Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένα μαγικό όργανο. Αλλά αυτό το ξέρεις ήδη. Όμως ξέρεις τι είναι η νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου; Πρόκειται για την ικανότητά του να αναδιοργανώνει τις συνδέσεις του με βάση τις εμπειρίες του. Η νευροπλαστικότητα επιτρέπει στα πολλά περίπλοκα δίκτυα νευρικών οδών του μυαλού να προσαρμόζονται συνεχώς και αυτόματα. Σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τη νευρογένεση, η οποία μας αποδεικνύει ότι ακόμα και ο εγκέφαλος ενός ενηλίκου μπορεί να αναπτύξει νέους νευρώνες.

Η ελαστικότητα του εγκεφάλου είναι αυτή που μας επιτρέπει να μαθαίνουμε νέες δεξιότητες, να αφήνουμε πίσω μας κακές συνήθειες, να προσαρμοζόμαστε σε νέα περιβάλλοντα, αλλά ακόμα και να ξεπερνάμε ψυχικά τραύματα. Τέτοια γεγονότα είναι, επίσης, καταλυτικά και για τη νευροπλαστικότητα. Όλα αυτά τα γεγονότα αναγκάζουν τον εγκέφαλο να αναδιατάξει τις νευρικές του συνάψεις. Και όσο περισσότερο κάνεις κάτι, τόσο περισσότερο εδραιώνονται αυτές οι συνάψεις.

Όσο και αν δεν το κατανοούμε, έχουμε μεγάλο έλεγχο στις σκέψεις και τις συμπεριφορές μας. Ενώ ο εγκέφαλος προσαρμόζεται από μόνος του, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν τρόποι να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας, να αφυπνίσουμε, να ενισχύσουμε και να δημιουργήσουμε σκόπιμα ορισμένες νευρικές οδούς προκειμένου να ενισχύσουμε τη λειτουργία του εγκεφάλου και τη συνολική υγεία.

Ακόμη και απλές αλλαγές σε καθημερινές εργασίες και συμπεριφορές μπορούν να κρατήσουν τον εγκέφαλο σε εγρήγορση, αναγκάζοντάς τον να πυροδοτήσει νέες συνδέσεις. Εδώ είναι που η εξάσκηση στο mindfulness μπορεί να σε βοηθήσει να ενδυναμώσεις τον εγκέφαλό σου!

Πώς συνδέεται το mindfulness με τον εγκέφαλο;

Το mindfulness μπορεί να κάνει πολλά για την ψυχική μας υγεία. Τα οφέλη του όμως δεν αντανακλώνται μόνο σε αυτό τον τομέα της ζωής μας. Οι επιστήμονες διαπιστώνουν ότι μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο για την αλλαγή και την ενίσχυση βασικών δικτύων του εγκεφάλου προς το καλύτερο. Οι τεχνικές mindfulness προωθούν θετικές αλλαγές στα κομμάτια του εγκεφάλου που εμπλέκονται με το στρες, την εστίαση, την προσοχή, τη μνήμη και τη διάθεση. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα, μια σταθερή δόση mindfulness για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μπορεί να αλλάξει τις δομές του εγκεφάλου μακροπρόθεσμα, συμπεριλαμβανομένου του μέρους του εγκεφάλου που σχετίζεται με την ηλικία.

Στη μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν τις μαγνητικές τομογραφίες των συμμετεχόντων πριν και μετά την παρακολούθηση ενός προγράμματος μείωσης του στρες με βάση την ενσυνειδητότητα, διάρκειας οκτώ εβδομάδων. Αυτό που εντόπισαν έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Οι συμμετέχοντες μετά την έρευνα είχαν αυξημένη πυκνότητα φαιάς ουσίας στον ιππόκαμπο, την εγκεφαλική δομή που σχετίζεται με την αποθήκευση αναμνήσεων και τον έλεγχο των συναισθημάτων. Αντίθετα, διέκριναν μειωμένη φαιά ουσία στην αμυγδαλή, τη δομή που σχετίζεται με το στρες, τον φόβο και το άγχος, συμπεριλαμβανομένης της αντίδρασης «μάχης ή φυγής».

Τα αποτελέσματα αυτά μας υποδεικνύουν ότι οι τεχνικές mindfulness θα μπορούσαν να μειώσουν το στρες, όχι εξαλείφοντας τους εξωτερικούς στρεσογόνους παράγοντες της καθημερινής ζωής, αλλά μετριάζοντας την επιρροή της περιοχής του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τις αντιδράσεις μας σε αυτούς.

Επίσης, καθώς γερνάμε και βιώνουμε στρες, ο φλοιός του εγκεφάλου φυσιολογικά λεπταίνει και χαλαρώνει. Αυτή η φθορά του φλοιού μάς κάνει να ξεχνάμε ευκολότερα και να δυσκολευόμαστε να αποκτήσουμε νέες δεξιότητες. Όμως η εξάσκηση της ενσυνειδητότητας μπορεί στην πραγματικότητα να βοηθήσει στην πρόληψη της αραίωσης του φλοιού που έρχεται ως φυσικό αποτέλεσμα.

Μερικά από τα πρωταρχικά συστήματα του εγκεφάλου που επωφελούνται από την ενσυνειδητότητα είναι αυτά που εμπλέκονται στην ικανότητά μας να εστιάζουμε την προσοχή μας στο παρόν. Ένας τρόπος με τον οποίο μπορούμε να ενισχύσουμε αυτό το κρίσιμο γνωστικό δίκτυο είναι εφαρμόζοντας μια τυπική άσκηση αναπνοής που περιλαμβάνει να καθόμαστε ήσυχα, να αναπνέουμε φυσικά και να εστιάζουμε την προσοχή μας στην αναπνοή για λίγα μόνο λεπτά. Προσπάθησε απλώς να γίνεις ο αντικειμενικός παρατηρητής της δράσης της αναπνοής. Κάθε φορά που η προσοχή σου περιπλανιέται πέρα από την απλή πράξη της αναπνοής, ανακατεύθυνέ την πίσω στην αναπνοή.

Όσο ο καιρός περνάει και χάρη στη νευροπλαστικότητα, η συνεπής εξάσκηση της ενσυνειδητότητας μπορεί στην πραγματικότητα να καταστήσει την αναγνώριση των σκέψεων και την αποστασιοποίηση από αυτές μία από τις βασικές ικανότητες του εγκεφάλου! Μην αγχώνεσαι ότι πρέπει να αφιερώσεις πολλές ώρες στην εξάσκηση του mindfulness, καθώς ακόμη 5-10 λεπτά την ημέρα είναι αρκετά.