Το πρωτόγνωρο φαινόμενο της κρίσης του κορονοϊού θα μπορούσε ίσως να συγκριθεί μόνο με τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις του στον τουρισμό, κατά τον καθηγητή τουριστικού μάρκετινγκ Ευάγγελο Χρήστου, κοσμήτορα της σχολής Οικονομίας και Διοίκησης του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος, που ξεκίνησε ήδη έρευνα για την αποτύπωση και αξιολόγηση της εικόνας της Ελλάδας διεθνώς την τρέχουσα περίοδο.
«Ο τουρισμός επηρεάζεται –θετικά ή αρνητικά– από εξωγενείς παράγοντες, τους οποίους συχνά αδυνατούμε να προβλέψουμε. Στο παρελθόν διάφοροι παράγοντες, όπως οι διεθνείς οικονομικές κρίσεις, θεομηνίες όπως η έκρηξη του ηφαιστείου Εϊγιαφιάτλαγιοκουτλ στην Ισλανδία το 2010 που καθήλωσε χιλιάδες αεροπλάνα σε πολλές χώρες για σημαντικό χρονικό διάστημα, επιδημίες και πανδημίες όπως ο ιός SARS το 2003 και ο ιός Η1Ν1 το 2009, τρομοκρατικές ενέργειες ή πολεμικές συγκρούσεις και κοινωνικές αναταραχές, επηρέασαν αρνητικά τη διεθνή τουριστική βιομηχανία», εξηγεί και επισημαίνει ότι σε αρκετές περιπτώσεις, ανάλογες κρίσεις ανέκοψαν σε σημαντικό βαθμό τη δυναμική της τουριστικής ανάπτυξης και επέδρασαν αρνητικά στον τουριστικό κλάδο και της Ελλάδας.
Η αντιμετώπιση ανάλογων καταστάσεων έως τώρα βασιζόταν σε γενικά παραδεκτές αρχές και διαδικασίες διαχείρισης κρίσης, για αρκετές από τις οποίες οι περισσότεροι τουριστικοί προορισμοί και τουριστικές επιχειρήσεις διέθεταν κάποια τεχνογνωσία. Όμως, όπως τονίζει ο κ. Χρήστου και μεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων η τρέχουσα κρίση του νέου κορονοϊού πρακτικά αποτελεί μία κατάσταση εντελώς πρωτόγνωρη, η οποία δεν είναι δυνατό να συγκριθεί με τις κρίσεις του παρελθόντος και κατά συνέπεια, οι μελλοντικές επιπτώσεις της στην τουριστική βιομηχανία είναι αδύνατο να εκτιμηθούν ορθά την παρούσα στιγμή.
Η ανάγκη για νέες έρευνες
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Τουριστικού Μάρκετινγκ, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «στον τουριστικό κλάδο δεν υπάρχουν διαθέσιμες μελέτες περίπτωσης για κρίσεις ανάλογου μεγέθους και διάρκειας, από τις οποίες θα μπορούσαμε να αντλήσουμε σαφή συμπεράσματα ή συγκρίσιμες πρακτικές για την αντιμετώπιση της κρίσης του νέου κορονοϊού. Για τον λόγο αυτό, διεθνώς, ο ακαδημαϊκός κόσμος και οι ερευνητές του τουρισμού τηρούν στάση αναμονής και αξιοποιούν την τρέχουσα περίοδο που είναι σε ισχύ τα μέτρα κοινωνικής απομόνωσης για να προσδιορίσουν τις ερευνητικές ανάγκες της επόμενης του κορονοϊού ημέρας, αλλά και να αναπτύξουν αξιόπιστες και έγκυρες μεθοδολογίες έρευνας, οι οποίες θα δίνουν αξιοποιήσιμες απαντήσεις και κατευθύνσεις για την έξοδο της τουριστικής βιομηχανίας από την υπό εξέλιξη κρίση».
Στο πλαίσιο αυτό, το Ερευνητικό Εργαστήριο Τουρισμού «TourLab» του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος ξεκίνησε ήδη μία πρώτη διεθνή έρευνα μέσω εργαλείων κοινωνικής δικτύωσης, με στόχο την αποτύπωση της εικόνας της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού στην εποχή της πανδημίας της COVID-19 και τη μελέτη της μάρκας/brand «Ελλάδα». «Tα ευρήματά αυτής της έρευνας μπορεί να αποδειχθούν πολύτιμα για την ανάπτυξη τουριστικής στρατηγικής για την χώρα μας μετά τη λήξη της πανδημίας», σημειώνει ο κ. Χρήστου.
Τουρισμός, το «ευάλωτο» προϊόν
Ο τουρισμός αποτελεί οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα, η οποία από τη φύση της είναι ιδιαίτερα ευπαθής σε ξαφνικές αλλαγές του ευρύτερου κοινωνικού, οικονομικού, πολιτικού και τεχνολογικού περιβάλλοντος, σύμφωνα με τον κοσμήτορα της σχολής Οικονομίας και Διοίκησης του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος.
Ο καθηγητής συνοψίζει τους λόγους για τους οποίους η πανδημία της COVID-19 διαφέρει από οποιαδήποτε άλλη κρίση ως εξής: η γεωγραφική εξάπλωση της κρίσης είναι μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη έως τώρα, η διάρκεια της κρίσης είναι εντελώς άγνωστη και είναι αδύνατο να γίνει οποιαδήποτε σχετική πρόβλεψη, οι κοινωνικές επιπτώσεις από την κρίση είναι πρωτόγνωρες και θα μπορέσουμε να τις μελετήσουμε μόνο σε βάθος χρόνου, οι οικονομικές επιπτώσεις είναι μεγαλύτερες από οποιαδήποτε διεθνή οικονομική κρίση του παρελθόντος και δεν γνωρίζουμε την πιθανή τους διάρκεια, και τέλος, το βάθος, η διάρκεια και η ένταση της κρίσης είναι πιθανό να οδηγήσει σε αλλαγές της δομής της τουριστικής βιομηχανίας.
