Λίγο ανάμεσα από το πρωινό ξύπνημα και τη διαδρομή για τη δουλειά, το σχολικό κουδούνι σηματοδοτεί πολλά περισσότερα από μια εκπαιδευτική διαδικασία.

Γονείς στο κυνήγι του χρόνου, επιφορτισμένοι με προσωπικές προσδοκίες, άγχη και φοβίες, είναι έτοιμοι να εκτοξεύσουν την προσωπική τους διάθεση, αν το παιδί τους τούς χαρίσει, στην πόρτα του παιδικού, ένα όμορφο χαμόγελο και αντίθετα να «κομματιαστούν» ψυχολογικά μόνο από ένα του δάκρυ.

Το φαινόμενο του άγχους των γονέων κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς έχει πολλές φορές παραμεληθεί στο βωμό του άγχους του αποχωρισμού που βιώνουν συχνά τα παιδιά. Κάθε άλλο όμως παρά ασήμαντο είναι καθώς, σύμφωνα με τους ειδικούς, αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να «προβληθεί» στα παιδιά, εισχωρώντας στο σχολικό περιβάλλον και τον παιδικό ψυχισμό.

«Πρόκειται για φυσιολογική αντίδραση, την οποία όμως οι γονείς τις περισσότερες φορές δεν συνειδητοποιούν. Συνήθως την αντιλαμβάνονται οι εκπαιδευτικοί που υποδέχονται τα παιδιά και επιβεβαιώνουν ότι το άγχος, ο φόβος και οι ενοχές των γονέων προκύπτουν από την αδυναμία τους να διασφαλίσουν απόλυτα και να προβλέψουν τις συνθήκες που θα επικρατήσουν στο νέο περιβάλλον όπου θα κινείται το παιδί τους», εξηγεί στο ΑΜΠΕ η σχολική ψυχολόγος, Μαρία Κυριακίδου, αναπληρώτρια επιστημονική υπεύθυνη του κέντρου πρόληψης «Πυξίδα».

Ως παραδείγματα τέτοιων αντιδράσεων αναφέρει τις φοβίες των γονιών ότι τα παιδιά τους θα κλαίνε στον παιδικό σταθμό, το νηπιαγωγείο ή το σχολείο, τη στεναχώρια τους που τα αποχωρίζονται, τις επιφυλάξεις τους για τη φροντίδα των παιδιών τους και τις υπηρεσίες του προσωπικού.

Αφετηρία και κομβικό σημείο για την αντιμετώπισή τους, κατά την κ. Κυριακίδου, είναι η αναγνώριση του άγχους από την πλευρά των γονιών. «Η δική μας πρόθεση είναι να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να κατανοήσουν και να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους. Αυτή είναι η πρώτη μας ενέργεια που είναι πιθανό να διασφαλίσει, και από μόνη της, την αλλαγή στη συμπεριφορά του γονιού» αναφέρει, με αφορμή την σχετική πρωτοβουλία της «Πυξίδας» για τη διοργάνωση ομάδων γονέων για το ζήτημα αυτό (www.pyxida.org.gr).

Από εκεί και πέρα, είναι σημαντικό οι γονείς να διαχωρίσουν το δικό τους άγχος από εκείνο των παιδιών και να προσπαθήσουν να καταλάβουν τι είναι αυτό που τους φοβίζει. Το να μπουν οι ίδιοι στη θέση του παιδιού ίσως να τους βοηθήσει, φέρνοντας στην επιφάνεια προσωπικές τους εμπειρίες από τη δική τους παιδική ηλικία αλλά μπορεί και να μπερδεύει, αν αποδώσουν στο παιδί συναισθήματα που δεν είναι δικά του.

Στη συνέχεια, η συμβουλευτική που απευθύνουν οι ειδικοί της «Πυξίδας» εστιάζει την προσοχή της στη συζήτηση με το παιδί ώστε να γνωρίζει εκ των προτέρων τι θα συναντήσει σε μια σχολική τάξη σε ό,τι αφορά το πλήθος των παιδιών, το πρόγραμμα μιας ημέρας, τις ρουτίνες διατροφής, εκπαίδευσης και παιχνιδιού. Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης η ενθάρρυνση των παιδιών στην έκφραση συναισθημάτων και η ενίσχυσή τους ώστε να λαμβάνουν πρωτοβουλίες τους στο γνωστικό κομμάτι του σχολείου και στη δημιουργία σχέσεων με συνομηλίκους καθώς και η ενδυνάμωση των δεξιοτήτων του παιδιού για αυτοπροστασία σε περιπτώσεις που δέχεται επιθετικότητα. Αυτό σημαίνει, κατά την αναπληρώτρια επιστημονική υπεύθυνη του κέντρου πρόληψης, ότι ένα παιδί θα πρέπει να ενθαρρύνεται να εκφράζει το πρόβλημα με τα λόγια και όχι με πράξεις, να αναζητεί βοήθεια και να ανακαλύπτει μόνο του τις λύσεις στις σχέσεις του με συνομηλίκους.

Μια τέτοια ενεργητική στάση από την πλευρά των γονιών είναι σε θέση να μειώσει το δικό τους άγχος με θετικά μόνο αποτελέσματα και στην παρουσία των παιδιών τους στο σχολείο. Άλλωστε, σύμφωνα με την κ. Κυριακίδου, το δάκρυ ενός παιδιού μπαίνοντας στην τάξη δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αντιμετωπίζει πρόβλημα στη σχολική προσαρμογή αλλά ότι ενδεχομένως έχει δομήσει ένα επίπεδο συναισθηματικής ωριμότητας καθώς αποχωρίζεται ένα γνωστό και οικείο περιβάλλον που αγάπησε (στο σπίτι ή το προηγούμενο σχολείο) για να ενταχθεί σε ένα νέο πλαίσιο που ακόμη δεν έχει προλάβει καν να γνωρίσει.

Η αλλαγή πλαισίου είναι και ο λόγος που οι μεγαλύτερες δυσκολίες παιδιών και γονιών εντοπίζονται σε φάσεις μετάβασης από τη μια βαθμίδα της εκπαίδευσης στην άλλη. Πολλές φορές, μάλιστα, τέτοιες δυσκολίες υπάρχουν ακόμη και στο Λύκειο, ακόμη και στο πρώτο έτος του πανεπιστημίου. Σε κάθε περίπτωση οι ψυχολόγοι της «Πυξίδας» υπογραμμίζουν ότι πρωταρχική έγνοια γονιών και ειδικών πρέπει να είναι όχι ένας καλός μαθητής αλλά ένα χαρούμενο παιδί, με συναισθηματική ωριμότητα και ψυχολογική ανάπτυξη.