Πιθανώς ούτε ο ίδιος ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, που διατύπωσε την πρόταση για άρση στις πατέντες των εμβολίων για τον κορονοϊό, να μην περίμενε την τόσο άμεση και ανεπιφύλακτη στήριξη από τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, κίνηση – βόμβα που άνοιξε τη συζήτηση για το θέμα. Εξ ου και χαρακτήρισε «μνημειώδη» τη στιγμή, δίνοντας το στίγμα για τη σημασία της τοποθέτησης και τον δρόμο που ανοίγει.

Με τη δήλωση του Αμερικανού προέδρου πως στηρίζει την πρόταση αυτή, οι τοποθετήσεις ηγετών, φορέων και φαρμακοβιομηχανιών για το θέμα ξεκίνησαν, αποτυπώνοντας από τη μία τη δυναμική υπέρ της άρσης αλλά από την άλλη και τις επιφυλάξεις και τις απορριπτικές θέσεις.

Η κίνηση της Κομισιόν να ταχθεί στη γραμμή Μπάιντεν, θέτοντας και ως προϋπόθεση της άρση των απαγορεύσεων, δείχνει πως η συζήτηση έχει ανοίξει και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Σε θεσμικό επίπεδο, το κλίμα φαίνεται να είναι θετικό, μεμονωμένες χώρες ωστόσο δεν φαίνεται να ενστερνίζονται την ετοιμότητα που εξέφρασε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Η κίνηση Μπάιντεν

«Πρόκειται για μια παγκόσμια υγειονομική κρίση και οι εξαιρετικές περιστάσεις της πανδημίας της Covid-19 απαιτούν έκτακτα μέτρα. Η κυβέρνηση πιστεύει ακράδαντα στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά προκειμένου να τερματιστεί η πανδημία, στηρίζει την άρση αυτής της περιφρούρησης για τα εμβόλια της Covid-19» ανέφερε ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, λίγο μετά τη δήλωση στήριξης του Μπάιντεν, κάνοντας το πρώτο βήμα για την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με το θέμα.

Οι ΗΠΑ και ορισμένες άλλες χώρες είχαν μπλοκάρει προηγουμένως τις διαπραγματεύσεις στον ΠΟΥ, όταν η Ινδία και η Νότια Αφρική κατέθεσαν πρόταση άρσης των πατεντών, με στόχο να βοηθηθούν οι φτωχές χώρες να παρασκευάσουν εμβόλια για την Covid-19 χρησιμοποιώντας την πνευματική ιδιοκτησία φαρμακευτικών εταιρειών.

«Μνημειώδη στιγμή στη μάχη κατά της Covid-19» χαρακτήρισε ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας την απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ. Σε ανάρτησή του στο Twitter ο Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους έγραψε ότι η δέσμευση του Αμερικανού προέδρου και της εκπροσώπου των ΗΠΑ για θέματα εμπορίου Κάθριν Τάι να στηρίξουν την άρση των πατεντών είναι ένα «πανίσχυρο παράδειγμα» της αμερικανικής ηγεσίας στην αντιμετώπιση των παγκόσμιων υγειονομικών προκλήσεων.

«Η στήριξη του Λευκού Οίκου σε αυτήν την προσωρινή άρση των πατεντών για τα εμβόλια αντικατοπτρίζει τη σοφία και την ηθική ηγεσία των ΗΠΑ» για την ισότιμη πρόσβαση στα εμβόλια και τον τερματισμό της πανδημίας, πρόσθεσε ο γενικός γραμματέας του ΠΟΥ.

Το «ναι» της Κομισιόν και η προϋπόθεση

Έτοιμη να συζητήσει άρση της πατέντας για τα εμβόλια κατά της Covid είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα πως θα πρέπει να αρθούν οι απαγορεύσεις στις εξαγωγές που έχουν επιβάλει οι παραγωγοί χώρες με πρώτες τις ΗΠΑ.

«Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι επίσης έτοιμη να συζητήσει προτάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης κατά αποτελεσματικό και ρεαλιστικό τρόπο», δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν σε ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας.

«Για τον λόγο αυτόν είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε με ποιον τρόπο η πρόταση των ΗΠΑ για την άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί των εμβολίων κατά της Covid-19 μπορεί να συμβάλει στην εκπλήρωση των στόχων αυτών», πρόσθεσε.

Όπως μεταδίδει το ΑΜΠΕ, η πρόεδρος της Κομισιόν τόνισε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αυτή την στιγμή «ο βασικός εξαγωγέας εμβολίων στον κόσμο» και κάλεσε τις άλλες χώρες που παράγουν εμβόλια να άρουν τους περιορισμούς στις εξαγωγές.

Μεικτά μηνύματα από τη Γερμανία

Κατά της αμερικανικής πρότασης για κατάργηση της πατέντας στα εμβόλια κατά του κορονοϊού τάσσεται η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, η οποία σύμφωνα με το Bloomberg θεωρεί πως θα υπάρξουν «σοβαρές επιπλοκές» στην παραγωγή των σκευασμάτων.

Την ίδια ώρα, ωστόσο, σε αντίθετο μήκος κύματος κινείται ο υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας. «Είναι μία συζήτηση στην οποία είμαστε ανοικτοί», δήλωσε και πρόσθεσε πως «είναι μία ερώτηση την οποία οφείλουμε να θέσουμε στον εαυτό μας γιατί έχει σχέση με το τέλος αυτής της πανδημίας» της Covid-19.

Υπέρ Γαλλία και Ρωσία, κατά η Ελβετία

Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος ήταν μέχρι τώρα επιφυλακτικός για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, δήλωσε σήμερα ότι τάσσεται «εντελώς υπέρ της άρσης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας» για τα εμβόλια κατά της Covid-19 μετά τη σχετική ανακοίνωση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν.

«Ναι, οφείλουμε προφανώς να ενεργήσουμε έτσι ώστε αυτό το εμβόλιο να γίνει ένα παγκόσμιο δημόσιο αγαθό», πρόσθεσε ο Γάλλος πρόεδρος κατά τα εγκαίνια ενός μεγάλου εμβολιαστικού κέντρου στο Παρίσι, υπογραμμίζοντας παράλληλα πως βραχυπρόθεσμη προτεραιότητα είναι «το δώρο των δόσεων» και «η παραγωγή σε σύμπραξη με τις πιο φτωχές χώρες».

Yπέρ της άρσης της πατέντας για τα εμβόλια κατά του κορονοϊού τάχθηκε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, ζητώντας μάλιστα από τη ρωσική κυβέρνηση να εργαστεί σε αυτή την κατεύθυνση, λέγοντας: «Υπό τις τρέχουσες συνθήκες, όπως έχω πει πολλές φορές στο παρελθόν, δεν θα πρέπει να σκεφτείτε πώς θα αποκομίσετε το μέγιστο όφελος αλλά πώς θα εγγυηθείτε την ασφάλεια των ανθρώπων».

«Αυτή τη στιγμή ακούμε ότι στην Ευρώπη υπάρχουν ιδέες οι οποίες κατά την γνώμη μου αξίζουν προσοχής. Συγκεκριμένα λένε να αρθεί γενικά η πατέντα για τα εμβόλια κατά του κορονοϊού. Αυτό όχι μόνο δεν έρχεται σε αντίθεση, αλλά απ’ ό,τι αντιλαμβάνομαι, ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, οι οποίοι προβλέπουν την άρση παρόμοιας προστασίας πατέντας σε έκτακτες συνθήκες», δήλωσε ο Ρώσος πρόεδρος κατά την διάρκεια της συνάντησης με την αντιπρόεδρο της ρωσικής κυβέρνησης.

Η κυβέρνηση της Ελβετίας εκτιμά πως η απόφαση της Ουάσινγκτον ότι στηρίζει την άρση των πατεντών για τα εμβόλια κατά της Covid-19 ήταν μια «σημαντική ανακοίνωση» η οποία όμως αφήνει αναπάντητα πολλά ερωτήματα. «Πρόκειται για μια σημαντική ανακοίνωση εκ μέρους των ΗΠΑ, όμως πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα όσον αφορά τις συγκεκριμένες λύσεις που μελετώνται σε αυτό το πλαίσιο» ανέφερε σε ανακοίνωσή της η SECO, η κρατική γραμματεία οικονομικών υποθέσεων. Η SECO, που είναι αρμόδια για την οικονομική πολιτική και τις εμπορικές διαπραγματεύσεις, πρόσθεσε ότι η Ελβετία παραμένει πεπεισμένη ότι η άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο πλαίσιο της πανδημίας δεν θα μπορούσε να εγγυηθεί τη δίκαιη, προσιτή και γρήγορη πρόσβαση σε εμβόλια, φάρμακα και διαγνωστικά προϊόντα για την Covid-19. Πρόσθεσε όμως ότι η Ελβετία θα εξετάσει αυτό το νέο αίτημα των ΗΠΑ και τις συνέπειές του τόσο για την ίδια τη χώρα, όσο και για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

Η Ισπανία φέρνει το θέμα στη σύνοδο των ηγετών της ΕΕ στο Πόρτο

Η ισπανική κυβέρνηση θεωρεί ότι η πρόταση της Ουάσινγκτον για άρση των πατεντών στα εμβόλια για την Covid-19 «δείχνει το δρόμο» όμως δεν αρκεί αυτό για να εξασφαλιστούν δόσεις για τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Για την έγκριση αυτής της προσωρινής κατάργησης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας θα χρειαστεί χρόνος και, στο μεταξύ, οι φαρμακευτικές εταιρείες θα πρέπει να επιδείξουν ευελιξία και να παραχωρήσουν άδειες παραγωγής σε εθελοντική βάση, αναφέρεται σε ένα έγγραφο εργασίας που τιτλοφορείται «Εμβόλια για όλους».

Το έγγραφο αυτό, που πρόκειται να παρουσιαστεί σήμερα από τον πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσεθ στη σύνοδο των ηγετών των χωρών της ΕΕ στο Πόρτο, ζητά την κατάργηση των εμπορικών φραγμών και των εμποδίων στον ανεφοδιασμό, για να περιοριστεί η ανεπάρκεια στην παραγωγή εμβολίων.

Τι λένε οι φαρμακοβιομηχανίες

Δεν είναι ικανοποιημένο το λόμπι των φαρμακοβιομηχανιών από την απόφαση των ΗΠΑ να στηρίξουν την πρόταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας περί κατάργησης της πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια για την Covid-19.

Η Διεθνής Ομοσπονδία Φαρμακοβιομηχανιών (IFPMA) χαρακτήρισε την απόφαση «απογοητευτική».

«Είμαστε απόλυτα ευθυγραμμισμένοι με τον στόχο τα εμβόλια κατά της Covid-19 να μοιράζονται γρήγορα και δίκαια σε όλο τον κόσμο. Αλλά όπως συνεχίζουμε να λέμε, μια προσωρινή άρση είναι η κοινή αλλά λάθος απάντηση σε ένα σύνθετο πρόβλημα», υπογράμμισε η ανακοίνωση του λόμπι φαρμακοβιομηχανιών, που έχει έδρα στην Γενεύη, όπως μεταδίδει το ΑΜΠΕ.

Η γερμανική εταιρεία BioNTech εκτιμά ότι η προστασία των πατεντών για τα εμβόλια για την Covid-19 δεν είναι ο παράγοντας εκείνος που περιορίζει την παραγωγή και τον εφοδιασμό των χωρών με το εμβόλιο που έχει αναπτύξει η ίδια σε συνεργασία με την αμερικανική Pfizer.

«Οι πατέντες δεν είναι ο παράγοντας που περιορίζει την παραγωγή ή τον ανεφοδιασμό με το εμβόλιό μας», ανέφερε το εργαστήριο στο Γαλλικό Πρακτορείο, με αφορμή την απόφαση των ΗΠΑ να άρουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για να επιταχύνουν την παραγωγή και τη διανομή των δόσεων σε όλον τον κόσμο.

Για την BioNTech, ένα τέτοιο μέτρο δεν θα είχε αποτέλεσμα «βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα».

Ο πρόεδρος-γενικός διευθυντής του αμερικανικού κολοσσού Pfizer δήλωσε ότι δεν τάσσεται «καθόλου» υπέρ της απόφασης των ΗΠΑ να στηρίξουν την άρση των πατεντών για τα εμβόλια για την Covid-19, εκτιμώντας ότι θα ήταν προτιμότερο να αυξηθεί η παραγωγή στις υπάρχουσες μονάδες.

Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Άλμπερτ Μπουρλά τόνισε ότι το άνοιγμα μονάδων παραγωγής του εμβολίου των BioNTech/Pfizer σε άλλα μέρη, πέρα από αυτά που ήδη υπάρχουν στις ΗΠΑ και την ΕΕ (Βέλγιο και Γερμανία), θα ήταν περίπλοκο, λόγω της έλλειψης πρώτων υλών, με κίνδυνο να μειωθεί ο αριθμός των παραγόμενων δόσεων.

«Πρέπει να επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας» στα εργοστάσια που παράγουν ήδη το εμβόλιο και «έχουν επαρκή ικανότητα να παρασκευάσουν δισεκατομμύρια δόσεις και να διασφαλίσουμε ότι δεν θα διαταράσσεται (η παραγωγή) με πολιτικά υποκινούμενες ανακοινώσεις. Αυτές είναι κενές υποσχέσεις», τόνισε.

Η συμμαχία εμβολίων GAVI χαιρετίζει την κίνηση

Τη στήριξη του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν στην άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για τα εμβόλια κατά της COVID-19 χαιρέτισε η συμμαχία εμβολίων GAVI και κάλεσε επίσης την Ουάσινγκτον να βοηθήσει τις εταιρίες μεταποίησης να μεταφέρουν τεχνογνωσία προκειμένου να ενισχυθεί η παγκόσμια παραγωγή.

«Αναγνωρίζουμε επίσης τη σημασία της δέσμευσης της κυβέρνησης (Μπάιντεν) να εργαστεί προς την αύξηση της παραγωγής πρώτων υλών, το οποίο θα έχει άμεσο αντίκτυπο στη χαλάρωση των τωρινών περιορισμών στην παγκόσμια προμήθεια», ανέφερε η συμμαχία. «Η GAVI προτρέπει τώρα, προς όφελος της παγκόσμιας ισότιμης πρόσβασης, τις ΗΠΑ να στηρίξουν τους μεταποιητές να μεταφέρουν όχι μόνο πνευματική ιδιοκτησία αλλά επίσης και τεχνογνωσία σε μια προσπάθεια να ενισχυθεί άμεσα η παγκόσμια παραγωγή».