Οι πιθανές αιτίες αλλαγής της συμπεριφοράς

Η αλλαγή της συµπεριφοράς µπορεί να εµφανιστεί σε ποικίλες περιπτώσεις. Θεραπεύσιµες ή µη, σοβαρές ή λιγότερο σοβαρές, συνήθεις ή σπάνιες.

Η προσωπική συνέντευξη του ενδιαφερόµενου µε ψυχίατρο, η καταγραφή του ιστορικού του ενδιαφερόµενου σε συνεργασία µε το οικείο περιβάλλον του και η διερεύνηση της αλλαγής στη συµπεριφορά του µπορούν να οδηγήσουν σε µια ασφαλή και ακριβή διάγνωση.

Στα «δυνατά» σηµεία της εξέτασης της αλλαγής στη συµπεριφορά συγκαταλέγεται το γεγονός πως η καταγραφή της δεν λανθάνει, δηλαδή το άτοµο, ακόµη κι αν θέλει να παραπλανήσει τον ειδικό, να του πει ψέµατα, η συµπεριφορά του τον «αποκαλύπτει» αφού µεταφέρει αληθή στοιχεία.

Έμμηνος ρύση

Παροδική αλλαγή στη συµπεριφορά

Η αναµονή της εµµήνου ρύσης φέρνει αλλαγή στη συµπεριφορά εξαιτίας της µετάπτωσης των ορµονών, από την ωορρηξία όπου τα οιστρογόνα βρίσκονται στο ζενίθ έως την έναρξη της περιόδου όπου σηµειώνεται και η µεγαλύτερη πτώση τους. Κατά την περίοδο αναµονής της εµµήνου ρύσης οι γυναίκες συνήθως γίνονται πιο οξύθυµες ή πιο θλιµµένες.

Το προεµµηνορρυσιακό σύνδροµο παρουσιάζει διαταραχές στην επιθετικότητα και σχετίζεται µε την εγκληµατικότητα των γυναικών σε ακραίες καταστάσεις, όπου τόσο η βιολογία του ατόµου όσο η ψυχική του κατάσταση, η προσωπικότητά του αλλά και το περιβάλλον του συντείνουν συνολικά ως παράγοντες που µπορεί να οδηγήσουν και στο έγκληµα.

Άνοια

Σταδιακή αλλαγή της συµπεριφοράς

Στην άνοια σηµειώνονται τόσο διαταραχές της µνήµης όσο και διαταραχές στη συµπεριφορά αλλά και στον προσανατολισµό. Το πρώτο όµως σύµπτωµα που εµφανίζεται είναι οι διαταραχές της µνήµης, και µάλιστα της µνήµης που αφορά πρόσφατα συµβάντα.

Το άτοµο στις αρχές της άνοιας συνειδητοποιεί πως ξεχνάει εύκολα τόσο αυτό όσο και το οικείο του περιβάλλον, ενώ δεν ξεχνάει τα απώτερα γεγονότα, αυτά δηλαδή που συνέβησαν στη νεαρή ηλικία του ατόµου.

Η αλλαγή της συµπεριφοράς στην άνοια εµφανίζεται βαθµιαία και όχι κατ’ ανάγκη στην έναρξη της νόσου, ενώ παρουσιάζει σταδιακή επιδείνωση όσο η νόσος εξελίσσεται. Συνήθως οι βαθµιαίες αυτές αλλαγές δεν γίνονται αµέσως αντιληπτές από το συγγενικό περιβάλλον ή παρερµηνεύονται. Στην άνοια ο ασθενής συνήθως «επιδεινώνει» κάποια από τα χαρακτηριστικά του.

Για παράδειγµα, ένας εξωστρεφής ανοικτός άνθρωπος οδηγείται από τη νόσο σε άρση των αναστολών και γίνεται σταδιακά προκλητικός, εµφανίζεται να µιλά χυδαία και απροκάλυπτα, ένας «κλειστός» άνθρωπος γίνεται φοβισµένος, κλείνεται περισσότερο στον εαυτό του, δεν ενδιαφέρεται για την εµφάνισή του και παρουσιάζει βραδύτητα στις κινήσεις, ενώ ένας απαισιόδοξος τα βλέπει όλα δύσκολα και γίνεται ακόµη πιο πεσιµιστής.

Εμμηνόπαυση

Αλλαγές στον ψυχισµό, µε διαταραχές στη συµπεριφορά και µε ψυχικές διαταραχές

Κατά την κλιµακτήριο αλλά και στα πρώτα χρόνια της εµµηνόπαυσης η εµµηνοπαυσιακή γυναίκα παρουσιάζει από φυσιολογικές αντιδράσεις, που περιλαµβάνουν νευρικότητα, αλλαγή της στάσης της και συναίσθηµα θλίψης µέχρι παθολογικές καταστάσεις, κυρίως µελαγχολία ή και παράνοια, όπου αναφέρονται ως υποστροφική µελαγχολία ή παράνοια.

Οι περισσότερες γυναίκες παρουσιάζουν αναµενόµενες φυσιολογικές αλλαγές και κάποιες οδηγούνται σε παθολογικές καταστάσεις µε ακραίες αλλαγές.

Αγχώδεις διαταραχές

Όσο αυξάνεται το άγχος αυξάνονται και οι πιθανότητες αλλαγής της συµπεριφοράς

Το άγχος είναι ένα είδος συναισθήµατος ένα µεγάλο ποσοστό του οποίου βιώνουµε ως τέτοιο και ένα ποσοστό του σωµατοποιούµε. Ο καθένας από εµάς δηµιουργεί ένα ευαίσθητο στον οργανισµό του µέσω του οποίου διοχετεύσει το άγχος του, σωµατοποιείται.

Είναι συχνό το φαινόµενο της αλλαγής της συµπεριφοράς υπό συνθήκες υπερβολικού άγχους ή ως αποτέλεσµα αγχωδών διαταραχών.

Ακόµη και το πιο σύνηθες άγχος µπορεί να προκαλέσει ζαλάδα, συχνοουρία, πονοκέφαλο. Όσο µεγαλύτερο είναι το άγχος και όσο πιο ευάλωτος είναι ο οργανισµός µας σε αυτό τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες εµφάνισης νευρωσικών διαταραχών.

Το άτοµο µπορεί να οδηγηθεί σε ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση, να αρχίσει να γίνεται υπερβολικά σχολαστικό µε την καθαριότητα, µε την τακτοποίηση, να οδηγηθεί σε αλλαγή ακόµη και του τρόπου της ζωής του, να αφήσει τη δουλειά του, να χωρίσει. Οι αγχώδεις αυτές διαταραχές µε αυτή τους την έκφραση αποτελούν µια µορφή αναπηρίας για το άτοµο.

Ουσίες

Παροδική ή µόνιµη αλλαγή στη συµπεριφορά

Όταν το άτοµο βρίσκεται υπό την επήρεια ουσιών, νόµιµων ή παράνοµων, εµφανίζει αλλαγή στη συµπεριφορά του για όση διάρκεια παραµένουν οι ουσίες αυτές στον οργανισµό του.

Η εξάρτηση όµως από τις ουσίες εµφανίζει αλλαγές στη συµπεριφορά που µπορεί να γίνουν µόνιµες στη ζωή του και τότε αναφερόµαστε σε εγκατεστηµένη αλλαγή στη συµπεριφορά.

Στην παιδική ηλικία ο γονιός µπορεί να υποπτευθεί ότι το παιδί του ξεκινά να µπαίνει στον κόσµο των ουσιών όταν εµφανίζει αλλαγή στη συµπεριφορά του, ευερεθιστότητα, έλλειψη συµµόρφωσης, αλλαγή στις σχέσεις του µε τους γονείς του ή τα αδέλφια του, ακόµη και παραβατικότητα.

Όταν το άτοµο έχει περάσει στην εξάρτηση, αλλάζει ριζικά η συµπεριφορά του, εµφανίζει παθολογία της συµπεριφοράς. Αν το άτοµο απεξαρτηθεί πλήρως και υπό την προϋπόθεση ότι η ουσία δεν έχει προκαλέσει µόνιµες βλάβες ή µόνιµα ψυχιατρικά προβλήµατα, τότε η συµπεριφορά του ατόµου αποκαθίσταται.

Αν έχει σηµειωθεί βλάβη από ναρκωτικά ή αλκοόλ, τότε η βλάβη αυτή µπορεί και να αποβεί ανεπανόρθωτη.

Κατάθλιψη

Αλλαγή προς τα έσω

Στην κατάθλιψη, ήπιας ή βαριάς µορφής, αλλά και στην επιλόχειο κατάθλιψη το άτοµο εµφανίζει αλλαγή στη συµπεριφορά του προς τα έσω και όχι επίταση της ήδη υπάρχουσας συµπεριφοράς του, όπως εµφανίζεται στην άνοια.

Στην κατάθλιψη το άτοµο εµφανίζεται ξαφνικά κλειστό, φοβισµένο, µε διάθεση αποµόνωσης, ανίκανο να αντιµετωπίσει τα γεγονότα της ζωής, χωρίς όµως να ζητά υποστήριξη από το περιβάλλον του.

Στα µείζονα καταθλιπτικά επεισόδια µε ψυχωσικές εκδηλώσεις ή παραληρητική µελαγχολία, το άτοµο µπορεί να εµφανίσει ενοχικές ψευδαισθήσεις, να διαµορφώσει δηλαδή την εντύπωση ότι το λυπούνται.

Η κατάθλιψη εκφράζεται διαφορετικά ανάλογα µε το φύλο αλλά και την ηλικία. Στην εφηβεία σηµειώνονται αλλαγές της συµπεριφοράς που είναι φυσιολογικές –ο έφηβος αλλάζει– αλλά και διαταραχές της συµπεριφοράς που υποκρύπτουν κατάθλιψη.

Η βασική αλλαγή της συµπεριφοράς στους έφηβους µε κατάθλιψη είναι η βαθµιαία εµφάνιση παραβατικής συµπεριφοράς που ουσιαστικά εκφράζει καταθλιπτικά συναισθήµατα, οργή και απόρριψη.

Στη νεαρή αλλά και η µέση ηλικία η κατάθλιψη εµφανίζεται µε πτώση της διάθεσης, µείωση της λειτουργικότητας του ατόµου, µείωση των δραστηριοτήτων του, ενώ οι άντρες ειδικότερα παρουσιάζουν και ευερεθιστότητα. Στην τρίτη ηλικία η κατάθλιψη εµφανίζει απάθεια, φόβο, εσωστρέφεια.

Η κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία µπορεί να είναι αµιγής, να µην συνυπάρχει µε άνοια, µπορεί όµως και ένας αρχόµενος ανοϊκός να εµφανίσει κατάθλιψη.

Όγκοι στον εγκέφαλο

Ψυχιατρική εικόνα ενός παθολογικού αιτίου

Σε οποιαδήποτε αλλαγή της συµπεριφοράς, ο ειδικός θα πρέπει καταρχάς και καταρχήν να αποκλείσει όλα τα πιθανά παθολογικά αίτια, που εκτός από όγκο στον εγκέφαλο µπορεί να υποκρύπτουν επιληψία στον κροταφικό λοβό ή ενδοκρινολογικές διαταραχές.

Ένα οργανικό ψυχοσύνδροµο από έναν όγκο εγκεφάλου µπορεί να παρουσιαστεί µε µια καθαρά ψυχιατρική εικόνα, µε αλλαγή της συµπεριφοράς του ατόµου. Ένας σωστός ψυχίατρος από τη συµπεριφορά και µόνο µπορεί να «πιάσει» ενδείξεις που να τον οδηγήσουν στον αποκλεισµό οργανικού αίτιου, είναι όµως απαραίτητο να προχωρήσει σε απεικονιστικό έλεγχο του εγκεφάλου, µε µια αξονική ή µαγνητική τοµογραφία, για να µην υπάρξει καµία πιθανότητα παρερµηνείας και λανθασµένης διάγνωσης, κάτι που συµβαίνει όχι σπάνια.

Όταν η παθολογική αιτία αποκατασταθεί, συνήθως το άτοµο επανέρχεται στην πρότερη συµπεριφορά του.

Θυρεοειδής

Μια ασθένεια µε δύο διαφορετικές αλλαγές στη συµπεριφορά.

Οι διαταραχές του θυρεοειδούς εµφανίζουν και διαταραχές της συµπεριφοράς του ατόµου που πάσχει, µε τον υποθυρεοειδισµό να εµφανίζει διαταραχές συµπεριφοράς αντίθετες από τον υπερθυρεοειδισµό.

Ο υποθυρεοειδικός εµφανίζει βραδύτητα στις αντιδράσεις και απάθεια, ενώ ο υπερθυρεοειδικός είναι νευρικός, παρουσιάζει τρόµο, εφίδρωση, διαταραχές στον ύπνο.

Στον υποθυρεοειδισµό µπορεί η συµπεριφορά να έχει τα συµπτώµατα µιας κατάθλιψης ή απάθειας, γι’ αυτό και πολλές φορές ως θεραπεία, συµπληρωµατική ή εναλλακτική, της ανθεκτικής κατάθλιψης -ανθεκτική σε αντικαταθλιπτικά- µπορεί να είναι και η χορήγηση θυρορµόνης.

Σχιζοφρένεια – Διπολική διαταραχή

Αλλαγή της συµπεριφοράς που εµφανίζεται σαν αλλαγή του χαρακτήρα.

Στη σχιζοφρένεια, όπου σηµειώνεται διαταραχή της σκέψης, του συναισθήµατος, διαταραχές στη ροή και στην οργάνωση της σκέψης, γίνεται ασυνάρτητος, µη κατανοητός, αλλά και κυρίως διαταραχές της αντίληψης µε ακουστικές και οπτικές ψευδαισθήσεις, αλλά και στη διπολική διαταραχή, όπου έχουµε διαταραχή του συναισθήµατος, η αλλαγή στην συµπεριφορά αποτελεί βασικό στοιχείο των δύο αυτών ψυχικών νοσηµάτων, όπου ουσιαστικά ο χαρακτήρας του ατόµου αλλάζει.

Το άτοµο κλείνεται στον εαυτό του, φοβάται, νοµίζει ότι µιλάνε γι’ αυτό, ότι το σχολιάζουν, το κακολογούν, συνωµοτούν εναντίον του, πιστεύει ότι καταδιώκεται.

Πηγή: myworld.gr