Ένας τρόπος να εξασφαλίσουμε στο σώμα μας την ισορροπία των υγρών του είναι οι ηλεκτρολύτες, οι οποίοι όμως, όπως κάθε δημοφιλές συμπλήρωμα διατροφής, «συνοδεύονται» από μύθους και αλήθειες.
Ο κ. Κώστας Χρυσανθόπουλος, Ph.D. Ε.Ε.Π., Ιατρική Σχολή Αθήνας, ΕΚΠΑ, μιλώντας στο Newsbeast.gr, εξηγεί πώς λειτουργούν οι ηλεκτρολύτες στο σώμα αλλά και ποιοι πρέπει να προσέχουν αν θέλουν να το καταναλώσουν.
Τι ακριβώς είναι οι ηλεκτρολύτες και ποιος είναι ο ρόλος τους στη σωστή ενυδάτωση του οργανισμού;
Οι ηλεκτρολύτες είναι μέταλλα απαραίτητα για την καλή λειτουργία του οργανισμού μας. Οι κυριότεροι ηλεκτρολύτες είναι το νάτριο, το κάλιο, το χλώριο, το μαγνήσιο, το ασβέστιο, καθώς επίσης και τα διττανθρακικά άλατα.
Επιτελούν πολλές λειτουργίες όπως για παράδειγμα την μεταβίβαση νευρικών ερεθισμάτων, τη μυϊκή συστολή, τη διατήρηση της οξεοβασικής ισορροπίας και της ισορροπίας των υγρών στο ανθρώπινο σώμα. Γενικά ο οργανισμός μας επιζητά την «ομοιόσταση»: Θέλει, δηλαδή, το σώμα μας να λειτουργεί μέσα σε κάποια όρια. Έτσι και η συγκέντρωση των ηλεκτρολυτών στα διάφορα διαμερίσματα του σώματος μας πρέπει να είναι σχετικά σταθερή. Αυτό επιτυγχάνεται με την καλή ενυδάτωση και εξασφαλίζει την ισορροπία των υγρών που το αποτελούν.
Εάν π.χ. χάσουμε νάτριο μέσω αυξημένης εφίδρωσης λόγω ζέστης ή/και έντονης σωματικής δραστηριότητας και πίνουμε μόνο νερό που δεν περιέχει σημαντική ποσότητα νατρίου, μπορεί να προκληθεί υπονατριαιμία (χαμηλή συγκέντρωση νατρίου στο αίμα), μία κατάσταση, η οποία, εάν δεν αναταχθεί, μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή.
Σε ποιες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η λήψη ηλεκτρολυτών και πότε μπορούμε να καλύψουμε τις ανάγκες μας μέσω της διατροφής;
Ορισμένα άτομα πίνουν νερό με ηλεκτρολύτες ή συμπληρώματα ηλεκτρολυτών, όπως π.χ. νάτριο και κάλιο, για να σιγουρευτούν ότι παίρνουν αρκετούς ηλεκτρολύτες ημερησίως.
Γενικά, όταν δεν έχουμε έντονη και καθημερινή σωματική δραστηριότητα ή δεν εκτιθέμεθα σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, μια ισορροπημένη διατροφή εμπεριέχει την απαραίτητη ποσότητα ηλεκτρολυτών που χρειαζόμαστε. Με μια σωστή λήψη υγρών, ο οργανισμός μας έχει τους μηχανισμούς για να διατηρήσει τους ηλεκτρολύτες στις σωστές συγκεντρώσεις στο σώμα μας.
Ένας απλός τρόπος για να δούμε εάν ενυδατωνόμαστε επαρκώς είναι το χρώμα των πρωινών ούρων που θα πρέπει να είναι απαλό κίτρινο. Όμως, όταν υπάρχει έντονη σωματική δραστηριότητα, εργαζόμαστε σε συνθήκες με υψηλές θερμοκρασίες ή υπάρχει κάποια ενόχληση που μας προκαλεί διάρροιες και ιδιαίτερα εμέτους, τότε θα πρέπει να λαμβάνουμε συμπληρώματα ηλεκτρολυτών για να αποκαταστήσουμε την ισορροπία τους στο σώμα μας.
Υπάρχει κίνδυνος υπερδοσολογίας ή παρενεργειών από την υπερβολική κατανάλωση ηλεκτρολυτικών ποτών ή συμπληρωμάτων;
Συνήθως αυτό που παρατηρείται είναι μειωμένα επίπεδα ηλεκτρολυτών, αλλά θεωρητικά θα μπορούσε κάποιος να λάβει υπερβολικές ποσότητες ηλεκτρολυτών μέσω κάποιων σκευασμάτων και τροφίμων. Τα αθλητικά ποτά και τα διάφορα διαλύματα που περιέχουν ηλεκτρολύτες σε νερό έχουν συγκεντρώσεις με τις οποίες δύσκολα κάποιος θα φτάσει σε επίπεδα υπερδοσολογίας.
Όμως, υπάρχουν ηλεκτρολύτες σε σκόνη που, αν δεν ακολουθήσουμε σωστά τις αναλογίες διάλυσής τους και κάνουμε υπερβολική χρήση, μπορεί να πάρουμε αρκετά μεγάλες ποσότητες ηλεκτρολυτών. Επίσης, τα ιδιαίτερα αλατισμένα τρόφιμα μπορεί να προκαλέσουν αυξημένη πρόσληψη νατρίου.
Γενικά, η υπερβολική κατανάλωση ηλεκτρολυτών μπορεί να προκαλέσει αρρυθμίες, σύγχυση, κόπωση, κεφαλαλγία, δυσκολία στην αναπνοή, διάρροια, ζάλη, έμετο, και είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη στα άτομα που έχουν καρδιολογικά προβλήματα και νεφρική πάθηση. Αυτά τα άτομα καλό θα ήταν να συμβουλευτούν τον θεράποντα ιατρό τους πριν αρχίσουν να καταναλώνουν συστηματικά συμπληρώματα ηλεκτρολυτών.
Ποιοι είναι οι πιο δημοφιλείς μύθοι γύρω από τα συμπληρώματα ηλεκτρολυτών και τι πρέπει να γνωρίζουμε πριν επιλέξουμε κάποιο προϊόν;
Ένας μύθος για τα συμπληρώματα ηλεκτρολυτών που υπάρχει ιδιαίτερα μεταξύ αθλητών και αθλουμένων είναι ότι βελτιώνουν την αθλητική επίδοση. Αυτό δεν ισχύει. Άλλοι είναι οι παράγοντες που καθορίζουν την επίδοση ενός αθλητή. Τα συμπληρώματα ηλεκτρολυτών απλά βοηθούν τους αθλούμενους να διατηρήσουν τη βέλτιστη ικανότητά τους για άσκηση περισσότερη ώρα, καθυστερώντας έτσι την κόπωση. Επίσης, κάποιοι νομίζουν ότι η κατανάλωση ηλεκτρολυτών τούς δίνει θερμίδες. Αυτό είναι λάθος μιας και οι ηλεκτρολύτες δεν έχουν καμία θερμιδική αξία.
Για την επιλογή ενός συμπληρώματος ηλεκτρολυτών, καλό είναι να αποφεύγουμε το διαδίκτυο ακόμα και για επώνυμα προϊόντα και να προτιμούμε να τα αγοράζουμε από φαρμακεία ή επώνυμα καταστήματα. Το προϊόν που θα επιλέξουμε θα πρέπει να είναι επώνυμο και η σύστασή του να ικανοποιεί τις ανάγκες μας.
Πώς οι ανάγκες για ηλεκτρολύτες διαφέρουν ανάλογα με το επίπεδο δραστηριότητας ή τις κλιματολογικές συνθήκες; Είναι αναγκαία η χρήση τους για τον μέσο άνθρωπο;
Όπως αναφέρθηκε και ανωτέρω, τα άτομα που έχουν έντονη σωματική δραστηριότητα, όπως οι αθλητές ή όσοι εργάζονται σε υψηλές θερμοκρασίες (π.χ. πυροσβέστες, εργάτες γης κατά τους θερινούς μήνες κτλ.), έχουν αυξημένη απώλεια ηλεκτρολυτών η οποία πρέπει να αναπληρωθεί.
Επίσης, η ζέστη σε συνδυασμό με την υγρασία, την άπνοια και την έντονη ηλιακή ακτινοβολία αυξάνουν το θερμικό φορτίο και την απώλεια ηλεκτρολυτών και υγρών. Ο μέσος άνθρωπος χωρίς έντονη σωματική δραστηριότητα μπορεί να ανταποκριθεί με αυξημένη λήψη υγρών μέσω του αισθήματος της δίψας και μιας λίγο αυξημένης σε αλάτι διατροφής που θα του προσφέρει περισσότερο νάτριο και θα τον βοηθήσει στην ενυδάτωση. Μπορεί, βέβαια, προληπτικά να καταναλώσει και κάποιο διάλυμα ηλεκτρολυτών κατά την περίοδο που εκτίθεται σε υψηλό θερμικό φορτίο.
Προσοχή θα πρέπει να δίνεται στους ηλικιωμένους οι οποίοι παρουσιάζουν μειωμένο αίσθημα δίψας. Αυτά τα άτομα θα πρέπει να αποφεύγουν την έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες και να καταναλώνουν υγρά ακόμα και όταν δεν διψούν.
Συμπερασματικά, τα συμπληρώματα ηλεκτρολυτών μάς βοηθούν στην ενυδάτωση και την καλή λειτουργία του οργανισμού. Η χρήση τους θα πρέπει όμως να γίνεται με φειδώ όταν υπάρχει αυξημένη απώλεια ηλεκτρολυτών από το σώμα (έντονη εφίδρωση, διάρροιες, έμετος κτλ.). Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται από όσους έχουν προβλήματα με την καρδιακή και νεφρική λειτουργία.
