Ξημερώματα Σαββάτου 18 Μαΐου 1929, στην πλατεία Θησείου αρχίζουν να καταφθάνουν σούστες από τη λαχαναγορά με τον καταπράσινο θησαυρό του Αττικού κάμπου, που «κρατούσε ακόμη επάνω του τα μαργαριτάρια της πρωϊνής δροσιάς». Πέντε αστυφύλακες δίνουν θέση στις σούστες, για να ξεφορτώσουν το φορτίο τους, που ύστερα από λίγο υψώνεται σε πυραμίδες, σε διάφορες μεριές της πλατείας. Στις οκτώ το πρωί, η πρώτη λαϊκή αγορά της Αθήνας είναι έτοιμη. Οι Αθηναίοι βλέπουν δίπλα στις σούστες με τα κηπευτικά, τα καρότσια των πλανόδιων μικροπωλητών που ζήτησαν κι εκείνοι μια θέση στη λαϊκή αγορά. Δαντέλες, κορδέλες, χασέδες, τσίτια, πιάτα, γυαλικά, μαχαιροπήρουνα τετζερέδες, κουβαρίστρες, βελόνες γέμισαν την πλατεία του Θησείου, μαζί με τα λαχανικά, τα εδώδιμα και τα οπωρικά. Δύο μεγάλες ομπρέλες έχουν στηθεί και γύρω στις 9.30 φθάνει ο δήμαρχος Σπύρος Πάτσης, οι διευθυντές της Αστυνομίας, υπουργοί και ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος.
Ακολουθεί η τελετή του αγιασμού, και ομιλία του πρωθυπουργού. Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Ελευθέριος Βενιζέλος αναφέρεται στη σημασία των λαϊκών αγορών για την εργατική τάξη και την οικονομία του τόπου. Τονίζει πως για να πετύχουν οι αγορές, απαιτείται οι παραγωγοί να μην ολιγωρούν να προσφέρουν απευθείας τα προϊόντα τους, χωρίς τις παρεμβάσεις των διαφόρων μεταπρατών. Τον λόγο παίρνει στη συνέχεια ο υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Ζαβιτσιάνος, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Παναγής Βουρλούμης και ο δήμαρχος Σπ. Πάτσης. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είναι ο πρώτος που προβαίνει σε αγορές στην πλατεία Θησείου. Σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής, ψωνίζει αγκινάρες, κουκιά, κεράσια, σαπούνι και πορτοκάλια. Ο πρωθυπουργός γεμίζει το ζεμπίλι που του έδωσαν στην πλατεία και το παράδειγμα του ακολουθούν οι υπουργοί και ο δήμαρχος. Και τότε αρχίζει η… «κοσμοχαλασιά». Γυναίκες, ως επί το πλείστον, περικυκλώνουν τα παραπήγματα, τις σούστες και τα καροτσάκια. Οι πωλητές, από το ύψος μιας κασέλας ή μιας καρέκλας, διαφημίζουν τα είδη τους, κάτω από τους ήχους της φιλαρμονικής του Δήμου.
-Εδώ τα κουκιά τα αγιασμένα από τους παπάδες!
-Εδώ οι αγκινάρες που ψώνισε ο Βενιζέλος!
-Πάρτε, στη φτήνια τα κολοκυθάκια από το περιβόλι της Δημήτραινας!
Λαϊκές αγορές: Δεν έμεινε τίποτα μέχρι το μεσημέρι
Ως το μεσημέρι οι σούστες είχαν αδειάσει και οι κάσσες «έχασκαν» αναποδογυρισμένες κάτω από τον ήλιο του Αττικού ουρανού.
Σε αυτό το πανηγυρικό κλίμα, για καταναλωτές και πωλητές, στις 18 Μαΐου του 1929, η πρώτη λαϊκή αγορά της Αθήνας ήταν γεγονός και χαρακτηρίστηκε «λαϊκή νίκη», κατά του «φοβερού κοινωνικού εχθρού, της ακριβείας του βίου», όπως σημείωναν οι εφημερίδες μια ημέρα μετά.
Για την έναρξη της λειτουργίας των λαϊκών αγορών είχε προηγηθεί, τον Ιανουάριο του 1929, Διάταγμα του Παύλου Κουντουριώτη «περί καθορισμού ημέρας και χώρου λαϊκών αγορών εν Αθήναις». Χρειάστηκαν 4 μήνες για να αρχίσει η λειτουργία των λαϊκών αγορών. Η εφημερίδα «Ακρόπολις» την ημέρα των εγκαινίων της πρώτης λαϊκής αγοράς των Αθηνών, στην πλατεία Θησείου ανέφερε ότι ελπίδα της κυβέρνησης ήταν η ανακούφιση των λαϊκών τάξεων. Ακολουθεί το πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της εφημερίδας «Ακρόπολις».
Τι έγραφε η Εφημερίδα «Ακρόπολις»
«Σάββατο 18 Μαϊου 1929
ΕΓΚΑΙΝΙΑΖΟΝΤΑΙ ΣΗΜΕΡΟΝ ΕΙΣ ΤΟ ΘΗΣΕΙΟΝ ΑΙ ΛΑΙΚΑΙ ΑΓΟΡΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝΟΙΚΙΩΝ
Μια ωραία προσπάθεια αρχίζει σήμερα με την οργάνωσι των λαϊκών αγορών, με τις οποίες η Κυβέρνησις ελπίζει να ανακουφίση τις λαϊκές τάξεις, που θα μπορούν πλέον να προμηθεύουν τα τρόφιμά τους εις την συνοικίαν των και φθηνότερα κατά πολύ από τις τιμές που υπάρχουν στην αγορά.
Εις εξ μεγάλες λαϊκές συνοικίες των Αθηνών, θα υπάρχει μια φορά την εβδομάδα η λαϊκή αγορά.
Κάθε Δευτέραν εις την συνοικίαν της Κυψέλης, κάθε Τρίτην εις την συνοικίαν Βεϊκου, κάθε Τετάρτην εις το Παγκράτι, κάθε Πέμπτην εις τους Αμπελοκήπους, κάθε Παρασκευήν εις τον σταθμόν Λαρίσης και κάθε Σάββατον εις το Θησείον.
Ο πτωχός οικογενειάρχης κάθε συνοικίας από αυτές, θα μπορή να προμηθεύεται έτσι ό,τι του χρειάζεται για όλη την εβδομάδα κερδίζων και την διαφοράν της τιμής αλλά και τον κόπον και τα μεταφορικά που εχρειάζοντο έως τώρα δια να πηγαίνει στην κεντρική αγορά.
ΠΟΙΑ ΕΙΔΗ ΘΑ ΠΩΛΟΥΝΤΑΙ
Σήμερα, θα εμφανισθή εις το Θησείον, η πρώτη λαϊκή αγορά. Δια την εγκατάστασιν της, διετέθη ολόκληρος η ανατολική πλευρά της πλατείας του Θησείου, από την οδόν Απολλοδώρου, μέχρι του καφενείου Πετσαλή. Όλος αυτός ο χώρος, εκαθαρίσθη και διεμοιράσθη εις μικρά τετράγωνα, εις το καθ΄ένα από τα οποία θα εγκατασταθεί και ένα πρόχειρο παράπηγμα. Διετέθη επίσης και χώρος εις τον οποίον θα συγκεντρωθούν σούστες και κάρρα, όπως θα φθάνουν από τα χωριά με τα φρεσκότατα λαχανικά, που θα πωλούνται απ΄ευθείας πλέον εις τους καταναλωτάς.
Εις τα πρόχειρα παραπήγματα, θα εγκαταστήσουν σήμερα πρατήρια, οι εξής:
- Π. Καραγκούνης, Πρατήριον ελαίων και ελαιών.
- Π. Σταματιάδης, Εδώδιμα και ιδιαίτερως βακαλάον και ρέγγες.
- Μαμάης και Αδάμης, Βακαλάον
- Στεφανίδης και Μαρκουλάκης, Λαχανικά Αλεξανδρείας και ξηρούς καρπούς
- Τανκιάνογλου, Αυγά
- Κολοβός, Ζυμαρικά
- Χατζηιωσήφ και Τζορμπατζόγλου, Λίπη, γάλακτα, βακαλάος και τσίροι
- Αδελφοί Χατζηγεωργίου, Σάπωνες και λίπη
- Εταιρία Βιό, Σάπωνες
- Εταιρία Κ. Αλεξόπουλος, Σάπωνες και λίπη
- Γεωργικός Συνεταιρισμός Ασπροπύργου, Λαχανικά
- Μιχαλοδηματράκης, Χορταρικά και αγγινάρες
- Δεκαέξ έμποροι της Λαχαναγοράς, Λαχανικά
- Αδελφοί Λεμπέση και άλλαι Εταιρίαι, Συμπυκνωμένα γάλακτα
ΑΙ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΘΕΙΣΑΙ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ
Κατεβλήθη εντελώς ιδιαιτέρα φροντίς δια να εξασφαλισθή όσον το δυνατόν μεγαλειτέρα ποσότης τροφίμων εις τας Λαϊκάς Αγοράς, ώστε να είναι επαρκής δια την ζήτησιν, η οποία προβλέπεται μεγίστη.
Ούτω, σήμερον, εις την εγκαινιαζομένην Λαϊκήν Αγοράν του Θησείου, θα υπάρχουν οι εξής ποσότητες:
- Πατάτες, 5.000 οκάδες
- Κρεμμύδια, 1.000 οκάδες
- Λεμόνια, 50 κοφίνια
- Ραδίκια, 2.000 οκάδες
- Ντομάτες, 2.000 οκάδες
- Αγγινάρες, κουκιά και μαρούλια εν υπεραφθονία
- Ζυμαρικά, 1.000 οκάδες
- Βακαλάος, 100 σάκκοι
- Ρέγγες, 50 βαρέλια
- Βούτυρον, 500 οκάδες
- Σάπωνες, 100 κιβώτια
- Ελαίαι, 10 βαρέλια
- Έλαιον, 500 οκάδες
- Γάλακτα, 500 κιβώτια
ΑΙ ΤΙΜΑΙ ΤΩΝ
Όπως ανεκοίνωσε χθες η υπηρεσία της Αγορανομίας, αι τιμαί των ειδών αυτών που θα πωλούνται εις τας λαϊκάς αγοράς, καθωρίσθησαν κάτω των κανονικών, ως εξής:
Πατάτες προς δραχμές 5-6 κατ΄οκάν αντί των δραχ. 7,50, όπως πωλούνται εις άλλας αγοράς. Κρόμμυα 3,50 δραχ αντί 5 δραχ. Λεμόνια λεπτά 70 έκαστον αντί 1 δραχ. Ραδίκια 2.50 αντί 4 δραχ. Δεματικά 35 λεπτά έκαστον δέμα αντί 60. Ντομάτες 11,50 αντί 14. Αγγινάρες 1,50 το ζεύγος αντί 3 δραχ. Μαρούλια 50 λεπτά αντί 1 δραχ. Κουκιά 2 δραχ.αντί 4. Ζυμαρικά προς 12 δραχ. κατ΄οκάν αντί 16. Βακαλάος Αννώ 18 αντί 22. Ρέγγες 22 αντί 26. Βούτυρα γάλακτος 100 αντί το 118. Λίπος 36 αντί 50. Τυρός φέτα 36 αντί 38. Όσπρια 18 αντί 22. Σάπωνες 18 αντί 22. Ελαίαι 12 αντί 16. Έλαιον 52 αντί 58. Γάλακτα συμπυκνωμένα προς δραχ. 5 κατ΄οκάν αντί δραχ. 6. Πουλερικά προς δραχ. 60 κατ΄οκάν αντί των 75 δραχ. Αυγά προς 1.30 αντί 1,80.
ΜΕΤΡΑ ΔΙΑ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΝ ΤΩΝ
Δια την κανονικήν λειτουργίαν των Λαϊκών Αγορών, η Αστυνομία Πόλεων έλαβεν όλα τα επιβαλλόμενα μέτρα. Χθες την εσπέραν δε, ο Διευθυντής της Αστυνομίας κ. Καλυβιάτης, απηύθυνε σχετικώς την κατωτέρω διαταγήν:
Προς άπαντα τα Τμήματα Τάξεως και Υπηρεσίας
Πέμπομεν υμίν προσηρτημένως αντίτυπον του υπ. Αριθ.51 της 14-5-29 Τεύχους Β΄Φύλλου της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως εν ω δημοσιεύθη η υπ. Αριθ.92 από 8ης Μαϊου ε.ε. Αστυνομική Διάταξις “Περί μέτρων Τάξεως εν ταις Λαϊκαίς Αγοραίς” και παραγγέλλομεν όπως μεριμνήσετε δια την εφαρμογήν της.
Προς εφαρμογήν της Διατάξεως ταύτης και δια την επιτυχίαν του επιδιωκομένου σκοπού εντελλόμεθα το εξής:
1) το Τμήμα Αγορανομίας
α) θα μεριμνά δια την υπόδειξιν εις τους πωλητάς των θέσεων εν αις θα τοποθετούνται προς πώλησιν είδη τροφίμων, λαχανικών κλπ.
β) Θα τοποθετή εις τα καταλλήλους θέσεις τα σχετικάς πινακίδας και θα μεριμνά δια την μετά την λήξιν της Αγοράς άμεσον περισυλλογήν των, με την μεταφοράν εις το Τμήμα, και εκ νέου τοποθέτησίν των εις τον τόπον εις ον θα λαμβάνη χώραν η αγορά της επομένης ημέρας.
2) Το Τμήμα τροχαίας κινήσεως
α) Θα αναλάβει την μέριμναν της ρυθμίσεως της κινήσεως των τροχοφόρων ζωήλατων και ζώων.
β) θα υποδεικνύη τας θέσεις εν αις θα σταθμεύουν τα οχήματα και ζώα κατά τον χρόνον της διεξαγωγής της αγοράς.
3) Τα τμήματα τάξεως θα μεριμνούν:
α) Για την εν γένει τήρησιν της τάξεως και εφαρμογήν των ωρών της ενάρξεως της λήξεως της αγοράς.
β) Δια την υπό των συνεργείων του Δήμου “ενέργειαν αμέσου καθαριότητος άμα τη λήξει της αγοράς και εν γένει επαναφοράν της πλατείας ή χώρου εν ω ενηργήθη η αγορά εις την προτέραν αυτού κατάστασιν.
Τα Τμήματα Τάξεως παρακαλούνται όπως μεριμνήσωσι δια την όσον ένεστι ευρυτέραν κοινοποίησιν της διατάξεως μεταξύ των κατοίκων περιφερείας των δια τοιχοκολλήσεων εν Εκκλησίαιας αναγνώσεων κλπ ούτως ώστε δια της αθρόας προσελεύσεως αγοραστών εις τα αγοράς επιτευχθεί καλύτερον ο επιδιωκόμενος σκοπός και ενισχυθούν οι εκθέται τροφίμων.
Κατά την πρώτην εβδομάδα την Γενικήν Εποπτείαν της διεξαγωγής της αγοράς θα έχη αυτοπροσώπως ο Γενικός Επόπτης Αγορανομίας Αστυνόμος κ. Πειρουνάκης.
ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ
Με όλην την επισημότητα θα γίνουν σήμερον τα εγκαίνια της πρώτης Λαϊκής Αγοράς εις το Θησείον. Καθ΄όλην την διάρκειαν θα παιανίζη η μουσική του ορφανοτροφείου. Θα παραστούν ο κ. Πρωθυπουργός και οι Υπουργοί, θα ομιλήση δε εξαίρων τον σκοπόν των Λαϊκών Αγορών ο υπουργός των Εσωτερικών κ. Ζαβιτσιάνος, και θα απαντήση ευχαριστών δια την καταβαλλομένην μέριμναν, ο Δήμαρχος κ. Πάτσης. Θα παραστούν επίσης κληθέντες, οι εν Αθήναις ευρισκόμενοι λόγω του Συνεδρίου των, δήμαρχοι των επαρχιακών Δήμων, αντιπροσωπεία των λαϊκών Σωματείων, αι Διοικήσεις των Επιμελητηρίων Εμπορικού και Γεωργικού κλπ».
