Ο καρκίνος του μαστού, μια ασθένεια που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν πιο συχνή σε μεγαλύτερες ηλικίες, εμφανίζεται πλέον με αυξημένη συχνότητα σε νεαρές γυναίκες.
Ο ειδικός ακτινοδιαγνώστης ιατρός Πέτρος Μαλακάσης, ο οποίος ασχολείται αποκλειστικά με τη διάγνωση του μαστού, επιβεβαιώνει την ανησυχητική αυτή τάση και μιλά στο Newsbeast για τις νέες προκλήσεις που προκύπτουν στην πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση.
«Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε σημαντική αύξηση των περιστατικών καρκίνου του μαστού σε γυναίκες κάτω των 40 ετών. Πλέον βλέπουμε τακτικά νεαρές γυναίκες με τη νόσο, ενώ έχουμε φτάσει στο σημείο να καταγράφονται κρούσματα ακόμα και σε ηλικίες 18 ετών», τονίζει ο γιατρός.
Η διαπίστωση αυτή δημιουργεί νέα δεδομένα στον προληπτικό έλεγχο και επιβάλλει επαναξιολόγηση των ηλικιακών ορίων για τις διαγνωστικές εξετάσεις.
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την αύξηση των περιστατικών;
Σύμφωνα με τον ειδικό, η αύξηση των περιστατικών καρκίνου του μαστού σε νεαρές ηλικίες δεν μπορεί να αποδοθεί σε έναν μόνο παράγοντα. Αντίθετα, φαίνεται ότι συνδέεται με έναν συνδυασμό περιβαλλοντικών, γενετικών και τρόπου ζωής παραγόντων.
«Δεν υπάρχει μία μοναδική εξήγηση για την αύξηση των περιστατικών. Σίγουρα, το περιβάλλον παίζει ρόλο, όπως και ο τρόπος ζωής μας, με την κακή διατροφή, το άγχος και την έλλειψη άσκησης να επηρεάζουν την υγεία μας. Ωστόσο, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και τη γονιδιακή προδιάθεση, που παραμένει ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου», εξηγεί.
Πότε πρέπει να ξεκινά ο προληπτικός έλεγχος;
Μέχρι πρόσφατα, η ιατρική κοινότητα συνιστούσε την πρώτη μαστογραφία σε ηλικίες 35-40 ετών, κυρίως λόγω των ανησυχιών για την ακτινοβολία. Ωστόσο, οι κατευθυντήριες γραμμές στην Ευρώπη έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια.
«Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, λόγω κόστους και πολιτικών δημόσιας υγείας, η προληπτική μαστογραφία ξεκινά στα 50 και πραγματοποιείται ανά δύο χρόνια. Αυτό βασίζεται σε αναλύσεις κόστους-οφέλους, που δείχνουν ότι ο πληθυσμιακός έλεγχος σε μικρότερες ηλικίες δεν μειώνει δραστικά τη θνησιμότητα», επισημαίνει ο γιατρός.
Ωστόσο, στις ΗΠΑ οι κατευθυντήριες οδηγίες είναι διαφορετικές, με τάση να μειώνονται τα ηλικιακά όρια για την έναρξη του ελέγχου. «Η Αμερικανική Ογκολογική Εταιρεία προτείνει να ξεκινά η πρώτη μαστογραφία μεταξύ 35 και 40 ετών, ανάλογα με το οικογενειακό ιστορικό, ενώ από τα 40 και μετά να γίνεται ετησίως. Το ζήτημα, όμως, είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό δεν καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία, με αποτέλεσμα οι γυναίκες να επιβαρύνονται οικονομικά», διευκρινίζει ο κ. Μαλακάσης.
Τι πρέπει να κάνουν οι γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό;
Η σημασία του οικογενειακού ιστορικού είναι καθοριστική στην εκτίμηση του κινδύνου μιας γυναίκας να αναπτύξει καρκίνο του μαστού. Ο κ. Μαλακάσης εξηγεί ότι όσες γυναίκες έχουν συγγενείς πρώτου βαθμού που έχουν νοσήσει, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές.
«Αν μια γυναίκα έχει δύο τουλάχιστον συγγενείς με ιστορικό καρκίνου του μαστού, αν η μητέρα της διαγνώστηκε πριν από τα 40 ή αν η αδερφή της είχε τη νόσο πριν από τα 35, τότε πρέπει να υποβληθεί σε γονιδιακό έλεγχο και να ξεκινήσει τον προληπτικό έλεγχο τουλάχιστον 10 χρόνια νωρίτερα από την ηλικία διάγνωσης του συγγενή της», εξηγεί ο γιατρός.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, πέρα από τη μαστογραφία, ενδέχεται να χρειαστούν και επιπλέον διαγνωστικές μέθοδοι, όπως η μαγνητική τομογραφία, ώστε να αυξηθεί η ακρίβεια της διάγνωσης.
Τι ισχύει για τις γυναίκες με πυκνό μαστό;
Ένα σημαντικό θέμα που απασχολεί τις νεαρές γυναίκες είναι η αποτελεσματικότητα της μαστογραφίας σε περιπτώσεις πυκνού μαστού. Ο ειδικός τονίζει ότι αν και η μαστογραφία είναι απαραίτητη, υπάρχουν και άλλες συμπληρωματικές εξετάσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην ακριβέστερη διάγνωση.
«Οι γυναίκες με πυκνό μαστό πρέπει να κάνουν μαστογραφία, αλλά προτιμάται η μέθοδος της τομοσύνθεσης, που δημιουργεί λεπτότερες τομές και βελτιώνει την ανίχνευση όγκων. Επιπλέον, σε αυτές τις περιπτώσεις συνιστάται και η μαγνητική τομογραφία μία φορά κάθε τρία χρόνια, καθώς πολλές βλάβες μπορεί να “κρύβονται” στο πυκνό μαστικό ιστό», εξηγεί ο κ. Μαλακάσης.
Ο συνδυασμός μαστογραφίας με τομοσύνθεση και υπερηχογραφήματος προσφέρει ένα πιο ολοκληρωμένο διαγνωστικό αποτέλεσμα και βοηθά στην έγκαιρη ανίχνευση ύποπτων ευρημάτων.
Πότε μια γυναίκα πρέπει να ανησυχήσει και να επισκεφθεί τον γιατρό της;
Η αυτοεξέταση είναι ένα σημαντικό εργαλείο που βοηθά τις γυναίκες να γνωρίζουν το σώμα τους και να αντιλαμβάνονται τυχόν αλλαγές. Ωστόσο, σε ορισμένες χώρες, όπως ο Καναδάς, υπάρχουν συστάσεις να μη δίνεται έμφαση στην αυτοεξέταση, καθώς μπορεί να δημιουργεί άγχος ή λανθασμένες ανησυχίες.
Παρόλα αυτά, ο γιατρός επισημαίνει ότι υπάρχουν ορισμένα σημάδια που δεν πρέπει να αγνοούνται.
«Οι νεαρές γυναίκες έχουν πιο πυκνούς μαστούς, γεγονός που μπορεί να προκαλεί ενοχλήσεις. Αν όμως παρατηρήσουν κάποιον όγκο, αλλαγές στο δέρμα του μαστού, έκκριμα της θηλής, θα πρέπει να επισκεφθούν άμεσα τον γιατρό τους», προειδοποιεί.
Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση είναι καθοριστικής σημασίας για τη μείωση των θανάτων από καρκίνο του μαστού. Οι γυναίκες κάθε ηλικίας θα πρέπει να είναι ενήμερες για τους κινδύνους, να παρακολουθούν την υγεία τους και να συμβουλεύονται τους ειδικούς για τον κατάλληλο τρόπο προληπτικού ελέγχου.
Αυτοεξέταση: Τι πρέπει να προσέχουν οι γυναίκες
Σύμφωνα με τον κ. Μαλακάση, οι γυναίκες μπορούν να παρατηρήσουν σημάδια που ενδέχεται να τις κινητοποιήσουν για περαιτέρω έλεγχο.
«Σίγουρα, αν μια γυναίκα ψηλαφίσει κάτι έντονα σκληρό στο μαστό της, μπορεί να το αντιληφθεί. Επιπλέον, πρέπει να παρατηρεί αν εμφανίζεται κάποιο βαθούλωμα, αν αλλάζει η θέση της θηλής ή αν βγαίνει υγρό από αυτήν. Μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα αν το υγρό περιέχει αίμα, γιατί σε αυτή την περίπτωση απαιτείται άμεση επίσκεψη σε μαστολόγο», εξηγεί.
Ωστόσο, ξεκαθαρίζει ότι «ο πόνος δεν αποτελεί σύμπτωμα καρκίνου και δεν παίζει κανένα ρόλο στη διάγνωση».
Νεότερες διαγνωστικές μέθοδοι: Τομοσύνθεση και τεχνητή νοημοσύνη
Η τεχνολογία στον τομέα της μαστογραφίας έχει εξελιχθεί σημαντικά, βελτιώνοντας την ακρίβεια και μειώνοντας τα ποσοστά λανθασμένων διαγνώσεων.
«Η μαστογραφία έχει σημειώσει τεράστια πρόοδο με την εφαρμογή της τομοσύνθεσης την τελευταία δεκαετία. Αυτή η μέθοδος παρέχει πολύ καλύτερη απεικόνιση σε σχέση με την απλή ψηφιακή μαστογραφία, καθώς δημιουργεί λεπτομερείς τομές και αναδεικνύει όλα τα ευρήματα», τονίζει.
Επιπλέον, η χρήση τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τους ακτινοδιαγνώστες.
«Η τεχνητή νοημοσύνη βοηθά σημαντικά στον εντοπισμό ύποπτων σημείων που ένας γιατρός, λόγω κόπωσης ή απειρίας, μπορεί να μην προσέξει. Ακόμα και οι πιο έμπειροι ειδικοί, όταν εξετάζουν πολλές μαστογραφίες, μπορεί να παραβλέψουν κάποια λεπτομέρεια. Η νέα τεχνολογία λειτουργεί ως υποστηρικτικό εργαλείο για τη βελτίωση της διάγνωσης», επισημαίνει.
Παράλληλα, στον τομέα του υπερηχογραφήματος, η ελαστογραφία, η τρισδιάστατη απεικόνιση και η τεχνητή νοημοσύνη βελτιώνουν την ανάλυση των ογκιδίων και την εκτίμηση των ορίων μιας βλάβης, προσφέροντας πιο ακριβή συμπεράσματα.
Πότε είναι απαραίτητη η βιοψία;
Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού δεν μπορεί να βασιστεί αποκλειστικά σε απεικονιστικές εξετάσεις, γι’ αυτό και η βιοψία είναι απαραίτητη σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.
«Οποιοδήποτε εύρημα, ακόμη και αν φαίνεται καλοήθες αλλά είναι συμπαγές, χρήζει βιοψίας, ιδίως αν αφορά νεαρές γυναίκες. Επιπλέον, αν ένα εύρημα είναι ύποπτο στη μαστογραφία, στον υπέρηχο ή στη μαγνητική τομογραφία, απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση», εξηγεί ο ειδικός.
Επίσης, ξεκαθαρίζει ότι «δεν πρέπει να πραγματοποιείται κανένα χειρουργείο στο μαστό χωρίς να έχει προηγηθεί βιοψία. Αν μια γυναίκα υποβληθεί σε επέμβαση χωρίς να γνωρίζουμε αν η βλάβη είναι κακοήθης, μπορεί να χρειαστεί δεύτερη χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση επιπλέον ιστών ή καθαρισμό της μασχάλης».
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι βιοψίας:
- Στερεοτακτική βιοψία, που πραγματοποιείται με καθοδήγηση από μαστογραφία και είναι κατάλληλη για περιπτώσεις μικροαποτιτανώσεων ή διαταραχής αρχιτεκτονικής του μαστού, ευρήματα που δεν είναι ορατά στον υπέρηχο.
- Υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη βιοψία, η οποία εφαρμόζεται όταν το ύποπτο εύρημα είναι ορατό στον υπέρηχο.
Επιπλέον, σήμερα είναι δυνατή η αναρρόφηση και αφαίρεση καλοηθών ευρημάτων με υπερηχογραφική καθοδήγηση, χωρίς να απαιτείται χειρουργική επέμβαση.
Σχετικά με το μέλλον των διαγνωστικών μεθόδων, ο κ. Μαλακάσης εκφράζει αισιοδοξία. «Ευτυχώς, η τεχνολογία εξελίσσεται διαρκώς και οι επιστήμονες εργάζονται σκληρά για να αναπτύξουν νέες τεχνικές που θα βελτιώσουν την ακρίβεια των διαγνώσεων και θα μειώσουν τις ανάγκες για επεμβατικές διαδικασίες».
Η πρόληψη και η ενημέρωση είναι τα πιο ισχυρά όπλα στη μάχη κατά του καρκίνου του μαστού. Οι τακτικοί έλεγχοι και η έγκαιρη διάγνωση μπορούν να σώσουν ζωές, γι’ αυτό και οι γυναίκες κάθε ηλικίας οφείλουν να ενσωματώσουν τον προληπτικό έλεγχο στη ζωή τους.
