Το μηχανισμό με τον οποίο κύτταρα του λευκού («κακού») λίπους μετατρέπονται σε κύτταρα καφέ («καλού») λίπους σε ένα ζωντανό οργανισμό ανακάλυψαν επιστήμονες, ανάμεσά τους και η Ελληνίδα βιολόγος Αλίκη Περδικάρη.

Με το επίτευγμα αυτό, οι επιστήμονες του Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (ΕΤΗ) της Ζυρίχη ελπίζουν ότι θα αναπτύξουν νέες θεωρίες κατά της παχυσαρκίας στους ανθρώπους.

Η Αλίκη Περδικάρη και οι ερευνητές στο εργαστήριο του καθηγητή Κρίστιαν Βόλφρουμ, στο Ινστιτούτο Τροφών, Διατροφής και Υγείας του ΕΤΗ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας του κυττάρου «Nature Cell Biology», έδειξαν με τα πειράματά τους ότι το ένα είδος λίπους μπορεί όντως να μετατραπεί στο άλλο.

Στα θηλαστικά γενικά και στους ανθρώπους ειδικότερα υπάρχουν κύτταρα καφέ και άσπρου λίπους. Τα τελευταία λειτουργούν κυρίως ως «αποθήκες» ενέργειας, που γεμίζουν όταν ο οργανισμός αφομοιώνει πολλές θερμίδες και το λίπος αυτό αποθηκεύεται με τη μορφή σταγονιδίων λιπιδίων, τα οποία το σώμα κινητοποιεί όταν χρειάζεται ενέργεια.

Από την άλλη, τα «καφέ» κύτταρα ειδικεύονται στο «κάψιμο» ενέργειας με τη μορφή λίπους και σακχάρων για να παράγουν θερμότητα. Τα νεογέννητα κατέχουν σημαντικές ποσότητες καφέ λίπους και το χρησιμοποιούν για να διατηρούν τη θερμοκρασία του σώματός τους.

Καθώς πριν λίγα χρόνια ανακαλύφθηκε ότι και οι ενήλικοι άνθρωποι συνεχίζουν να έχουν καφέ λίπος, οι προσπάθειες των επιστημόνων έκτοτε έχουν εστιαστεί στο να αυξήσουν το καφέ (καλό) λίπος και να μειώσουν αντίστοιχα το λευκό (κακό) λίπος, έτσι ώστε ο οργανισμός να καίει πιο πολλές θερμίδες και να χάνει βάρος.

Τόσο οι άνθρωποι, όσο και τα ποντίκια, μπορούν να προσαρμοστούν στα κρύα περιβάλλοντα, σχηματίζοντας κύτταρα καφέ λίπους μέσα στις αποθήκες των κυττάρων του λευκού λίπους. Αυτά τα «καφέ μέσα στα λευκά» κύτταρα είναι λιγότερο συχνά στα ζεστά περιβάλλοντα από ό,τι στα κρύα, ενώ η προέλευση και ο τρόπος σχηματισμού τους παραμένουν αντικείμενο επιστημονικής διαμάχης, αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Η νέα έρευνα με ελληνική συμμετοχή έδειξε ότι αυτά τα κύτταρα δημιουργούνται μέσα στις «αποθήκες» των λευκών κυττάρων από την μετατροπή μιας μερίδας των τελευταίων σε καφέ κύτταρα. Οι ερευνητές έκαναν πειράματα με γενετικά μεταλλαγμένα πειραματόζωα σε διάφορες συνθήκες θερμοκρασίας στο εργαστήριο και έδειξαν ότι, όταν έπεφτε ο υδράργυρος, τα ποντίκια σχημάτιζαν καφέ (καλά) κύτταρα ανάμεσα στα λευκά (κακά). Όταν η θερμοκρασία ανέβαινε, αυτά τα καφέ κύτταρα γίνονταν πάλι λευκά.

Οι επιστήμονες θεωρούν πολύ πιθανό ότι ένας παρόμοιος μηχανισμός αυτόματης μετατροπής των κυττάρων του λίπους υπάρχει και τους ανθρώπους, όταν πέφτει η θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Όπως είπε ο καθηγητής Βόλφρουμ, ο επόμενος στόχος θα είναι να βρεθούν τρόποι ώστε αυτή η κυτταρική μετατροπή να γίνεται πλέον με ελεγχόμενο τρόπο, είτε με νέου τύπου φάρμακα, είτε μέσω της κατάλληλης διατροφής ή με άλλη μέθοδο, με τελικό σκοπό την καταπολέμηση της παχυσαρκίας.

Η Αλίκη Περδικάρη σπούδασε βιολογία στο πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε για μεταπτυχιακά στο ΕΤΗ, όπου σήμερα πραγματοποιεί το διδακτορικό της.