«Έφυγε» χθες σε ηλικία 83 ετών ο Χαράλαμπος Μπούρας, ο σπουδαίος επιστήμονας που αφιερώθηκε στην αναστήλωση των αρχαίων μνημείων και δη της Ακρόπολης. Υπήρξε υπόδειγμα χαρακτήρα, ήθους αλλά και αντικείμενο θαυμασμού λένε όσοι είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν από κοντά, είτε ως καθηγητή Αρχιτεκτονικής, είτε ως συνεργάτη στην αναστήλωση αρχαίων μνημείων, τομέα στον οποίο είχε καθοριστική συμβολή.

Το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων μίλησε με δυο κορυφαίους επιστήμονες που συνεργάστηκαν μαζί του και θήτευσαν κοντά του, τη διευθύντρια της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης (ΥΣΜΑ), Βασιλική Ελευθερίου και τον καθηγητή Αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ, Μανόλη Κορρέ, μέλος της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Ακρόπολης (ΕΣΜΑ), της οποίας ο εκλιπών υπήρξε πρόεδρος επί 30 χρόνια ως τον θάνατό του, αλλά και μέλος από την ίδρυσή της, το 1975.

Ο κ. Κορρές, συγκινημένος, μας παρέπεμψε στο κείμενό του που μαζί με άλλα αναγνώσθηκε σε τιμητική εκδήλωση για τον Χ. Μπούρα στο Μουσείο Μπενάκη (8/5/2007) και ακολούθως δημοσιεύθηκε στο βιβλίο «Για τον Χαράλαμπο Μπούρα», Μουσείο Μπενάκη 2009, από όπου αναδημοσιεύουμε, παρακάτω, αποσπάσματα.

«Ήταν ένας άνθρωπος που διέθετε απόλυτα την αίσθηση της ευθύνης. Πριν λίγες ημέρες μας είχε στείλει τα χειρόγραφά του για τις εισηγήσεις στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο σχετικά με τις μελέτες που δεν έχουν ακόμα συζητηθεί στο ΚΑΣ. Κοιτούσε τα πάντα. Ήταν πάντα παρών και διαθέσιμος να βοηθήσει, να διορθώσει κείμενα. Επίσης, ήταν πολύ ακριβής. Έγραφε πολύ εύκολα, σύντομα και περιεκτικά. Τα γραπτά του ήταν πάντα παράδειγμα», αναφέρει η κ. Ελευθερίου, δίνοντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ακόμα μια συγκινητική πληροφορία:

«Μόλις το περασμένο Σαββατοκύριακο έμαθε ότι βγήκε η πρόσκληση για το νέο ΕΣΠΑ. Ήταν κάτι που το περίμενε και χάρηκε πολύ που θα προχωρήσει», τόνισε η διευθύντρια της ΥΣΜΑ. Σημειώνεται ότι η παραπάνω εξέλιξη “ανοίγει” τον δρόμο της χρηματοδότησης -μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων- των εργασιών που συνεχίζονται στον Ιερό Βράχο. Η Ακρόπολη διαθέτει προσωπικό που παραμένει στο έργο ανεξάρτητα από το αν υπάρχει χρηματοδότηση από τα ευρωπαϊκά προγράμματα, ωστόσο η εισροή ευρωπαϊκών κονδυλίων είναι σημαντική για την ώθηση εργασιών, όπως η πρόσληψη πρόσθετου προσωπικού σε ειδικότητες που δεν διαθέτει η υπηρεσία (π.χ. πολιτικούς μηχανικούς) ή η απόκτηση προμηθειών, όπως η αγορά μαρμάρου που χρησιμοποιείται στην αναστήλωση.

«Είναι πολύ μεγάλη απώλεια ο θάνατός του. Είχα συνεργαστεί μαζί του στη Λίνδο -ήταν μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής Λίνδου-, επίσης πολλοί αρχιτέκτονες στην ΥΣΜΑ, μεταξύ των οποίων κι εγώ, τον είχαμε καθηγητή στο Πολυτεχνείο. Και βέβαια τα τελευταία πέντε χρόνια που είμαι διευθύντρια της ΥΣΜΑ είχαμε στενή συνεργασία, και κάθε φορά επιβεβαιωνόταν αυτός ο θαυμασμός για την ικανότητά του να βλέπει την ουσία, να μας επαναφέρει στην τάξη όταν παρασυρόμασταν από διάφορες ιδέες. Ήθελε να είμαστε ποιοτικοί στη δουλειά μας, αλλά με ένα αίσθημα οικονομίας που είναι πολύ δύσκολο να το καταφέρει κανείς», συμπλήρωσε.

Ο ίδιος αφιερώθηκε και ταυτίστηκε με το έργο της αναστήλωσης των μνημείων της Ακρόπολης, ενώ η συμβολή του στην αναστήλωση αρχαίων μνημείων εν γένει υπήρξε καθοριστική. Τον λόγο εξηγεί η κ. Ελευθερίου. «Ο Χαράλαμπος Μπούρας ασχολήθηκε πολύ με θέματα αρχών. Εισηγήθηκε ποιοτικά και επιστημονικά κριτήρια για τις αναστηλώσεις κι ήταν ο πρώτος που μίλησε για την αρχή της αναστρεψιμότητας. Πρόκειται για την ιδέα ότι δεν επεμβαίνουμε δραστικά πάνω στα σωζόμενα αρχαία μέλη, αλλά όποιες επεμβάσεις κάνουμε αφορούν κυρίως το συμπλήρωμα που κατασκευάζεται έτσι ώστε να έχει τη φόρμα του ελλείποντος τμήματος. Δηλαδή, αντί να “πελεκήσουμε” το αρχαίο για να μπορέσουμε να προσαρμόσουμε ένα καινούργιο συμπλήρωμα, παίρνουμε τη φόρμα που έχει το φθαρμένο μέλος και δημιουργούμε ένα συμπλήρωμα. Αυτό μας επιτρέπει να διατηρήσουμε τα τεκμήρια και, κατά κάποιον τρόπο, αν χρειαστεί μπορούμε να επανέλθουμε στην προηγούμενη κατάσταση. Ήταν ο πρώτος που διατύπωσε αυτή την αρχή η οποία ενσωματώθηκε στις αρχές για τις αποκαταστάσεις των αρχαίων μνημείων», επισήμανε η κ. Ελευθερίου.

Στην τεράστια συμβολή του Χ. Μπούρα στην υπόθεση της προστασίας, συντήρησης και αποκατάστασης των μνημείων της ελληνικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς είχε αναφερθεί και ο κ. Κορρές, όπως για παράδειγμα μέσω της συμμετοχής του στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο:

Στο Συμβούλιο αυτό που μεταξύ άλλων φιλτράρει όλες τις σχετικές με μείζονα μνημεία προτάσεις συντήρησης και αποκατάστασης, ο Χ. Μπούρας μετείχε επί τρεις ακριβώς δεκαετίες, πολύ περισσότερο δηλαδή από κάθε άλλο μέλος, αποτελώντας και σε αυτό το συμβούλιο τον απαράμιλλο μνήμονά του. Σε τούτο συντελούσε όχι μόνον η παροιμιώδης μνήμη του, αλλά ακόμη περισσότερο το ζωηρότατο ενδιαφέρον του για την τύχη κάθε μνημείου. Χάρις σε αυτά τα δύο χαρίσματά του η συμβολή του σε πάμπολλες γνωμοδοτήσεις του ΚΑΣ επί θεμάτων προστασίας και συντήρησης αρχιτεκτονικών μνημείων ήταν εξαιρετική έως κρίσιμη. Η μοναδική εποπτεία του επί των αρχιτεκτονικών μνημείων κάθε εποχής του έδινε πάντοτε ένα εξαιρετικό πλεονέκτημα έναντι των λοιπών μελών και η επιμονή του σε αρχές τον οδηγούσε σε πάγιες θέσεις, οι οποίες ασχέτων του τι υπερίσχυε διατηρούσαν πάντοτε μια απαράβλεπτη συνέπεια», αναφέρει ο κ. Κορρές.

«Ενδεικτικώς υπενθυμίζω το μείζον έργο της Στοάς της Βραυρώνος το 1961, τα κλιμακοστάσια του Ηρωδείου 1960-1963, την αναστήλωση του μαρμάρινου Τέμπλου του καθολικού της Νέας Μονής στη Χίο, το 1979-80, τα σχετικά με αρχές, στόχους και προτάσεις κεφάλαια της Μελέτης Αποκαταστάσεως του Παρθενώνος και την υποδειγματική διαμόρφωση της τράπεζας της ιεράς μονής Οσίου Λουκά σε Μουσείο της ιστορίας της μονής ως και την επιμέλεια της μουσειακής εκθέσεως, συμπεριλαμβανομένων και των εργασιών αποκατάστασης ενοτήτων αρχιτεκτονικών μελών με ιδιάζουσες δυσκολίες ως προς την ακριβή διάπλαση των μαρμάρινων συμπληρωμάτων», σημειώνει, μεταξύ άλλων ο κ. Κορρές.