Πρόταση νόμου για την αντιμετώπιση της αφερεγγυότητας των φυσικών προσώπων και την προστασία της κύριας κατοικίας, προκειμένου να διασφαλιστούν ισόρροπα τα συμφέροντα των πιστωτών και το αγαθό της αξιοπρεπούς διαβίωσης του ατόμου και της οικογένειάς του, καταθέτει στο δημόσιο διάλογο η Ένωση Δικαίου Προστασίας Καταναλωτή (ΕΔΙΠΚΑ).
Η πρόταση της ΕΔΙΠΚΑ, στην οποία συμμετέχουν πανεπιστημιακοί, δικαστικοί και δικηγόροι, έχει τη μορφή άρτιου σχεδίου νόμου και βασίζεται σε συστήματα που ισχύουν σε άλλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Νορβηγία, η Φινλανδία και αλλού.
Το σχέδιο νόμου, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, είναι συμβατό με το δίκαιο της ΕΕ και ειδικότερα με την οδηγία 2019/1023 στο πλαίσιο της οποίας προωθείται και ο νέος πτωχευτικός κώδικας στη χώρα μας.
Σκοπός της πρότασης είναι, μεταξύ άλλων, να διασφαλιστεί το δικαίωμα στην κατάλληλη κατοικία, το οποίο εμπεριέχεται σε όλους τους σύγχρονους καταλόγους κοινωνικών δικαιωμάτων, καθώς και στο ελληνικό Σύνταγμα (άρθρο 21, παρ. 4) που ορίζει ότι η απόκτηση – συνεπώς και η διατήρηση – κατοικίας αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας από το κράτος.
Η ΕΔΙΠΚΑ, όπως μεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου αναφέρει ότι είναι αναγκαίο ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της αφερεγγυότητας των φυσικών προσώπων που θα έχει ως βασικό συστατικό την προστασία της κύριας κατοικίας. Όπως επισημαίνεται, η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι σε χώρες με υψηλά ποσοστά ιδιοκατοίκησης, όπως η Πορτογαλία και Ισπανία, που δεν προβλέπουν προστασία της κατοικίας, η πτωχευτική νομοθεσία βρίσκει πολύ μικρότερη εφαρμογή εξαιτίας της αδυναμίας των νοικοκυριών να αποδεχθούν την ανασφάλεια και το στιγματισμό που συνεπάγεται η απώλεια της κατοικίας.
Επιπλέον, όπως σημειώνεται, η άμεση ρευστοποίηση όλων των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, όπως αυτή που προβλέπεται στον προωθούμενο νέο πτωχευτικό κώδικα, μπορεί να οδηγήσει τους πολίτες σε αποκοπή από την οικονομική και κοινωνική ζωή, ενώ θα μπορούσαν να είναι παραγωγικοί και οικονομικά αυτοδύναμοι.
Τα βασικά χαρακτηριστικά της πρότασης της ΕΔΙΠΚΑ είναι:
- Όλα τα φυσικά πρόσωπα που βρίσκονται σε μόνιμη αδυναμία, ανεξαρτήτως εάν έχουν ή όχι και εμπορική ιδιότητα, εφόσον βρίσκονται σε αδυναμία πληρωμής μπορούν να προσφύγουν στο Ειρηνοδικείο, προκειμένου να ρυθμίσουν και να απαλλαγούν από τα υπέρογκα χρέη καθώς και να ζητήσουν προστασία της κύριας κατοικίας τους.
- Η οφειλή για την προστασία της κατοικίας καθορίζεται στην αξία ρευστοποίησης αυτής και μπορεί να ρυθμιστεί μακροχρόνια, έως 35 χρόνια, εντόκως, έτσι ώστε να διασφαλίζονται τα οφέλη για τους πιστωτές.
- Προβλέπεται ανώτατο όριο αξίας της κατοικίας που προστατεύεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες. Για κατοικίες που υπερβαίνουν το όριο, ο δανειολήπτης έχει το δικαίωμα να την πουλήσει και να αποκτήσει άλλη, μικρότερη, η οποία θα ενταχθεί στη ρύθμιση.
- Για τους αγρότες, στην προστασία μπορούν να ενταχθούν και αγροτικά ακίνητα, εφόσον είναι απαραίτητα για να συνεχίσουν τη δραστηριότητά τους.
- Η απαλλαγή από τα υπόλοιπα χρέη επέρχεται μετά από τρία έτη, αλλά για όσους δεν έχουν περιουσία ή θα ρευστοποιηθεί το σύνολο της περιουσίας και έχουν χαμηλό εισόδημα ήδη σε έξι μήνες.
- Παρέχεται η δυνατότητα στον δανειολήπτη να αγοράσει εκείνος το δάνειό του πριν την πώληση σε εταιρεία απόκτησης απαιτήσεων, σε καλύτερη τιμή για την τράπεζα.
- Προβλέπεται η δυνατότητα εξωδικαστικού συμβιβασμού με τη λειτουργία ειδικής πλατφόρμας.
- Για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, προβλέπεται μηχανισμός επιμερισμού ανάμεσα στο δανειολήπτη και τον πιστωτή, των βαρών που έχουν προκύψει από την απρόβλεπτη συναλλαγματική εκτροπή.