Ανησυχία για την εξάπλωση του καταρροϊκού πυρετού

Στο μικροσκόπιο επιστημόνων και κτηνοτρόφων έχει μπει η εξάπλωση του καταρροϊκού πυρετού των προβάτων στη χώρα μας.

Η τεταμένη προσοχή στο θέμα υπάρχει αφενός μεν λόγω της θανάτωσης μεγάλου αριθμού ζώων, αφετέρου δε εξαιτίας της αναμενόμενης υπογεννητικότητας από την πλευρά των ζώων που δεν έχουν νοσήσει και τις επιπτώσεις που ενδεχομένως μπορεί να έχει η κατάσταση αυτή στην παραγωγή των ΠΟΠ τυριών της χώρας, εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα.

»Στην Ελλάδα, με έναν από τους μεγαλύτερους πληθυσμούς προβάτων στην Ευρώπη, ήτοι 15 εκατ. αιγοπρόβατα, το νόσημα αυτό αποτελεί τεράστιο πρόβλημα, ιδιαίτερα τώρα που έχει εξαπλωθεί σε εκτεταμένες περιοχές της ηπειρωτικής χώρας» δήλωσε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο αναπληρωτής καθηγητής Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων Κτηνιατρικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) Δρ. Σπύρος Κρήτας, του οποίου η επιστημονική γνώση ζητήθηκε σε συναντήσεις που έγιναν σε κυβερνητικό επίπεδο για το θέμα.

Σημείωσε, δε, ότι η εμφάνιση της νόσου στη χώρα μας, πρόσφατα, «δεν αποκλείεται να μεταφέρθηκε με μολυσμένα έντομα από γειτονικές χώρες (π.χ. Βουλγαρία), αλλά και εισαγωγή πληθυσμών μολυσμένων προβάτων από μακρινές ή γειτονικές χώρες (π.χ. Ισπανία, Βουλγαρία)».

Ο ιός του καταρροϊκού πυρετού δεν προσβάλλει τον άνθρωπο και δεν περνά στα τρόφιμα

Ο κ. Κρήτας εξήγησε ότι ο καταρροϊκός πυρετός (ή νόσος της κυανής γλώσσας – Bluetongue) είναι ένα λοιμώδες νόσημα των μηρυκαστικών που οφείλεται σε ιό του γένους Orbivirus (οικογένεια Reoviridae) και μεταδίδεται με έντομα του γένους Culicoides, αλλά δεν προσβάλλει τον άνθρωπο.

«Ο άνθρωπος δεν προσβάλλεται από τη νόσο, ούτε ο ιός περνάει στο γάλα, τα γαλακτοκομικά προϊόντα ή το κρέας» διαβεβαίωσε ο επίκουρος καθηγητής του ΑΠΘ, τονίζοντας ακόμη ότι «δεν μολύνεται το υπέδαφος από την ταφή των νεκρών ζώων».

Σήμερα, η νόσος -σύμφωνα με τον ίδιο- παρατηρείται σε πολλές τροπικές, υποτροπικές και εύκρατες χώρες, από τη Μέση Ανατολή (Τουρκία, Συρία, Ιορδανία, Ισραήλ), την Ινδία και Κίνα ως και σε χώρες της Αφρικής και της Αμερικής. Στην Ευρώπη εντοπίζεται σε Βουλγαρία, Πορτογαλία, Ισπανία, Κύπρο και Ελλάδα, αλλά και σχετικά πρόσφατα (2006) εμφανίστηκε στη Γερμανία, το Βέλγιο την Ολλανδία και τη Γαλλία.

Κάνοντας μια αναδρομή στο παρελθόν, ο κ. Κρήτας επεσήμανε ότι στη χώρα μας είχαν εμφανιστεί κρούσματα καταρροϊκού πυρετού στη Λέσβο (1979), ενώ το 1999/2001 σε νησιά του Βορείου Αιγαίου, αλλά και τη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα.

Θέλοντας να εξηγήσει την εξάπλωση της νόσου, ανέφερε πως «πιστεύεται ότι οι παγκόσμιες κλιματικές αλλαγές και ειδικότερα η υπερθέρμανση του πλανήτη παίζουν ρόλο στην εξάπλωση του καταρροϊκού πυρετού προς ψυχρότερες και βορειότερες στον παγκόσμιο χάρτη περιοχές, αλλά και στις συχνότερες εκδηλώσεις της νόσου σε πολλές χώρες».
Σημείωσε, δε, ότι «από τις επιδημίες της Κεντρικής Ευρώπης φάνηκε ότι ο ιός μπορεί να προσαρμοστεί και σε νέα είδη εντόμων-ξενιστών του γένους Culicoides πέρα από τα 6-7 που πιστευόταν αρχικά».

Στο πλαίσιο αυτό, σημείωσε ότι μέχρι σήμερα έχουν ταυτοποιηθεί παγκοσμίως σε διάφορες χώρες 26 ορότυποι του ιού και στην Ελλάδα έχουν βρεθεί 3 ή 4 ορότυποι. «Ένας ορότυπος μπορεί να διαφέρει λίγο έως πολύ από έναν άλλο, με αποτέλεσμα ο κάθε ορότυπος να θεωρείται ως ένας ιδιαίτερος ιός για πρακτικότερη θεώρηση» τόνισε και συμπλήρωσε: «ένα ζώο μπορεί να μολυνθεί από περισσότερους του ενός ορότυπους, ταυτοχρόνως ή μεμονωμένα».

Μεταξύ άλλων, ο Έλληνας επιστήμονας σημείωσε ότι η νόσος δεν μεταδίδεται άμεσα από ένα μολυσμένο μηρυκαστικό σε άλλο υγιές και εξήγησε ότι «ένα έντομο του γένους Culicoides πρέπει πρώτα να μυζήσει αίμα από το μολυσμένο ζώο και στη συνέχεια να τσιμπήσει ένα άλλο υγιές μηρυκαστικό, στο οποίο θα μεταδώσει τον ιό, αφού πρώτα περάσει κάποιο χρονικό διάστημα, στο οποίο θα πολλαπλασιαστεί ο ιός μέσα στο έντομο (συνήθως 8-10 ημέρες)».
Υπογράμμισε, επίσης, ότι ο ιός μπορεί να μεταδοθεί και με το σπέρμα.

Τα πρόβατα πιο επιρρεπή στη νόσο

Σύμφωνα με τον κ. Κρήτα, σε ό,τι αφορά τα μηρυκαστικά, το νόσημα εμφανίζεται με πιο έντονα συμπτώματα στα πρόβατα (και σε κάποια είδη ελαφιών), ενώ στα υπόλοιπα είδη (βοοειδή, αίγες, άγρια μηρυκαστικά) είναι κατά κύριο λόγο ασυμπτωματικό.

Στα πρόβατα παρατηρούνται πυρετός με έλκη και διαβρώσεις στο στόμα και τη γλώσσα (δεν τρώνε και αδυνατίζουν), χωλότητα (κουτσαμάρα), προσβολή των μυών (απίσχναση), ενώ αν προσβληθούν τα έγκυα ζώα, παρατηρούνται αποβολές ή γέννηση νεογνών με διαμαρτίες διάπλασης.

Τα προσβεβλημένα ζώα πεθαίνουν σε οκτώ με δέκα ημέρες (η θνησιμότητα μπορεί να φτάσει το 10%, αλλά ακόμα και το 90%) ή αναρρώνουν με πολύ βραδείς ρυθμούς, εμφανίζοντας όμως αλωπεκία, στειρότητα και καθυστέρηση της ανάπτυξης.

Ως αποτέλεσμα της επιβαρυμένης κατάστασης των ζώων, »είναι ευνόητο ότι η γαλακτοπαραγωγή των ασθενών ζώων μειώνεται δραματικά ή και σταματάει τελείως», με αποτέλεσμα, όπως σημείωσε ο κ. Κρήτας, «οι απώλειες για τους κτηνοτρόφους να είναι μεγάλες, λόγω μείωσης παραγωγής και ζωικού κεφαλαίου, απαγόρευσης μετακίνησης και περιορισμό των ζώων στις εγκαταστάσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά και από την επιβάρυνση της αγοράς ζωοτροφών λόγω του εγκλεισμού των ζώων».

Πολύ δύσκολη η αντιμετώπιση της νόσου

»Η αντιμετώπιση της νόσου είναι πολύ δύσκολη. Βασίζεται στην πρόληψη και απαιτεί καλή στόχευση και οργάνωση» επεσήμανε ο κ. Κρήτας, συμπληρώνοντας ότι «επειδή δεν υπάρχει θεραπεία (δηλ. ειδικά αντιϊκά φάρμακα) μπορεί να χορηγούνται αντιβιοτικά για την καταπολέμηση βακτηριακών επιπλοκών, ενώ η σφαγή και υγειονομική ταφή των ζώων στη φάση που η νόσος βρίσκεται ακόμα σε περιορισμένη έκταση είναι η καλύτερη μέθοδος».

Άλλα μέτρα περιλαμβάνουν την ταυτοποίηση και επιτήρηση των ευπαθών και δυνητικά μολυσμένων ζώων, όπως και η απομόνωση και ο περιορισμός μετακίνησης των κοπαδιών κατά τις περιόδους έντονης δραστηριότητας των εντόμων.
»Καλό είναι να λαμβάνεται μέριμνα για τον έλεγχο των εντόμων (π.χ. απεντομώσεις, αποξηράνσεις), που πολύ συχνά όμως δεν φαίνεται να έχει καλά αποτελέσματα» υπογράμμισε, προσθέτοντας ότι «οι εμβολιασμοί αποτελούν βασικό συστατικό της πρόληψης, ιδιαίτερα όταν η κατάσταση έχει ‘ξεφύγει’ από τα στενά όρια μιας περιοχής».

Υπό αυτές τις συνθήκες, ο επίκουρος καθηγητής του ΑΠΘ εξήγησε ότι οι συστηματικοί εμβολιασμοί στην Ευρώπη με αδρανοποιημένα εμβόλια έδειξαν ότι είναι δυνατή η εκρίζωση του ιού από μια περιοχή κάτω από ειδικές συνθήκες. «Τα διαθέσιμα εμβόλια σήμερα είναι αδρανοποιημένα (νεκρά) και εξασθενημένα (ζωντανά) και είναι αρκετά αποτελεσματικά εφόσον περιέχουν τον ορότυπο που ενδημεί στην περιοχή και εφαρμοστούν ορθά» σημείωσε.

Οι κτηνοτρόφοι εκπέμπουν SOS

Στο μεταξύ, την έντονη ανησυχία τους για την εξάπλωση του ιού στη χώρα μας εξέφρασαν, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Κτηνοτρόφων (ΠΕΚ) Δημήτρης Καμπούρης και ο επικεφαλής του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ) Παναγιώτης Πεβερέτος.

«Το πρόβλημα έχει διογκωθεί και εκτιμώ ότι πρέπει να τολμήσουμε τα εμβόλια» τόνισε ο κ. Καμπούρης, προσθέτοντας: «ζητάμε όχι μόνο αποζημίωση για το ζωικό κεφάλαιο που χάνουμε, αλλά και για τη μειωμένη παραγωγή φέτος και το 2015».

Μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος της ΠΕΚ εκτίμησε ότι δεν «θα υπάρξει θέμα με την εξαγωγική επίδοση της χώρας σε ό,τι αφορά τα ΠΟΠ τυριά», αφού, όπως εξήγησε, «η νόσος χτύπησε όλη την Ευρώπη».

Υπέρ των εμβολιασμών των ζώων τάσσεται και ο πρόεδρος του ΣΕΚ, ο οποίος, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, τόνισε ότι έχει ζητήσει συνάντηση με τον αναπληρωτή υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Πάρι Κουκουλόπουλο προκειμένου να δρομολογηθεί η δράση.

Ο κ. Πεβερέτος έκρουσε, παράλληλα, τον κώδωνα του κινδύνου για την εξάπλωση της νόσου, υπογραμμίζοντας ότι «θα αποτελέσει μεγάλο χτύπημα για τους Έλληνες κτηνοτρόφους ενδεχόμενη απειλή στα ΠΟΠ τυριά μας».