Κα. Ράπτη, με τον νέο νόμο (Ν.4958/21.07.2022) εκσυγχρονίζεται το πλαίσιο της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής διασφαλίζοντας τα δικαιώματα της γυναίκας. Μπορείτε να μας πείτε τί αλλάζει με νέο νομοθετικό πλαίσιο αναφορικά με το ηλικιακό όριο των γυναικών που μπορούν να υποβληθούν σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή;
Ο νέος νόμος φέρνει επαναστατικές αλλαγές, ευεργετικές διατάξεις για τις γυναίκες κάθε ηλικίας που θέλουν να δημιουργήσουν οικογένεια. Αίρει τα εμπόδια που μας κρατούν πίσω από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Ρυθμίζει το πεδίο, όχι με τις στερεοτυπικές αντιλήψεις του παρελθόντος αλλά με τα επιστημονικά δεδομένα του παρόντος και του μέλλοντος.
Με σεβασμό στις συστάσεις της Εθνικής Αρχής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, διασφαλίζουμε στο μέγιστο δυνατό βαθμό το δικαίωμα των γυναικών στην τεκνοποίηση. Αυξάνουμε το όριο ηλικίας στα 54 έτη. Σε γυναίκες ηλικίας 50 ετών και μιας ημέρας μέχρι 54 ετών και 0 ημέρες δύναται να εφαρμοστεί η μέθοδος ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μόνο μετά από σχετική άδεια της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.
Σε ανήλικα πρόσωπα επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση λόγω σοβαρού νοσήματος που επισύρει κίνδυνο στειρότητας για να εξασφαλιστεί η δυνατότητα τεκνοποίησης.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και τα κοινωνικά δεδομένα μεταβάλλονται με γρήγορους ρυθμούς με αποτέλεσμα άτομα αναπαραγωγικής ηλικίας, κυρίως γυναίκες να αναβάλλουν την τεκνοποίηση σε μεγαλύτερη ηλικία. Τί προβλέπει ο νέος νόμος γι΄ αυτό;
Ο νέος νόμος επιτρέπει την κρυοσυντήρηση ωαρίων όχι μόνο για ιατρικούς αλλά και για κοινωνικούς λόγους δίνοντας τη δυνατότητα στις γυναίκες να διατηρήσουν τα ωάρια τους και να κάνουν χρήση αυτών όποτε το επιθυμήσουν.
Για τη γυναίκα που δεν έχει σχεδιάσει τη δημιουργία οικογένειας ή δεν έχει βρει ακόμη τον κατάλληλο σύντροφο είναι προτιμητέα λύση από την προσφυγή σε δωρεά ωραρίου από δότρια γεννητικού υλικού.
Είναι αυτονόητο για μια γυναίκα η δημιουργία απογόνων από δικό της βιολογικό υλικό εφόσον η επιστήμη το επιτρέπει, παρά η δημιουργία οικογένειας από ωάριο δότριας διότι λόγω ηλικίας δεν είναι ικανά προς γονιμοποίηση τα δικά της.
Είναι προφανές λοιπόν πως η δυνατότητα χρήσης του βιολογικού της υλικού υπερτερεί. Η επιστήμη εξελίσσεται με σκοπό να διευκολύνει τον άνθρωπο και εν προκειμένω του δίνει τα εργαλεία του οικογενειακού προγραμματισμού.
Μία από τις ευεργετικές διατάξεις του Ν.4958/2022 είναι η κατάργηση της απαιτούμενης συναίνεσης του συζύγου για την κρυοσυντήρηση ωαρίων από τη γυναίκα που το επιθυμεί. Θα ήθελα το σχόλιό σας πάνω σ΄αυτό.
Με τον προηγούμενο νόμο του 2005 μία γυναίκα που επιθυμούσε να προβεί σε κρυοσυντήρηση του γενετικού της υλικού υποχρεούνταν να έχει τη συναίνεση του συζύγου σε κάθε ωοληψία.
Να διευκρινίσω πως πρόκειται για κατάψυξη δικού της γενετικού υλικού και όχι κοινού γενετικού υλικού, γονιμοποιημένου ωαρίου, δηλαδή εμβρύου.
Ωστόσο, η νομική φύση του γενετικού υλικού το καθιστά και «πράγμα» και «στοιχείο της προσωπικότητας» του ατόμου.
Ως «πράγμα» διότι από τη στιγμή που βρίσκεται εκτός του σώματος είναι αυθύπαρκτο και δεκτικό εξουσιάσεως, συνεπώς η διάθεσή του αφορά αποκλειστικά και μόνο το άτομο από το οποίο προέρχεται.
Ως «στοιχείο της προσωπικότητας» του ατόμου από το οποίο προέρχεται υποδηλώνει το δικαίωμα του στην αναπαραγωγή αλλά και το δικαίωμα του αυτοκαθορισμού του.
Για το λόγο αυτό καταργήσαμε την απαιτούμενη συναίνεση του συζύγου για την κρυοσυντήρηση ωαρίων από τη γυναίκα που το επιθυμεί.
Επιπλέον με τον νέο νόμο επιτρέπουμε στην διαζευγμένη γυναίκα να κάνει χρήση των κρυοσυντηρημένων ωαρίων της χωρίς τη συναίνεση του συζύγου/ συντρόφου.
Ένα κρίσιμο ζήτημα για τις γυναίκες που είχαν συγκεντρώσει το δικό τους γεννητικό υλικό εντός γάμου γιατί ο προηγούμενος νόμος με τη λύση του γάμου προέβλεπε την καταστροφή του. Αντιλαμβάνεστε ότι η ηλικία της συλλογής του γεννητικού υλικού καθορίζει και την ποιότητα του. Η λύση του γάμου μπορεί να επέλθει σε χρονική στιγμή που είτε είναι αδύνατο για τη γυναίκα να συλλέξει εκ νέου δικό της γεννητικό υλικό είτε αυτό δεν είναι κατάλληλο για γονιμοποίηση.
Πλέον, τα ωάρια που κατάφερε να κρυοσυντηρήσει μέσα από φαρμακευτική προετοιμασία, χειρουργικές επεμβάσεις και μεγάλο κόστος, μπορούν να διατηρηθούν και να χρησιμοποιηθούν από την ίδια στο μέλλον με σκοπό την τεκνοποίηση.
Όσες γυναίκες έχουν μπει σε αυτή τη διαδικασία μπορούν να μας επιβεβαιώσουν το πόσο επώδυνη είναι ψυχικά, σωματικά και οικονομικά. Και είναι ασύλληπτη η απογοήτευση που νιώθουν όταν η διατήρηση ή καταστροφή του μη γονιμοποιημένου ωαρίου τους, που τους κρατά ανοιχτή την προσδοκία τεκνοποίησης, εξαρτάται από τη συνέχιση ή την διακοπή της σχέσης τους με το σύντροφό τους. Ο νέος νόμος αλλάζει αυτή την αδικία. Πλέον αυτό το υλικό δεν καταστρέφεται αλλά διατηρείται.
Και θα μου επιτρέψετε να πω πως αυτή η διάταξη αποτελεί και μια μεγάλη νίκη. Όχι μόνο της γυναίκας αλλά και μιας κοινωνίας, που είχε χιλιάδες γυναίκες δέσμιες σε ένα αδιανόητα αναχρονιστικό θεσμικό πλαίσιο.
Πείτε μας για το χρόνο κρυοσυντήρησης γενετικού υλικού. Τί αλλάζει;
Καταργείται το ανώτατο όριο παράτασης στη διάρκεια κρυοσυντήρησης για σπέρμα και ορχικό ιστό, ωάρια και ωοθηκικό ιστό, ζυγώτες και γονιμοποιημένα ωάρια. Πλέον η διάρκεια κρυοσυντήρησης μπορεί να παρατείνεται για 5 έτη κάθε φορά με έγγραφη αίτηση των δικαιούμενων χωρίς ανώτατο όριο παράτασης. Πρόκειται για μια επίσης λογική απόφαση που υπαγορεύεται από την εξέλιξη της επιστήμης. Και η νομοθεσία ακολουθεί σε αυτή την περίπτωση την επιστήμη.
Αναφορικά με τις επιλογές του δότη τί προβλέπεται;
O νέος νόμος διευρύνει τις επιλογές του δότη δίνοντάς του τη δυνατότητα σε τρεις επιλογές:
- Πλήρης ανωνυμία δότη/δότριας γεννητικού υλικού
- Πλήρης επωνυμία δότη/δότριας γεννητικού υλικού
- Σχετική επωνυμία όπου το τέκνο όταν ενηλικιωθεί θα μπορεί να λάβει γνώση των προσωπικών στοιχείων του/της δότη/δότριας γεννητικού υλικού.
Ο δότης προστατεύεται από κάθε αξίωση αναγνώρισης πατρότητας καθώς και όλων των δικαιωμάτων που απορρέουν από αυτή (διατροφής, κληρονομικά κ.α.).
Διασφαλίζονται θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα των ίντερσεξ ατόμων εξασφαλίζοντας την ομαλή ανάπτυξη του φύλου τους και της προσωπικότητας τους. Ιδρύεται και θα λειτουργεί Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και Τράπεζα Κρυοσυντήρησης, με ειδικό εργαστήριο, αποκλειστικά για τα άτομα με HIV.
Ως εισηγήτρια του νέου νόμου για τις μεταρρυθμίσεις στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή πείτε μας ποιές άλλες καινοτόμες αλλαγές εισάγει;
O νέος νόμος κάνει πρόβλεψη:
- για την προσφυγή σε παρένθετη μητέρα όπου η διαδικασία και τα λοιπά θέματα ρυθμίζονται με Απόφαση από την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής,
- για τις αρμοδιότητες, την στελέχωση, τους πόρους και τις επιχορηγήσεις της Αρχής.
- Προβλέπει, τέλος, ποινικές και διοικητικές κυρώσεις, στους ιατρούς και τις Μονάδες που παραβιάζουν τις σχετικές διατάξεις.
Όσες γυναίκες έχουν περάσει από τη δοκιμασία της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ή από τις αναχρονιστικές διατάξεις της κρυοσυντήρησης είναι βέβαιο πως θα έχουν να διηγηθούν πολλές ιστορίες. Ο πόθος για την απόκτηση ενός παιδιού δεν μπορεί να σβήνει από την ατυχία μιας σχέσης. Ούτε από την αντίληψη πως το ωάριο μιας γυναίκας είναι αντικείμενο κοινοκτημοσύνης.
Ο νέος νόμος κάνει πράξη τα όνειρα χιλιάδων ζευγαριών που προσπαθούν να αποκτήσουν παιδιά. Με σεβασμό στην ηθική. Με σεβασμό στην επιστήμη. Με σεβασμό στην κοινωνία. Με σεβασμό στη γυναίκα.
