«Καμπανάκι» για τα κρούσματα ελονοσίας

Προβληματισμό προκαλεί στους ειδικούς η έξαρση της ελονοσίας καθώς σύμφωνα με τα επιδημιολογικά στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ από τις αρχές του χρόνου μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 67 εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας και τέσσερα εγχωρίως μεταδιδόμενα, δύο στην Αχαΐα και δύο στη Βόρεια Ελλάδα. Την ανησυχία επιβεβαίωσε ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας Γιάννης Μπασκόζος, ο οποίος συγκάλεσε σύσκεψη με τον αντιπεριφερειάρχη της περιοχής, το ΚΕΕΛΠΝΟ και όλους τους αρμόδιους φορείς αποφασίζοντας τον συντονισμό των υπηρεσιών, όπως είπε ο ίδιος στη εφημερίδα «Έθνος».

Σύμφωνα με δηλώσεις του επικεφαλής του ΚΕΕΛΠΝΟ Θεόφιλου Ρόζενμπεργκ στην ίδια εφημερίδα, έχουν ληφθεί έγκαιρα μέτρα για την προστασία της δημόσιας υγείας. «Το Κέντρο παρακολουθεί την εξέλιξη, δεν θεωρούμε ότι ο αριθμός των κρουσμάτων είναι μεγαλύτερος από άλλες χρονιές. Σε κάθε περίπτωση δεν δικαιολογείται κανένας πανικός και καμιά ιδιαίτερη ανησυχία στον κόσμο», τόνισε.

Την ανάγκη δραστικών μέτρων δημόσιας υγείας ώστε να μην  αυξηθούν τα κρούσματα υπογραμμίζει ο καθηγητής Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Αθανάσιος Τσακρής. «Στα κέντρα, ειδικά εκεί που υπάρχουν πρόσφυγες, μετανάστες, θα πρέπει να υπάρχει τέτοιο σύστημα ώστε πολύ έγκαιρα να εντοπίζονται τα περιστατικά», αναφέρει στο «Έθνος», σημειώνοντας πως εγχώρια περιστατικά καταγράφονταν και στο παρελθόν και μάλιστα πολλά περισσότερα. «Σήμερα το έργο γίνεται πιο δύσκολο επειδή τα περιστατικά είναι διάσπαρτα, είναι αρκετές οι περιοχές στις οποίες έχουν εντοπιστεί κρούσματα», προσθέτει.

Όπως έγινε γνωστό το Σαββατοκύριακο, δώδεκα δήμοι της Ελλάδας αποκλείστηκαν προσωρινά από οποιαδήποτε αιμοδοσία λόγω κρουσμάτων ελονοσίας. Για την περίοδο αυτή ως «επηρεαζόμενες» από ελονοσία περιοχές έχουν χαρακτηρισθεί από τις υγειονομικές αρχές και άρα έχουν τεθεί σε περιορισμούς σχετικά με την αιμοδοσία περιοχές των δήμων Φαρκαδόνας και Τρικκαίων (Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων), Παλαμά (Π.Ε. Καρδίτσας), Ευρώτα (Π.Ε. Λακωνίας), Χαλκιδέων (Π.Ε. Ευβοίας), Θηβαίων (Π.Ε. Βοιωτίας), Τεμπών (Π.Ε. Λάρισας), Μαραθώνος (Π.Ε. Ανατολικής Αττικής), Δυτικής Αχαΐας (Π.Ε. Αχαΐας), Ανδραβίδας – Κυλλήνης (Π.Ε. Ηλείας) και Λαγκαδά και Πυλαίας (Π.Ε. Θεσσαλονίκης).

ΚΕΕΛΠΝΟ: Αμελητέος κίνδυνος ελονοσίας στην Ελλάδα

Στο μεταξύ, σε ανακοίνωσή του το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) τονίζει πως «η Ελλάδα αποτελεί τόπο ασφαλή, με αμελητέο κίνδυνο ελονοσίας, ενώ οι διεθνείς οργανισμοί δημόσιας υγείας εκτιμούν ότι δεν χρειάζεται κανένα ειδικό μέτρο προφύλαξης από όσους επισκέπτονται τη χώρα μας». Σημειώνει ακόμη ότι «τα 4 σποραδικά κρούσματα εγχώριας μετάδοσης τη φετινή περίοδο έως τώρα, δεν δικαιολογούν την εκτός μέτρου επικέντρωση στο θέμα».

Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης, δηλαδή ασθενείς που τεκμαίρεται ότι μολύνθηκαν εντός Ελλάδος, εμφανίζονται συστηματικά στη χώρα από το 2009. Έχουν καταγραφεί: 7 (2009), 4 (2010), 42 (2011), 20 (2012), 3 (2013), 0 (2014), 6 (2015) περιστατικά.

Επισημαίνει ότι «ο αριθμός των κρουσμάτων ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης έχει μειωθεί σημαντικά σε σύγκριση με το 2011-2012, μετά την εφαρμογή συστηματικών μέτρων για την αντιμετώπιση του νοσήματος, ειδικά στις περιοχές που εμφανίστηκαν συρροές».

Το ΚΕΕΛΠΝΟ εξηγεί ότι η ελονοσία, όπως και άλλα νοσήματα που μεταδίδονται με «διαβιβαστές» (π.χ. κουνούπια, που μεταδίδουν νοσήματα, όπως λοίμωξη από ιό δυτικού Νείλου, δάγγειος πυρετός, λοίμωξη από ιό Ζίκα κλπ.), αποτελούν νοσήματα προτεραιότητας για τις υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας της χώρας μας, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης. Αυτό συμβαίνει γιατί αφ’ ενός η κλιματική αλλαγή αυξάνει τις περιοχές κυκλοφορίας των κουνουπιών και αφετέρου η αύξηση των ταξιδιών και της μετανάστευσης, παγκοσμίως, συνεπάγονται αυτονόητα αύξηση των εισαγόμενων κρουσμάτων, δηλαδή ασθενών που η νόσος τους διαγνώστηκε στη χώρα, ενώ είχαν μολυνθεί πριν εισέλθουν σε αυτήν.

Σχέδιο Δράσης του υπουργείου Υγείας

Για την αντιμετώπιση της ελονοσίας έχει εκπονηθεί σχέδιο δράσης του υπουργείου Υγείας με τη συμμετοχή πολλών φορέων, το οποίο εφαρμόζεται και κατά τη φετινή περίοδο μετάδοσης. Τα προγράμματα καταπολέμησης κουνουπιών, που αποτελούν σημαντικό αν και όχι απόλυτο μέτρο προστασίας, είναι στην ευθύνη των περιφερειακών και δημοτικών αρχών και η συντριπτική πλειοψηφία τους έχει ξεκινήσει από την άνοιξη ή τις αρχές του καλοκαιριού.

Επειδή η ελονοσία είναι δυνατόν να μεταδοθεί μέσω μετάγγισης αίματος, από ασθενή που φέρει στο αίμα το παράσιτο της ελονοσίας, εφαρμόζονται αυστηρά μέτρα αποτροπής ενός τέτοιου ενδεχομένου, όσο μικρό κι αν είναι.

Ουσιαστικό στοιχείο των μέτρων αυτών -με την ακραία σχολαστικότητα των μέτρων ασφαλείας αίματος- είναι ο αποκλεισμός από αιμοδοσία των λεγόμενων «επηρεαζόμενων περιοχών», δηλαδή περιοχών όπου έχει ανιχνευθεί τουλάχιστον ένα κρούσμα ελονοσίας, με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης. Ο χαρακτηρισμός αυτός και η λίστα των «επηρεαζόμενων περιοχών» χρησιμοποιείται από το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ) για την έκδοση κατάλληλων οδηγιών προς τις υπηρεσίες Αιμοδοσίας της χώρας.

Το ΚΕΕΛΠΝΟ διευκρινίζει ότι ο ορισμός των επηρεαζόμενων από την ελονοσία περιοχών, γίνεται από διεπιστημονική Ομάδα Εργασίας, μετά από την εξέταση επιδημιολογικών, εντομολογικών και γεωγραφικών δεδομένων για κάθε κρούσμα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης.

Επιπλέον, για την ακόμα πιο σχολαστική ασφάλεια του αίματος η διάρκεια του χαρακτηρισμού της κάθε «επηρεαζόμενης περιοχής» είναι πάνω από ένα έτος και ο «αποχαρακτηρισμός» γίνεται εφόσον δεν υπάρχουν περαιτέρω ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης για δύο περιόδους κυκλοφορίας κουνουπιών.

Στην πρόσφατη Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης για την Ελονοσία, κατά την περσινή περίοδο, 2015, καταγράφηκαν 6 κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης, τα οποία οδήγησαν στον χαρακτηρισμό ως επηρεαζόμενων οικισμών από 8 διαφορετικούς Δήμους. Οι περιοχές αυτές θεωρούνται ακόμη «επηρεαζόμενες», παρ’ ότι τα περιστατικά που τις κατέταξαν στην κατηγορία αυτή εμφανίστηκαν την περσινή χρονιά, καθώς θα πρέπει να ολοκληρωθεί και η φετινή περίοδος κυκλοφορίας των κουνουπιών 2016, χωρίς καταγραφή εγχώριας μετάδοσης, προκειμένου να «αποχαρακτηρισθούν».

Αντίστοιχα, κατά την τρέχουσα περίοδο μετάδοσης 2016, έχουν καταγραφεί 4 κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης, σε περιοχές των Περιφερειακών Ενοτήτων (ΠΕ) Αχαΐας, Ηλείας και Θεσσαλονίκης, με αποτέλεσμα την προσθήκη οικισμών από 4 επιπλέον Δήμους, ενώ κανένα από τα περιστατικά ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης, που εμφανίστηκαν τόσο το 2015 όσο και το 2016 (έως σήμερα), δεν συνδέεται με Κέντρο Φιλοξενίας Προσφύγων/Μεταναστών.

Κόντρα ΙΣΑ- υπουργείου Υγείας

Το θέμα προκάλεσε και αντιπαράθεση ανάμεσα στον Ιατρικό Σύλλογο και το υπουργείο Υγείας, με τον πρόεδρο του ΙΣΑ Γιώργο Πατούλη να ζητεί την παραίτηση του κ. Μπασκόζου, του γενικού γραμματέα του υπουργείου Υγείας, επιρρίπτοντάς του ευθύνες και παραλείψεις που εξέθεσαν τη χώρα στην ελονοσία. Σε ανακοίνωσή του ο κ. Πατούλης αναφέρει:

«Η αποκάλυψη ότι περιοχές σε 12 Δήμους της χώρας έχουν τεθεί σε «καραντίνα» στην αιμοδοσία επιβεβαιώνει δυστυχώς τους φόβους μας ότι οι παραλείψεις του υπουργείου Υγείας έθεσαν σε σοβαρό κίνδυνο τη δημόσια υγεία .Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών έχει επανειλημμένως επισημάνει ότι κατά τη φετινή χρονιά υπήρξε ολιγωρία στον στρατηγικό σχεδιασμό για την υλοποίηση των προγραμμάτων καταπολέμησης των κουνουπιών παρά το γεγονός ότι το Κέντρο Έλεγχου και Πρόληψης Νοσημάτων είχε προειδοποιήσει για το αυξημένο κίνδυνο λόγω των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών και είχε ζητήσει να ληφθούν έκτακτα μέτρα.

Ωστόσο το υπουργείο Υγείας- όπως παραδέχθηκε σε σχετικές δηλώσεις του ο γενικός γραμματέας Δημόσιας υγείας Ι. Μπασκόζος- περιορίστηκε στον να εκδίδει εγκυκλίους- χωρίς να μεριμνήσει για τον στρατηγικό σχεδιασμό και την παρακολούθηση του σοβαρού αυτού θέματος που συνιστά μεγάλη απειλή για τη δημόσια υγεία. Το αποτέλεσμα είναι ότι η χώρα μας αντιμετωπίζει σήμερα έναν υγειονομικό κίνδυνο με σοβαρές προεκτάσεις.

Όταν μάλιστα ο ΙΣΑ προειδοποίησε για τον κίνδυνο και ζήτησε να ληφθούν μέτρα για να προστατευθεί η Δημόσια υγεία προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση του γενικού γραμματέα καθώς και των γνωστών «συνδικαλιστών αυλοκολάκων του».

Δυστυχώς για άλλη μια φορά ο γενικός γραμματέας Δημόσια υγείας Ι. Μπασκόζος, αποδεικνύεται κατώτερος των περιστάσεων. Ανάλογες παραλείψεις στη θωράκιση της χώρας απέναντι στη γρίπη είχαν αποτέλεσμα να έχουμε φέτος ρεκόρ θανάτων από τον ιό.

Η τοπική αυτοδιοίκηση και η επιστημονική κοινότητα δεν θα ανεχτεί άλλο την ανεπάρκεια της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υγείας. Οι παραλείψεις κοστίζουν ανθρώπινες ζωές ενώ στην περίπτωση της ελονοσίας απειλούν να εκθέσουν διεθνώς της χώρα μας.

Ο γ. γραμματέας του υπουργείου Υγείας Ι. Μπασκόζος είναι επικίνδυνος για τη Δημόσια υγεία και τον καλούμε να παραιτηθεί».

Σε ανακοίνωσή του από τις 12 Αυγούστου και σχολιάζοντας τηλεοπτικές δηλώσεις του κ. Πατούλη, ο κ. Μπασκόζος του καταλογίζει «απεγνωσμένη προσπάθεια συνεχούς δημοσιότητας και ανεύθυνης αντιπολιτευτικής τακτικής» και χαρακτηρίζει τα λεγόμενά του ανακριβή.

Η πλήρης ανακοίνωση του κ. Μπασκόζου:

«Ο κ. Πατούλης στην απεγνωσμένη προσπάθεια συνεχούς δημοσιότητας και ανεύθυνης αντιπολιτευτικής τακτικής, παίζει εν ου παικτοίς.

Σε μια από τις συχνές τηλεοπτικές εμφανίσεις του, στις ειδήσεις του Contra Channel στις 10/8 αναφέρεται σε θέματα δημόσιας υγείας, όπως το θέμα των ψεκασμών για τα κουνούπια αλλά και τα θέματα υγείας προσφύγων και μεταναστών, με χαρακτηριστική άγνοια και αφόρητη διάθεση κακοήθους «κριτικής».

Θα μπορούσε αν ήθελε να γνωρίζει αλλά προφανώς δεν τον ενδιαφέρει. Αυτό που τον ενδιαφέρει είναι να πολεμήσει το υπουργείο Yγείας ακόμα και αν τα λεγόμενα του είναι ανακριβή και τον εκθέτουν. Κάνει μάλιστα μια «περίεργη» απόπειρα να διαχωρίσει τους κυβερνητικούς παράγοντες σε καλούς και κακούς.

Ενημερώνω, λοιπόν, πως όπως υποχρεούμαστε από τα καθήκοντα μας αλλά και όπως επιβάλλει η συναίσθηση ευθύνης αλλά και το ειδικό ενδιαφέρον για αναβάθμιση της δημόσιας υγείας, έχουμε πολύ έγκαιρα προχωρήσει σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες, προς όλους τους αρμόδιους φορείς για έγκαιρη εκτέλεση όλων των ενεργειών για την καταπολέμηση των κουνουπιών. Οι ενέργειες με υπογραφή του ΓΓΔΥ έχουν αρχίσει από τον 10/15.

Με συνεχείς ενημερώσεις και έγγραφα που απευθύνονται στις Περιφερειακές Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας, στην ιατρική κοινότητα μέσω  του θεσμικού τους εκπροσώπου, του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ) και των διοικήσεων των Υγειονομικών Περιφερειών (ΥΠΕ) αλλά και σε όλους τους φορείς της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης έχουμε επιστήσει την προσοχή για έγκαιρη δέσμευση πόρων και προγραμματισμό ψεκασμών και άλλων ενεργειών.

Υποθέτουμε πως ο κ. Πατούλης γνωρίζει πως αρμόδιες για την υλοποίηση των ψεκασμών είναι οι περιφερειακές αρχές με τις οποίες έχουμε συνεχή επικοινωνία για την βοήθεια και τον έλεγχο της προόδου των απαραίτητων ενεργειών.

Όπου δε έχουν εντοπιστεί προβλήματα ή προβλέπεται κίνδυνος έχουν γίνει άμεσα συσκέψεις για αποτελεσματικό συντονισμό όλων των αρμοδίων με πολύ θετικά, μέχρι στιγμής, αποτελέσματα.

Όσο για το γενικότερο θέμα της υγείας των προσφύγων και μεταναστών, σε αγαστή συνεργασία με το υπουργείο μεταναστευτικής πολιτικής, με τον συντονισμό του ΕΚΕΠΥ και σε συνεργασία με το ΚΕΕΛΠΝΟ, όλους τους αρμόδιους επιστήμονες, τις ΜΚΟ και τους αλληλέγγυους έχουμε εκπονήσει και υλοποιούμε ένα σχέδιο υγειονομικής κάλυψης, πρόληψης, επιδημιολογικής επιτήρησης και γενικότερα φροντίδας υγείας που όχι μόνο αποδίδει αλλά έχει τύχει και του διεθνούς ενδιαφέροντος και εγκωμίων από διεθνείς οργανισμούς κύρους όπως το ECDC , Ο WHO,  ο IOM ,η UNICEF αλλά και το Αμερικάνικο CDC. Το δε πρόγραμμα εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού προσφύγων/ μεταναστών προχωρά με εντυπωσιακούς ρυθμούς με τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα στην προστασία της δημόσιας υγείας.

Επισημαίνω επίσης πως μερικές φορές σαν υπηρεσίες και φορείς δημόσιας υγείας γινόμαστε «δυσάρεστοι» και πιεστικοί επιμένοντας να επισημαίνουμε την αναγκαιότητα όσο το δυνατόν αυστηρής τήρησης των κανόνων υγιεινής στα κέντρα φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών.

Οι πολιτικές δημόσιας υγείας είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση για να μπαίνουν στο στόχαστρο μικροπολιτικών και προσωπικών επιδιώξεων και άγονων αντιπαραθέσεων. Πολύ περισσότερο δε κανένας δεν δικαιούται να προκαλεί ανησυχία στους πολίτες αλλά και να δυσφημεί τη χώρα, την ώρα που αποδιδόμαστε σε μια τεράστια προσπάθεια αντιμετώπισης πρωτόγνωρων καταστάσεων.

Ευχαριστούμε όλους και όλες, και είναι πολλοί, από όλους τους τομείς, που ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε εντάξεις, συνεισφέρουν καθημερινά στην εκπλήρωση του τιτάνιου έργου της προστασίας της Δημόσιας Υγείας.

Καλούμε όλους να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων.

Για το υπουργείο και τη ΓΓΔΥ είναι αυτονόητη η συνεχής επαγρύπνηση και η δράση χωρίς επικοινωνιακές φανφάρες  σαν αυτές που συνηθίζει ο κ Πατούλης.

Αυτό είναι το καθήκον μας και αυτό πράττουμε».