Συναγερμό στους καταναλωτές – αλλά και διαμάχη και σύγχυση – έχει προκαλέσει η αποκάλυψη του Reuters σχετικά με μελέτη του ερευνητικού βραχίονα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που αναφέρει πως το τεχνητό γλυκαντικό ασπαρτάμη είναι «πιθανώς καρκινογόνο». Η εν λόγω ουσία εκτιμάται πως βρίσκεται σε σχεδόν 6.000 προϊόντα, πολλά εκ των οποίων πολύ δημοφιλή, που καταναλώνονται από ανθρώπους οι οποίοι αποφεύγουν τη ζάχαρη.
Τα ευρήματα της εν λόγω έρευνας – σύμφωνα με το διεθνές πρακτορείο – αναμένεται να δημοσιευτούν στις 14 Ιουλίου, πληροφορία που επιβεβαίωσε εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και στο CBS. Ωστόσο οι αρμόδιοι απέφυγαν να επιβεβαιώσουν τα συμπεράσματα περί «πιθανώς καρκινογόνου» γλυκαντικού. H Ματίνα Παγώνη, σχολιάζοντας τις πληροφορίες, ανέφερε πως μέχρι στιγμής υπάρχουν ενδείξεις κι όχι αποδείξεις, ενώ ο ΠΟΥ αναμένει μία μεγάλη μελέτη που θα δείξει τι πραγματικά ισχύει.
Τι σημαίνει η κατηγοριοποίηση «πιθανώς καρκινογόνα»
Σημειώνεται πως το Διεθνές Κέντρο Ερευνών για τον Καρκίνο (IARC) του ΠΟΥ είναι η αρχή που εξετάζει το ενδεχόμενο πρόκλησης καρκίνου από ουσίες, ενώ μια άλλη ομάδα του ΠΟΥ επιβλέπει τις εν λόγω συστάσεις και τις αξιολογεί σχετικά με το πόσο ένα προϊόν είναι ασφαλές για κατανάλωση από τον άνθρωπο.
Για την κατηγοριοποίηση της ασπαρτάμης ως «πιθανώς καρκινογόνο ουσία», το IARC φέρεται να έχει επανεξετάσει περίπου 1.300 μελέτες. Όπως υπογραμμίζουν ειδικοί στο BBC, αξίζει να σημειωθεί πως «η κατηγοριοποίηση της IARC δεν αναφέρεται στο πραγματικό επίπεδο κινδύνου από την ασπαρτάμη». Για να αποφευχθεί η σύγχυση, σημειώνουν πως το IARC αυτό που λέει είναι πόσο ισχυρά είναι τα στοιχεία και η κατηγορία «πιθανώς» χρησιμοποιείται όταν υπάρχουν «περιορισμένα» δεδομένα από μελέτες σε ανθρώπους ή σε πειραματόζωα.
Το IARC χρησιμοποιεί τέσσερις κατηγορίες ταξινόμησης, ανάλογα με τη βαρύτητα των στοιχείων:
- Ομάδα 1 – Καρκινογόνο για τον άνθρωπο
- Ομάδα 2Α – Πιθανώς καρκινογόνος για τον άνθρωπο
- Ομάδα 2Β – Πιθανώς καρκινογόνος για τον άνθρωπο
- Ομάδα 3- Δεν ταξινομείται
Αν και για την ασπαρτάμη έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μελέτες και έχει εγκριθεί για κατανάλωση από τις αρμόδιες υπηρεσίες δεκάδων χωρών ανά τον κόσμο, υπήρξαν και στο παρελθόν ορισμένα ερωτήματα σχετικά με την ασφάλειά της. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το CBS, σε ερευνητική εργασία που είχε δημοσιευτεί το 2021 στο περιοδικό Nutrients αναφερόταν πως «τα αποτελέσματα της μακροχρόνιας χρήσης της παραμένουν δύσκολο να προβλεφθούν».
Επίσης, όπως αναφέρει η ίδια πηγή, μια μελέτη σε περισσότερους από 100.000 ενήλικες στη Γαλλία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα άτομα που κατανάλωναν μεγαλύτερες ποσότητες τεχνητών γλυκαντικών, ειδικά ασπαρτάμη, είχαν ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο καρκίνου. Ορισμένες μελέτες έχουν συνδέσει την ασπαρτάμη και με πονοκεφάλους, επιληπτικές κρίσεις και κατάθλιψη.
Σύμφωνα με το αποδεκτό ημερήσιο όριο του αμερικανικού οργανισμού τροφίμων και φαρμάκων (FDA) για τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, ένας ενήλικας περίπου 70 κιλών θα πρέπει να καταναλώνει περισσότερα από 18 κουτιά αναψυκτικών μηδενικής ζάχαρης την ημέρα για να βιώσει σοβαρές αρνητικές συνέπειες για την υγεία από την ασπαρτάμη.
Ο Ρόμπερτ Ράνκιν, πρόεδρος του Συμβουλίου Ελέγχου Θερμίδων, της διεθνούς ένωσης που εκπροσωπεί τα τρόφιμα και τα ποτά με χαμηλές και μειωμένες θερμίδες, χαρακτήρισε «παραπλανητικούς» τους ισχυρισμούς της IARC, υπογραμμίζοντας πως «απουσιάζει το πλαίσιο».
«Οι καταναλωτές αξίζουν να γνωρίζουν γεγονότα, και το γεγονός είναι ότι η ασπαρτάμη είναι ασφαλής και ένα από τα πιο ευρέως μελετημένα συστατικά τροφίμων, γι’ αυτό το Συμβούλιο Ελέγχου Θερμίδων ανησυχεί σοβαρά για τυχόν αβάσιμους και παραπλανητικούς ισχυρισμούς που έρχονται σε αντίθεση με δεκαετίες επιστήμης και παγκόσμιες ρυθμιστικές εγκρίσεις», είπε σε δήλωση στο CBS News.
Η Φράνσις Χαντ Γουντ, από τη Διεθνή Ένωση Γλυκαντικών, δήλωσε στο BBC: «Η ασπαρτάμη είναι ένα από τα πιο διεξοδικά ερευνημένα συστατικά στην ιστορία, με πάνω από 90 φορείς ασφάλειας τροφίμων σε όλο τον κόσμο να δηλώνουν ασφαλής».
Τι είναι η ασπαρτάμη και πού χρησιμοποιείται
Πρόκειται έναν μεθυλεστέρα, ένα τεχνητό γλυκαντικό, το οποίο είναι 200 φορές πιο ισχυρό από την κανονική κρυσταλλική ζάχαρη. Εισήλθε στην αγορά ως γλυκαντικό χαμηλών θερμίδων το 1981. Εμπορικά πωλείται με τις επωνυμίες Nutrasweet, Equal, Sugar Twin κ.α. Μέσα στα χρόνια έχει αναδειχθεί ως ένα εκ των βασικών συστατικών σε τρόφιμα και ποτά σε όλο τον κόσμο, καθώς δεν επηρεάζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα ή ινσουλίνης και αυτό καθιστά την ασπαρτάμη ως ένα από τα πιο δημοφιλή υποκατάστατα ζάχαρης.
Σήμερα χρησιμοποιείται σε πλήθος προϊόντων ευρείας κατανάλωσης, όπως αναψυκτικά διαίτης (μειωμένης ή μηδενικής ζάχαρης), στις τσίχλες χωρίς ζάχαρη, σε σιρόπια και καρυκεύματα, σε κρύα τσάι, σε ζελέ και ζελεδάκια, σε επιτραπέζια γλυκαντικά και σε πολλά ακόμα. Τα προϊόντα διαίτης είναι πάρα πολλά και οι εταιρείες παραγωγής χρησιμοποιούν διάφορες γλυκαντικές ουσίες αντί για ζάχαρη. Δεν σημαίνει πως όλα περιέχουν ασπαρτάμη, οπότε το καλύτερο είναι οι καταναλωτές που ενδιαφέρονται να διαβάζουν τα συστατικά του κάθε προϊόντος.
