«Ντο να φτάω; Αρέσει κι αρέσει αβούτο είμαι» (Τι να κάνω; Αρέσει δεν αρέσει αυτό είμαι) μας χαιρετά με χαμόγελο η Στερίνα Ταμπώχ, απαντώντας στο αστείο μας, ότι μετά από όσα έζησε στην κατοχή, κοντά στην ποντιακή οικογένεια που την έσωσε και την περιέθαλψε, είναι πλέον μια «Εβραία… Ποντία»…
Άλλωστε, αν και αυτό ήταν το πραγματικό της όνομα που της έδωσαν η Εστρέα και ο Ζαχαρίας Πίντο, εκείνη στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής ήταν γνωστή ως «Μαρίκα Γρηγοριάδου», το όνομα που της έδωσαν οι «δεύτεροι γονείς» της, η Σοφία και ο Γιάννης Γρηγοριαδης, οι οποίοι την πήραν κοντά τους για να τη σώσουν από το ολοκαύτωμα, από σχεδόν βέβαιο θάνατο, τον οποίο δυστυχώς δεν απέφυγαν και τα επτά της αδέλφια, ούτε και οι φυσικοί γονείς της που ελάχιστα γνώρισε…
Η 83χρονη σήμερα Στερίνα (Εσθήρ) Ταμπώχ έχει μόνο τα καλύτερα λόγια για το ζευγάρι που την πήρε κοντά της στην κατοχή και της έδωσε άσυλο και θαλπωρή. Ήταν μόλις δέκα χρονών, όταν μια οικογενειακή φίλη των Πίντο, μια εβραία από τη Βέροια, την πήρε μαζί της για βόλτα στην πόλη της, την εποχή που άρχιζαν ήδη οι διώξεις και οι περιορισμοί των Εβραίων.
«Πήγα στη Βέροια για λίγο, αλλά την επόμενη μέρα έγινε η απαγόρευση της κυκλοφορίας των Εβραίων και δεν μπορούσα να ξαναγυρίσω στη Θεσσαλονίκη…» θυμάται η Στερίνα και συνεχίζει:
«Με αυτόν τον τρόπο και επειδή και τη φίλη μας στη Βέροια και την οικογένειά της την κυνηγούσαν και έπρεπε όλοι να φύγουν για το βουνό, εμένα έτσι όπως ήμουν αδύνατη, ήμουν δέκα χρονών και έμοιαζα για έξι, με είδαν και με συμπόνεσαν ο Γιάννης και η Σοφία Γρηγοριάδου… Πού θα πάει αυτό το παιδί; Δεν θα αντέξει είπαν στη φίλη μας και με κράτησαν μαζί τους… Με αγαπούσαν παθολογικά, ήμουν για αυτούς μια κανονική κόρη. Όταν εγώ ήμουν στεναχωρημένη έκλαιγα και η μαμά μου, η Σοφία, δίπλα μου μοιρολογούσε… Στην απελευθέρωση όταν επέστρεψε η φίλη μας από το βουνό και με ζήτησε γιατί κανένας από τους δικούς μου δεν είχε γυρίσει, εγώ δεν ήθελα να φύγω ήθελα να μείνω με την ποντιακή μου οικογένεια…».
Μέσα στο δράμα της η μικρή τότε Στερίνα στάθηκε τυχερή. Οι νέοι γονείς της δεν δείλιασαν από τον κίνδυνο που διέτρεχαν εάν αποκαλύπτονταν ότι ήταν Εβραία και την κράτησαν κοντά τους σαν να ήταν δική τους κόρη. Απέναντι, από το σπίτι στρατωνίζονταν γερμανικές δυνάμεις, οι Γερμανοί ερχόταν στο σπίτι της προσφυγικής οικογένειας να πάρουν γάλα, ψωμί και ότι άλλο υπήρχε και έβλεπαν το μικρό κοριτσάκι να παίζει πολλές φορές στην αυλή. Η ποντιακή οικογένεια έλεγε ότι ήταν το ανεψάκι μιας ξαδέλφης τους από τη Θεσσαλονίκη, που ήταν πολύ φτωχή και δεν μπορούσε να το κρατήσει και τους το έδωσε να το μεγαλώσουν. Με αυτόν τον τρόπο η Στερίνα γλύτωσε τα χειρότερα, τις αποστολές θανάτου στο ‘Αουσβιτς Μπιρκενάου.
«Όλα μου τα αδέλφια χάθηκαν. Δεν γύρισε ούτε ένα. Μόνο εγώ έζησα χάρη σε αυτούς τους ανθρώπους με τους οποίους έμεινα μέχρι και που παντρεύτηκα τον Ισαάκ (Ταμπώχ). Ο πατέρας μου, ο Γιάννης, με παρέδωσε στον μέλλοντα σύζυγό μου, στο γάμο μου. Μέχρι να παντρευτώ, η μαμά Σοφία όταν πήγαινε στην αγορά, επέστρεφε πάντοτε με πακέτα και όταν τη ρωτούσα τι είναι, μου απαντούσε ότι είναι για την προίκα μου. Ήταν το 1954 που παντρεύτηκα. Γλέντια, τραπέζια, δεν μπορείτε να φανταστείτε τι χαρές έκαναν οι θετοί μου γονείς που ήταν σαν πραγματικοί γονείς μου, ήμασταν μια οικογένεια. Και χορούς ποντιακούς έμαθα κοντά τους, ήμουν κανονική κόρη τους. Έμαθα να είμαι πόντια, να μιλάω την ποντιακή γλώσσα, να μαγειρεύω ποντιακά φαγητά, και να είμαι περήφανη για την ποντιακή οικογένειά μου. Εγώ εξ αρχής μόλις άκουσα το όνομα του Ισαάκ, που ήταν και το όνομα του αγαπημένου μου μεγάλου αδελφού, είπα ότι αυτό είναι το τυχερό μου. Παντρευτήκαμε και δεν μαλώσαμε ποτέ σαν ζευγάρι, ήμασταν πάντα αγαπημένοι, μεγαλώσαμε τρία παιδιά και τώρα έχω και εγγόνια…».
Η Στερίνα Ταμπώχ θα μιλήσει σήμερα το απόγευμα σε εκδήλωση με θέμα: «Ποντιακός Ανθρωπισμός και Εβραίοι» – «Μια εβραιοπούλα κρυμμένη στην αγκαλιά μιας ποντιακής οικογένειας στη γερμανική κατοχή», σε εκδήλωση της Μέριμνας Ποντίων Κυριών της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης. Αποσπάσματα της συνέντευξής της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ θα μεταδοθούν ραδιοφωνικά αύριο το μεσημέρι στην εκπομπή «Δύο στις 12» στο «Πρακτορείο 104,9 FM» και όλη η συνέντευξή της θα προβληθεί στη διαδικτυακή τηλεόραση στην ιστοσελίδα του ΑΠΕ – ΜΠΕ.