Από τις 20 Μαρτίου, οπότε ξεκίνησε η εφαρμογή της συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης- Τουρκίας, η Υπηρεσία Ασύλου «μετράει» 6.605 προκαταγεγραμμένες αιτήσεις ασύλου στα νησιά, από τις οποίες μέχρι σήμερα έχει καταγράψει πλήρως το ένα έκτο.
Την ίδια ώρα, για την εξέταση των αιτημάτων ασύλου, η Υπηρεσία προσβλέπει στην δημιουργία μικτών κλιμακίων αποτελούμενων από Έλληνες και Ευρωπαίους εμπειρογνώμονες της διαδικασίας ασύλου.
Τα πρώτα μικτά κλιμάκια τοποθετήθηκαν τον περασμένο μήνα στη Λέσβο, ενώ έχουν ξεκινήσει και πιλοτικά κλιμάκια στην Σάμο και την Χίο. Γύρω στις 20 Μαΐου υπολογίζεται η πλήρης ανάπτυξη κλιμακίων στα δύο αυτά νησιά και στο τέλος Ιουνίου η πλήρης ανάπτυξη κλιμακίων σε Κω και Λέρο.
Τελικός στόχος της Υπηρεσίας Ασύλου είναι στα τέλη Ιουνίου να εξετάζονται καθημερινά 640 αιτήσεις ασύλου στα νησιά, αριθμός 30 φορές πάνω από τον αντίστοιχο αριθμό του 2014. Σημειώνεται ότι το 2014 η Υπηρεσία Ασύλου εξέταζε κατά μέσο όρο κάθε μήνα 786 αιτήσεις ασύλου, ενώ τον Μάρτιο του 2016 μετά το κλείσιμο των συνόρων ο αριθμός αυτός ανήλθε σε 2.956.
Τον περασμένο μήνα σημειώθηκαν 3.700 πλήρεις καταγραφές και άλλες 6.600 απλές καταγραφές (αιτήσεις ασύλου ή καταγραφή της πρόθεσης να ζητήσει κάποιος άσυλο στα ελληνικά νησιά).
Από τις αιτήσεις που καταγράφηκαν μετά την εφαρμογή της συμφωνίας 489 εξετάστηκαν στη βάση του παραδεκτού – απαραδέκτου μέχρι τις 5 Μαΐου και οι 89 από αυτές κρίθηκαν απαράδεκτες, οπότε οι αιτούντες μπορούν να επιστραφούν με ασφάλεια πίσω στην Τουρκία.
Τα παραπάνω στοιχεία παρουσίασε μεταξύ άλλων η διευθύντρια της Υπηρεσίας Ασύλου, Μαρία Σταυροπούλου, σε σημερινή ημερίδα της Υπηρεσίας με θέμα «Το μέλλον του ασύλου στην Ευρώπη». «Απομένουν να εξεταστούν πάνω από 5.000 αιτήσεις στα νησιά και όσο αναπτύσσονται τα μικτά κλιμάκια, τόσο πιο γρήγορα θα εξετάζονται οι αιτήσεις. Το πότε θα γίνει αυτό είναι πολυπαραγοντικό, όπως ότι χρειάζεται να εξοπλιστούν γραφεία για τουλάχιστον 600 υπαλλήλους στα νησιά», εξήγησε η Μαρία Σταυροπούλου.
Επίσης, με βάση τις εκτιμήσεις της διευθύντριας της Υπηρεσίας Ασύλου και η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στην ενδοχώρα επιθυμούν να ζητήσουν άσυλο.
Η Υπηρεσία θα συστήσει μητρώο δικηγόρων για παροχή δωρεάν νομικής συνδρομής στο δεύτερο βαθμό εξέτασης των αιτήσεων ασύλου. Για την παροχή της δωρεάν νομικής συνδρομής έχει προβλεφθεί κονδύλιο ύψους 1,6 εκατομμυρίων ευρώ.
Η διευθύντρια της Υπηρεσίας Ασύλου χαρακτήρισε τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας «ένα πείραμα που εφαρμόζουμε και ως υπηρεσία και ως χώρα και ως Ευρώπη, γιατί έχουμε κληθεί να στήσουμε ένα μηχανισμό εξέτασης ασύλου πολύ διαφορετικό από αυτόν που είχαμε μέχρι τώρα. Το πείραμα αυτό ίσως είναι το πρώτο βήμα για ένα ενιαίο σύστημα ασύλου στην Ευρώπη».
«Αιχμή του δόρατος»
Ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας, χαρακτήρισε την Υπηρεσία Ασύλου «την αιχμή του δόρατος». «Το αν θα μπορέσει να εφαρμοστεί η συμφωνία θα εξαρτηθεί από τη δυνατότητα της Υπηρεσίας Ασύλου να ανταποκριθεί στις προκλήσεις», τόνισε και εκτίμησε ότι ο αριθμός της εξέτασης αιτήσεων ασύλου από την Υπηρεσία θα πρέπει να αυξηθεί από περίπου 4.000 το μήνα που είναι σήμερα σε 6.000.
Σχετικά με τη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας, ο Γιάννης Μουζάλας δήλωσε «πολύ χαρούμενος που ισχύει» και πρόσθεσε: «Όσο και αν διάφορα κινήματα δικαιωμάτων προσπαθούν να ξαναβάλουν τη χώρα μας σε ένα παιχνίδι ευθυνών, ότι δηλαδή αφαιρούμε άσυλο από αυτούς που το δικαιούνται, ότι κάνουμε επαναπροωθήσεις, αυτό είναι πολύ άδικο για την χώρα. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων από αυτούς που βγαίνουν από τις βάρκες, στριμώχνονται, τρέχουν, περπατάνε στεριές. Το έχουμε ξεχάσει».
Αναφορικά με το χειρισμό της προσφυγικής κρίσης από την Ευρώπη, ο αναπληρωτής υπουργός σχολίασε ότι «για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν τα κατάφερε καλά», αλλά «σήμερα η κατάσταση άλλαξε. Αλλά ο χρόνος που χάθηκε ήταν πολύτιμος και τα προβλήματα που δημιούργησε ο χρόνος που χάθηκε, αποτελούν προβλήματα της Ευρώπης που έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στη χώρα μας».
«Οι φράχτες, οι πολεμικές, με έκαναν πολλές φορές να σκεφτώ εάν υπάρχει ενωμένη Ευρώπη και τι εξυπηρετεί. Το πρόβλημα έχει τέτοια ένταση που με ανακούφιση κατέληξα μέσα μου ότι αν δεν υπήρχε η ενωμένη Ευρώπη με τις αδυναμίες που έχει θα είχαμε πολεμικές συγκρούσεις και συρράξεις», κατέληξε.
«Το κύμα αυτό αποδείχθηκε ιδιαίτερα τοξικό…»
Ο γενικός διευθυντής της Υπηρεσίας Υποστήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάρτιν Βερβέι, υπογράμμισε ότι η προσφυγική κρίση είναι κυρίως ανθρωπιστική κρίση αλλά “το κύμα αυτό αποδείχθηκε ιδιαίτερα τοξικό στην Ευρώπη και έτσι η κρίση αυτή έγινε και πολιτική κρίση”. “Η συμφωνία είναι μια απάντηση σε αυτή την πραγματικότητα, μια προσπάθεια να βρούμε απάντηση συντονισμένη στο πρόγραμμα σε αντίθεση με τις εθνικές ασυντόνιστες απαντήσεις”, συμπλήρωσε.
Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της συμφωνίας αναφέρθηκε στη σημαντική μείωση των ανθρώπων που φτάνουν από την Τουρκία στα νησιά, στην επιστροφή 386 ατόμων μέχρι σήμερα από την Ελλάδα στην Τουρκία και άλλων 169 δια ξηράς. Επίσης, 135 Σύροι έχουν επανεγκατασταθεί από την Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως εξάλλου είπε, έχει διαθέσει μέχρι σήμερα 190 εκατομμύρια ευρώ στην Ελλάδα, πέραν των 500 εκατομμυρίων ευρώ που διατίθενται μέσω των εθνικών προγραμμάτων. Επίσης, μέσα από τη χρηματοδότηση ΜΚΟ και διεθνών οργανισμών θα διαθέσει περίπου 700 εκατομμύρια ευρώ σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες σε διάστημα τριών ετών. Μέχρι σήμερα έχουν δοθεί 83 εκατομμύρια ευρώ σε εταίρους.
Ο ίδιος επισήμανε, ότι πρέπει να αυξηθεί ο ρυθμός εξέτασης των αιτήσεων ασύλου και των προσφυγών στην Ελλάδα και να βελτιωθούν οι συνθήκες στα hotspots, με έμφαση στα παιδιά και τις ευάλωτες ομάδες. Επίσης, ότι πρέπει να ελέγχεται το τι συμβαίνει με τους μετανάστες μετά την επιστροφή τους στην Τουρκία. «Η Ύπατη Αρμοστεία δεν είχε μέχρι τώρα πρόσβαση στους καταυλισμούς, τώρα έχει και είναι πολύ σημαντικό να δούμε τι συμβαίνει με αυτούς που επιστρέφονται στην Τουρκία».
Τέλος, ότι χρειάζεται να αυξηθεί ο ρυθμός επανεγκατάστασης και μετεγκατάστασης στην Ευρώπη.
«Η χώρα βρέθηκε απροετοίμαστη»
Ο δήμαρχος Αθηναίων, Γιώργος Καμίνης, σχολίασε ότι η χώρα βρέθηκε απροετοίμαστη στην προσφυγική κρίση «γιατί επί πάρα πολλά έτη έσπρωχνε το προσφυγικό κάτω από το χαλί. Ως τα μέσα του 2013 το ποσοστό υποδοχής αιτήσεων ασύλου ήταν μικρότερο από 1% και αυτό έχει ένα τεράστιο κόστος. Δεν αποκτήσαμε τεχνογνωσία, δεν είχαμε υποδομές».
Ο ίδιος ανέφερε ότι στις 21 Απριλίου σε συνάντηση μεταξύ των δημάρχων των πρωτευουσών των χωρών της ΕΕ στο Άμστερνταμ, αποφασίσθηκε ομόφωνα, έπειτα από πρόταση του δήμου Αθηναίων, η δημιουργία ενός δικτύου ευρωπαϊκών πόλεων αλληλεγγύης για το προσφυγικό.
«Τα τείχη δεν αποτρέπουν την μετακίνηση»
Η Αν Μάιμαν, από το ελληνικό γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, σχολίασε ότι «τα κράτη ενισχύουν το συνοριακό έλεγχο, χτίζουν τείχη και εμπόδια, αλλά αυτό ξεκάθαρα δεν αποτρέπει την μετακίνηση. Αντίθετα, όσο υψηλότερα είναι τα τείχη, τόσο περισσότερο διακινδυνεύουν οι άνθρωποι τη ζωή τους».
Η ίδια αναφέρθηκε σε δύο τρόπους υποδοχής προσφύγων: την εφαρμογή των εννοιών της ασφαλούς τρίτης χώρας και της πρώτης χώρας ασύλου, αλλά και το διαμοιρασμό των ευθυνών σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, όπου τα κράτη θα αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους με βάση τις δυνατότητές τους.
Οι προτεραιότητες για την αντιμετώπιση του φαινομένου
Ο αναπληρωτής διευθυντής Μεταναστευτικής Πολιτικής του υπουργείου Ασφάλειας και Δικαιοσύνης της Ολλανδίας Πίτερ Ντίεζ, έθεσε τις προτεραιότητες στην αντιμετώπιση του προσφυγικού φαινομένου ως εξής: τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού και απλοποιημένου συστήματος ασύλου, που θα είναι όσο πιο δίκαιο γίνεται, την αναθεώρηση του υπάρχοντος συστήματος ασύλου, που «μπορεί να είναι επίπονη σε κάποια σημεία, αλλά αν δεν γίνει αυτό, τότε είναι πιθανό η ζώνη Σένγκεν να τεθεί σε κίνδυνο», την πρόληψη της δευτερογενούς κίνησης μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την υπογραφή συμφωνιών με άλλες χώρες για τις επιστροφές μεταναστών και την αναζήτηση νέων εναλλακτικών στην εξωτερική πολιτική, όπου «το στοιχείο της αποτροπής είναι πολύ σημαντικό». «Δεν αποκλείω αυτή η πρωτοβουλία με την Τουρκία να φέρει και άλλες πρωτοβουλίες εξωτερικής πολιτικής για τις μεταναστευτικές ροές», κατέληξε.
«Πιθανόν να αλλάξουν οι δρόμοι της μετανάστευσης»
Ο σύμβουλος επί νομικών θεμάτων και θεμάτων πολιτικής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ECRE) Κρις Πόλετ, επισήμανε ότι «είναι πολύ νωρίς για να πούμε αν είναι επιτυχία ή όχι η εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας. Είναι θεαματική φυσικά η μείωση των αριθμών, αλλά επιλύσαμε το πρόβλημα; Υπάρχει πιθανότητα να αλλάξουν οι δρόμοι της μετανάστευσης και οι πρόσφυγες να αναλάβουν ακόμα μεγαλύτερους κινδύνους από ό,τι στο παρελθόν».
«Τελείως ανίκανα τα κράτη»
Ιδιαίτερα καυστικός ως προς το χειρισμό της προσφυγικής κρίσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση εμφανίστηκε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Γκι Γκούντγουιν Γκιλ. Μεταξύ άλλων σημείωσε ότι «τα κράτη – μέλη πέρα από κάποιες εξαιρέσεις έχουν αποδειχθεί τελείως ανίκανα να υιοθετήσουν ένα αποτελεσματικό σύστημα προστασίας», «καμία προσφυγική κρίση δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι προσωρινή και στο επίπεδο αυτό βλέπουμε μια άγνοια που υπερισχύει της εμπειρίας», «έχουμε αποτύχει να προσφέρουμε ένα σύστημα προστασίας και στέγασης των ανθρώπων αυτών» και «οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αντιστέκονται στη λογική της Ένωσης και αντανακλούν μια νοοτροπία ελέγχου».
«Ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου»
Σε αντίθεση με τον προηγούμενο ομιλητή, ο επίτιμος πρόεδρος του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρης Παπαδημητρίου, ανέφερε ότι «η πραγματικότητα δεν είναι τόσο εύκολο να κατηγοριοποιηθεί, οι αποφάσεις δεν είναι άσπρο – μαύρο, οι προτεραιότητες και τα δικαιώματα αλλάζουν πολύ συχνά» και την ίδια ώρα «υπάρχουν κάποιοι πραγματιτικοί παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από αυτούς που μας κυβερνούν και εκεί συνδέονται η ποίηση και η πραγματικότητα». Ο ίδιος υπογράμμισε ότι είναι πολύ σημαντική η δημιουργία ενός ενιαίου ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου. «Τα σχεδόν κοινά αποτελέσματα για οποιονδήποτε αιτούντα είναι το ύψιστο πρότυπο που όλοι ελπίζουμε να γίνει».
Εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα
Μια νέα εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα που απευθύνεται στους αιτούντες διεθνή προστασία παρουσίασε σήμερα η Υπηρεσία Ασύλου. Την εφαρμογή ανέπτυξε το Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου και χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης. Στόχος της εφαρμογής είναι η αξιόπιστη και έγκαιρη ενημέρωση των αιτούντων για τις διαδικασίες ασύλου, μετεγκατάστασης και οικογενειακής επανένωσης.
Η εφαρμογή AsylumApp θα διατίθεται από τις αρχές Ιουλίου σε εννιά γλώσσες. Οι χρήστες θα μπορούν να βρίσκουν σε αυτή επίσης ένα σύντομο λεξικό με ελληνικές λέξεις για την επικοινωνία τους με τους τοπικούς πληθυσμούς, οπτικοακουστικό υλικό που θα εξηγεί τη διαδικασία ασύλου βήμα προς βήμα, σημεία ενδιαφέροντος στην Ελλάδα με διευθύνσεις ΜΚΟ, ιατρικών κέντρων, τοπικών αρχών και μέσων μεταφοράς και άλλες χρηστικές πληροφορίες.
