Νευροεπιστήμονες του Πανεπιστημίου ΜΙΤ των ΗΠΑ, με επικεφαλής μια νεαρή Ελληνίδα ερευνήτρια της διασποράς, ανακάλυψαν για πρώτη φορά ότι ο ενήλικος εγκέφαλος περιέχει εκατομμύρια σιωπηλές συνάψεις. Πρόκειται για ανώριμες συνδέσεις ανάμεσα στους νευρώνες που παραμένουν αδρανείς έως ότου επιστρατευθούν για να βοηθήσουν στον σχηματισμό νέων μνημών.
Μέχρι σήμερα πιστεύαμε ότι οι σιωπηλές συνάψεις ήταν παρούσες μόνο στη διάρκεια του αρχικού σταδίου ανάπτυξης του οργανισμού, όταν βοηθούσαν τον εγκέφαλο να μάθει νέες πληροφορίες στην αρχή της ζωής. Όμως η νέα μελέτη, που έγινε σε ενήλικα τρωκτικά, έδειξε, σύμφωνα με το Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ότι σχεδόν το ένα τρίτο (30%) όλων των συνάψεων στον εγκεφαλικό φλοιό τους είναι σιωπηλές/αδρανείς.
Η ύπαρξη τους εξηγεί πιθανώς με ποιον τρόπο ο ενήλικος εγκέφαλος είναι ικανός να σχηματίζει συνεχώς νέες μνήμες και να μαθαίνει νέα πράγματα, χωρίς να χρειάζεται να τροποποιεί τις υπάρχουσες συμβατικές συνάψεις, σύμφωνα με τους ερευνητές, με επικεφαλής τη Δήμητρα Βαρδαλάκη, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature».
Όπως δήλωσε η ίδια «αυτές οι σιωπηλές συνάψεις αναζητούν νέες συνδέσεις και όταν παρουσιάζονται νέες πληροφορίες, τότε οι συνδέσεις ανάμεσα στους σχετικούς νευρώνες ενισχύονται. Αυτό επιτρέπει στον εγκέφαλο να δημιουργεί νέες μνήμες χωρίς να διαγράφει τις σημαντικές μνήμες που είναι αποθηκευμένες ήδη στις ώριμες συνάψεις, οι οποίες είναι πιο δύσκολο να αλλάξουν».
Οι σιωπηλές συνάψεις ανακαλύφθηκαν πριν μερικές δεκαετίες, αρχικά σε νεαρά ποντίκια και άλλα νεαρά ζώα. Στη συνέχεια μερικοί νευροεπιστήμονες πρότειναν θεωρητικά ότι παρόμοιες συνάψεις παραμένουν και μετά την ενηλικίωση, βοηθώντας την πλαστικότητα του ενήλικου εγκεφάλου, ο οποίος μπορεί να μαθαίνει συνεχώς νέα πράγματα. Η νέα έρευνα επιβεβαιώνει για πρώτη φορά στην πράξη ότι όντως υπάρχουν άφθονες σιωπηλές και αδρανείς συνάψεις στον ενήλικο εγκέφαλο, πάντα έτοιμες να κληθούν στη δράση αν χρειαστεί να σχηματιστούν νέες μνήμες.
Η Δ. Βαρδαλάκη είναι πτυχιούχος (με άριστα) της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία από το 2018 κάνει το διδακτορικό της στο ΜΙΤ.
