Η Διεθνής Ημέρα κατά του Φασισμού και του Αντισημιτισμού, γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 9 Νοεμβρίου, σε ανάμνηση του πογκρόμ των Εβραίων που οργανώθηκε με κρατική καθοδήγηση στη ναζιστική Γερμανία του 1938 και αποτελεί μια καλή ευκαιρία για να θυμηθούμε τις φράσεις, τους στίχους και τις απόψεις που έγραψαν ιστορία στην αντίσταση κατά του φασισμού στην Ελλάδα.
Από τον Μάνο Χατζιδάκι μέχρι τη Μάγδα Φύσσα, ο φασισμός έχει απασχολήσει πολλά σημαίνοντα δημόσια πρόσωπα, που έγιναν λιγότερο ή περισσότερο συνώνυμα με τη μάχη κατά του φασισμού στην Ελλάδα. Δείτε φράσεις, στίχους και αποφθέγματα που έβαλαν το… λιθαράκι τους στην επιρροή της δημόσιας συνείδησης και στη δράση ενάντια στο φασισμό.
Ιστορικές φράσεις Ελλήνων κατά του Φασισμού
► «Τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον δεν θα πεθάνει μόνος τσάκισέ τον»
Φώντας Λάδης, 1977 σε στίχους που έδωσε στον Θάνο Μικρούτσικο και τραγούδησε η Μαρία Δημητριάδη
►«Ο αγώνας κατά του φασισμού δικαιώθηκε, αλλά δεν τελείωσε»
Μίκης Θεοδωράκης, 2020, σε άρθρο του στην εφημερίδα “Τα Νέα” για το χαρακτηρισμό της Χρυσής Αυγής ως εγκληματική οργάνωση
► «Νικήσαμε ηττημένοι, Παύλο. Παιδί μου. Κατάδικό μου παιδί. Στις αγκαλιές όλων»
Μάγδα Φύσσα, 2022
► «Ο φασισμός δεν είναι ιδεολογία, είναι νοοτροπία. Σε όλους τους χώρους υπάρχουν φασιστές και φαλλοκράτες. Ακόμα και ένας Αντιεξουσιαστής, ένας Αναρχικός, ένα Αριστερός μπορεί να είναι φασίστας μεγάλος. Φασίστας μπορεί να είσαι και με τη γυναίκα σου. Αν δώσεις μπουνιά στη γυναίκα σου, είσαι φασίστας, δεν το συζητάμε, δεν πα’ να ‘σαι πρωτοπαλίκαρο του ΣΥΡΙΖΑ. Είσαι φασίστας όταν σκέφτεσαι ότι η γυναίκα είναι κατώτερη από σένα»
Τζίμης Πανούσης, σε συνέντευξή του στο The Toc
► «Ήδη, σας το είπα. Είναι η βαρβαρότητα. Τη βλέπω να ‘ρχεται μεταμφιεσμένη, κάτω από άνομες συμμαχίες και προσυμφωνημένες υποδουλώσεις. Δεν θα πρόκειται για τους φούρνους του Χίτλερ ίσως, αλλά για μεθοδευμένη και οιονεί επιστημονική καθυπόταξη του ανθρώπου. Για τον πλήρη εξευτελισμό του. Για την ατίμωσή του»
Οδυσσέας Ελύτης, 1979 με αφορμή την αναγγελία για τη βράβευσή του με το Νόμπελ Λογοτεχνίας
► «Η μορφή του τέρατος είναι αποκρουστική. Όταν όμως το πρόσωπο του τέρατος πάψει να μας τρομάζει, τότε πρέπει να φοβόμαστε… γιατί αυτό σημαίνει ότι έχουμε αρχίσει να του μοιάζουμε.»
Μάνος Χατζιδάκις, 1978, από το βιβλίο «Τα Σχόλια Του Τρίτου»
► «Και το Κακό ελλοχεύει χωρίς προφύλαξη, χωρίς ντροπή. Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος»
και
►«Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του. Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία»
Μάνος Χατζιδάκις, 1993 από κείμενο του στην Ελευθεροτυπία με τίτλο «Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι»
Η σχετική ανάρτηση του Newsbeast στο Instagram:
►«Ζούμε στη χώρα που η ρητορική μίσους είναι “άποψη” και η ανσιότητα νόμος»
Ζακ Κωστόπουλος, 2013
►«Προκατάληψη είναι να σε βλέπουν να τρως μια πατατόπιτα και να υποθέτουν ότι νηστεύεις»
Ζακ Κωστόπουλος, 2018
► «Τ’ αρχινισμένο σύνθημα πάντα μου μένει
Όποτε ακούω από τότε ακορντεόν
Κι έχει σαν στάμπα τη ζωή μου σημαδέψει
ΔΕ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ»
Μάνος Λοΐζος, 1974, από το τραγούδι «Το ακορντεόν»
► «Εμένα δεν μου αρέσει αυτό το σύνθημα (αναφερόμενος στο “φασίστες κουφάλες, έρχονται κρεμάλες”). Η απάντηση πρέπει να είναι ψύχραιμη, να είναι προϊόν ορθής σκέψης και κυρίως χρειάζεται όλοι να προσέχουμε καθημερινά τον φασισμό που κρύβουμε μέσα μας… Βεβαίως και κρύβουμε. Ακόμη και στην καθημερινότητά μας. Αλλά δεν μπορεί να είναι η βία απάντηση στη βία. Αν είναι δυνατόν. Πρέπει να φθάσουμε σε μια κοινωνία πολιτών με ευφυΐα και συνείδηση. Γενικά τραγουδάμε για τα χάλια μας… Σήμερα όμως τραγουδάμε για τον Παύλο»
Γιάννης Αγγελάκας, 2013, σε συναυλία στο Θέατρο Βράχων
► «Φασισμός είναι η δύναμη των δηλητηριασμένων ψυχών και δυστυχώς απλώνεται από την ψευδοδημοκρατία μας και την ψευδοανημποριά μας μέχρι τον αφιονισμένο χουλιγκάνο. Αλοίμονο στους νέους»
Γιάννης Αγγελάκας, 2022 για η δολοφονία του Άλκη Καμπανού
► «Θέλω να του πω ότι τον αγαπώ κι ότι θα τα έκανα όλα πάλι από την αρχή αν χρειαζόταν. Θέλω να του πω ότι μου λείπει και είμαι περήφανη γι’ αυτόν γιατί ξέρω ότι στο ερώτημα “ή με τους ανθρώπους ή με τους φασίστες”, το παιδί μου διάλεξε τη σωστή πλευρά όσο ζούσε και γι’ αυτό δολοφονήθηκε».
Μάγδα Φύσσα, για τη δολοφονία του γιου της Παύλου, από φασίστες της ΧΑ.
► «Δεν υπάρχει κελί που να μην τρυπιέται. Δεν υπάρχει φυλακή που δεν μπορείς να δραπετεύσεις. Δεν υπάρχει σκλαβιά που να εμποδίζει την ελευθερία σου. Όλα είναι στο κεφάλι σου. Σπάσ’ το και πέτα. Ο ουρανός είναι απέραντος. Υπάρχει μια γωνιά που σε περιμένει. Βρες την».
Περικλής Κοροβέσης, από το βιβλίο του «Ανθρωποφύλακες»
► «Σε μία ρατσιστική κοινωνία η οποία ρίχνει στον Καιάδα της εύκολα το ανθρώπινο κομμάτι της που νοσεί αντιμετωπίζοντας το με λύπηση και με φόβο, χρειάζεται να σηκώνουμε το ανάστημα μας. Να μπορούμε να ανακοινώνουμε ελεύθερα το κάθε πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε γιατί είναι πρόβλημα όλων. Και κάποια στιγμή ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί στην ίδια θέση»
Θάνος Ανεστόπουλος, 2016
Αποφθέγματα κατά του φασισμού ξένων συγγραφέων και άλλων εξεχόντων των τεχνών και των γραμμάτων
► «Σήμερα μόνο οι ηλίθιοι κάνουν δικτατορίες με τανκς, από τη στιγμή που υπάρχει η τηλεόραση».
Ουμπέρτο Έκο
► «Μη χαίρεστε που σκοτώσατε το κτήνος. H σκύλα που το γέννησε ζει και είναι πάλι σε οργασμό»
Μπέρτολτ Μπρεχτ (σχολιάζοντας τους πανηγυρισμούς μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου)
► «Ο φασισμός θεραπεύεται με το διάβασμα, και ο ρατσισμός με το ταξίδι»
Μιγκέλ ντε Ουναμούνο
► «Ο φασισμός δεν ορίζεται από τον αριθμό των θυμάτων, αλλά από τον τρόπο που τα σκοτώνει»
Ζαν-Πωλ Σαρτρ
► «Ο φασισμός αρχίζει με τη σκέψη ότι όλοι οι άλλοι είναι ανόητοι»
Πωλ Βαλερύ
Τι είναι ο Φασισμός
Το τι είναι ο φασισμός αποτελεί ένα περίπλοκο θέμα και έναν από τους πιο δύσκολους ορισμούς για να δοθούν αν και παρ’ όλα αυτά είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται πολύ συχνά και κυρίως υποτιμητικά. Ωστόσο ένας σημαντικός αριθμός μελετητών συμφωνεί ότι φασιστικό καθεστώς είναι κυρίως μια αυταρχική μορφή διακυβέρνησης, όπως αναφέρει η wikipedia, επικαλούμενη αναφορές λογίων και φιλοσόφων όπως οι: Thomas W. Laqueur, Roger Eatwell, Roger Griffin, Eugen Weber, Stanley Payne, Peter Fritzsche κ.α. Ωστόσο ο αυταρχισμός δεν αρκεί για να χαρακτηριστεί ένα κίνημα φασιστικό. Ο φασισμός αποτελεί μία ιδεολογία που ξεκίνησε από ένα πολιτικό κίνημα της Ιταλίας τη δεκαετία του 1920 υπό τον Μπενέτο Μουσολίνι.
Μελετητές του φασισμού αναφέρουν ότι ιστορικά ο φασισμός είναι ενάντια στον κομμουνισμό, το συντηρητισμό και τον φιλελευθερισμό, προσελκύοντας υποστήριξη κυρίως από ό,τι αποκαλείται «άκρα δεξιά». Οι φασίστες είναι γενικά έντονα αντι-καπιταλιστές, υποτάσσοντας ατομικά δικαιώματα, δικαιώματα κέρδους και ιδιοκτησίας στο Κράτος.
Μερικοί από τους ορισμούς που έχουν δοθεί:
«Η ιστορική λειτουργία του φασισμού είναι να συντρίψει την εργατική τάξη, να καταστρέψει τις οργανώσεις και να καταπνίξει τις πολιτικές ελευθερίες όταν οι καπιταλιστές δεν μπορούν να κυβερνήσουν και να κυριαρχήσουν με τη βοήθεια των δημοκρατικών μηχανισμών», αναφέρει ο Λέον Τρότσκι.
«Ο φασισμός είναι δεξιός, έντονα εθνικιστικός, υποκειμενιστικός στη φιλοσοφία, και ολοκληρωτικός στην πράξη», και ταυτίζεται με “μια ακραία αντιδραστική μορφή καπιταλιστικής διακυβέρνησης”, σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια του Μαρξισμού.
«Η λέξη “Φασισμός” είναι σχεδόν εντελώς χωρίς νόημα. Σε συζητήσεις, φυσικά, χρησιμοποιείται ακόμα πιο άγρια από ό, τι σε έντυπα. Την έχω ακούσει να εφαρμόζεται σε γεωργούς, καταστηματάρχες, στην Κοινωνική Πίστη, στην σωματική τιμωρία, το κυνήγι της αλεπούς, στις ταυρομαχίες, στην Επιτροπή του 1922, την Επιτροπή του 1941, στον Κίπλινγκ, τον Γκάντι, τον Τσάνγκ Κάι-Σεκ, sτην ομοφυλοφιλία, τις εκπομπές του Πρίσλεϋ, στους Ξενώνες Νεότητας, την αστρολογία, τις γυναίκες, τα σκυλιά και δεν ξέρω τι άλλο.
Aκόμη και οι άνθρωποι που πετούν απερίσκεπτα τη λέξη “φασίστας” προς κάθε κατεύθυνση, αποδίδουν σε κάθε περίπτωση μια συναισθηματική σημασία. Με τον όρο «φασισμός» εννοούν, χοντρικά, κάτι σκληρό, αδίστακτο, αλαζονικό, σκοταδιστικό, αντιφιλελεύθερο και αντι-εργατικό. Εκτός από τον σχετικά μικρό αριθμό συμπαθών των φασιστών, σχεδόν κάθε Άγγλος θα δεχόταν το “νταής” ως συνώνυμο του «φασίστας». Αυτό είναι περίπου το πλησιέστερο στον ορισμό που έχει πετύχει μια πολύ κακοποιημένη λέξη», αναφέρει εύστοχα ο Τζωρτζ Όργουελ.
Τι είναι ο αντισημιτισμός
Ο αντισημιτισμός είναι το μίσος προς τους Εβραίους. Αυτή η μορφή μίσους βασίζεται συχνά σε στερεότυπα, προκαταλήψεις και πράξεις διακρίσεων κατά των Εβραίων. Ο αντισημιτισμός έχει εμφανιστεί σε διάφορες μορφές στην ιστορία, συμπεριλαμβανομένου του αντισημιτισμού που επικράτησε κατά τη διάρκεια της Ναζιστικής Γερμανίας και κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, κατά το οποίο εκατομμύρια Εβραίοι εξοντώθηκαν συστηματικά.