Τα γεγονότα στον ΗΣΑΠ στις 16 Νοεμβρίου και στο λιμάνι του Πειραιά στις 25 Οκτώβρη δείχνουν πώς τα εργατικά ατυχήματα στη χώρα μας δυστυχώς δεν αποτελούν παρελθόν, παρά τις προσπάθειες του νομοθέτη.
Γράφει ο Γιάννης Καρούζος*
Στο παρόν άρθρο θα ήθελα να παρουσιάσω συνοπτικά τα βασικά σημεία της νομοθεσίας που πρέπει οπωσδήποτε να γνωρίζουν εργοδότες και εργαζόμενοι.
Ως εργατικό ατύχημα χαρακτηρίζεται κάθε «βίαιο συμβάν που πλήττει τον μισθωτό κατά την εκτέλεση της εργασίας του ή εξ’ αφορμής αυτής και επιφέρει το θάνατό του ή τον καθιστά ανίκανο προς εργασία για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τεσσάρων (4) ημερών.» Από τον ορισμό αυτόν προκύπτει ότι ένα ατύχημα μπορεί να θεωρηθεί εργατικό όχι μόνο όταν συμβαίνει στον τόπο εργασίας ή κατά την χρονική διάρκεια αυτής, αλλά και όταν συνδέεται έστω και έμμεσα με αυτήν. Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να οφείλεται στην εργασία του μισθωτού και όχι σε τυχόν παθολογικά ή άλλα εξωτερικά αίτια.
Η νομολογία μάλιστα έχει κρίνει ότι θεωρείται εργατικό ατύχημα ο θάνατος εργαζομένου λόγω εργασιακού στρες ( Μ.Π.Α. 1358/2018) . Η απόφαση αυτή είναι πολύ σημαντική, καθώς είναι από τις ελάχιστες φορές που δικαστηριακή απόφαση αποδίδει τη δέουσα βαρύτητα στο μείζον ζήτημα της έντονης ψυχικής και ψυχολογικής επιβάρυνσης του εργαζομένου εξαιτίας εργασιακών παραγόντων.
Τα δικαιώματα του μισθωτού
Εφόσον ο εργαζόμενος που υπέστη το εργατικό ατύχημα είναι ασφαλισμένος στον ΕΦΚΑ (πρώην ΙΚΑ), ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση περιουσιακής αποζημιώσεώς του. Ο μισθωτός δηλαδή, δικαιούται μόνο τις χορηγούμενες από τον ασφαλιστικό του οργανισμό παροχές. Μόνο εάν το ατύχημα οφείλεται σε δόλο του εργοδότη, ο τελευταίος έχει υποχρέωση να καταβάλει στον παθόντα ή στα μέλη της οικογένειάς του τη διαφορά ανάμεσα στις παροχές του ασφαλιστικού οργανισμού και στο ποσό της αποζημίωσης που δικαιούται βάσει των διατάξεων του κοινού αστικού δικαίου. Συγχρόνως, στην περίπτωση αυτή ο εργοδότης οφείλει να καταβάλει και στον ΕΦΚΑ (πρώην ΙΚΑ) τη δαπάνη των παροχών του.
Επιπλέον, ο παθών διατηρεί κατά του εργοδότη, εφόσον το εργατικό ατύχημα οφείλεται σε δόλο ή αμέλεια αυτού, ή αν υπάρχει παράβαση των διατάξεων για τους όρους υγιεινής και ασφάλειας, αξίωση για χρηματική ικανοποίηση λόγω της ηθικής βλάβης, η οποία προκλήθηκε από το ατύχημα. Σε περίπτωση δε θανάτου του εργαζομένου, επιδικάζεται στους συγγενείς αυτού χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης. Η εν λόγω αξίωση παραγράφεται μετά το πέρας πέντε ετών.
Οι υποχρεώσεις του εργοδότη
Σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος, ο εργοδότης υποχρεούται εντός είκοσι τεσσάρων (24) ωρών από την πρόκληση του ατυχήματος, να το δηλώσει στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας, καθώς και στην πλησιέστερη Αστυνομική Αρχή και στις αρμόδιες Υπηρεσίες του ασφαλιστικού οργανισμού, στον οποίο υπάγεται ο παθών. Για τις επιχειρήσεις που υπάγονται στο ΙΚΑ, υφίσταται υποχρέωση του εργοδότη να προβεί σε δήλωση αναγγελίας του ατυχήματος εντός 5 ημερών.
Επιπλέον, ο εργοδότης οφείλει να διατηρήσει αναλλοίωτα όλα τα στοιχεία τα οποία δύνανται να χρησιμοποιηθούν για την εξακρίβωση των αιτιών του ατυχήματος. Τέλος, υποχρεούται να τηρεί ειδικό βιβλίο ατυχημάτων στο οποίο να αναγράφονται τα αίτια και η περιγραφή του ατυχήματος. Το εν λόγω βιβλίο, οφείλει να θέσει στη διάθεση των αρμόδιων αρχών, οι οποίες θα διεξάγουν έρευνα σχετικά με το συμβάν.