όσοι τις χρησιμοποιούσαν λιγότερο παρουσίασαν πτώση.
Η χρήση των δεξιοτήτων αξιολογήθηκε μέσω ενός ερωτηματολογίου, όπου οι συμμετέχοντες ανέφεραν πόσο συχνά διάβαζαν οδηγίες, άρθρα, βιβλία και αναφορές ή ασχολούνταν με αριθμητικές δραστηριότητες, όπως η ερμηνεία γραφημάτων και οι υπολογισμοί κόστους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η συνεχής εξάσκηση μπορεί να καθυστερήσει ή και να εξουδετερώσει τη γνωστική φθορά.
Επίσης διαπιστώθηκε ότι άτομα σε πνευματικά απαιτητικά επαγγέλματα και υψηλού μορφωτικού επιπέδου διατηρούν τις δεξιότητές τους περισσότερο, καθώς τις χρησιμοποιούν και πιο συχνά.
Τέλος, από την έρευνα προέκυψε και ένα ακόμη στοιχείο που χρίζει περαιτέρω διερεύνησης: Οι γυναίκες παρουσίασαν μεγαλύτερη απώλεια αριθμητικών δεξιοτήτων σε μεγαλύτερες ηλικίες, κάτι που δεν εξηγήθηκε πλήρως από τις διαφορές στη χρήση δεξιοτήτων.
Πώς να διατηρήσετε δυνατές τις γνωστικές σας δεξιότητες
- Συνεχής μάθηση: Διαβάστε βιβλία, άρθρα και συμμετέχετε σε συζητήσεις που απαιτούν κριτική σκέψη.
- Εφαρμογή μαθηματικών δεξιοτήτων: Υπολογίστε κόστη, αναλύστε στατιστικά στοιχεία ή εξασκηθείτε σε παιχνίδια αριθμητικής.
- Ενεργή επαγγελματική εμπλοκή: Ασχοληθείτε με πνευματικά απαιτητικές εργασίες ή συνεχίστε να μαθαίνετε νέες δεξιότητες στο χώρο εργασίας.
- Προσαρμογή της καθημερινότητας: Λύστε παζλ, παίξτε στρατηγικά παιχνίδια και παραμείνετε δραστήριοι διανοητικά.
Η γνωστική φθορά δεν είναι αναπόφευκτη. Η ενεργή χρήση των δεξιοτήτων γραμματισμού και αριθμητικής μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση ή ακόμα και στη βελτίωση των γνωστικών ικανοτήτων μέχρι και τη μέση ηλικία και πέρα. Το μήνυμα είναι σαφές και απλό: χρησιμοποιήστε τις δεξιότητές σας για να μην τις χάσετε!
