Οι επιπτώσεις του Brexit

Για τις επιπτώσεις του Brexit μίλησε ο Πρόεδρος της ΚΕΕ και του ΕΒΕΑ κ. Κ. Μίχαλος στα Ευρωεπιμελητήρια. Όπως τόνισε ο κ. Μίχαλος:«Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας της Τράπεζας UBS, η αβεβαιότητα που σχετίζεται με τη διαδικασία του Brexit αναγνωρίζεται ως σημαντικότερη πηγή κινδύνων για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Το 28% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα (28%)δήλωσαν ότι το Brexit θα επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στη δραστηριότητά τους. Ως αμέσως σημαντικότερο κίνδυνο αντιλαμβάνονται την διοίκηση Trump στις ΗΠΑ (27%), ενώ πιο χαμηλά αξιολογούνται τα αποτελέσματα των εκλογών στη Γαλλία και στη Γερμανία (14%)».

Ο κ. Μίχαλος υπογράμμισε ακόμη ότι: «Είναι γεγονός ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του περασμένου Ιουνίου υπέρ της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση προκάλεσε και εξακολουθεί να προκαλεί σημαντικές αναταράξεις τόσο στην βρετανική, όσο και στην ευρωπαϊκή και στην παγκόσμια οικονομία.

Εδώ και δύο δεκαετίες, η ευρωπαϊκή οικονομία, οι επιχειρήσεις και οι λαοί τους έχουν γνωρίσει σημαντική ανάπτυξη και ευημερία, χάρη εγκαθίδρυση της Ενιαίας Αγοράς. Ενός πλαισίου που συνέβαλε στην αύξηση του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά περισσότερες από 2 ποσοστιαίες μονάδες, στη δημιουργία περισσότερων από 2,5 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, στη διευκόλυνση της κινητικότητας στην εκπαίδευση και στην εργασία. Και βεβαίως, δημιούργησε νέες ευκαιρίες για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, παρέχοντας πρόσβαση σε μια κοινή αγορά 500 εκατομμυρίων πελατών – καταναλωτών.

Οι επιχειρήσεις ήταν αυτές που πρωταγωνίστησαν και εξακολουθούν να πρωταγωνιστούν στην αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της κοινής αγοράς, παράγοντας αξία τόσο για τις ίδιες όσο και για τις εθνικές οικονομίες.

Η προοπτική της εξόδου μιας χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωσης φάνηκε να κλονίζει τα θεμέλια αυτού του πλαισίου. Το βάθος και το εύρος των συνεπειών του Brexit σαφώς θα εξαρτηθεί από την έκβαση των διαπραγματεύσεων που ξεκινούν μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διαπραγματεύσεων που θα κινηθούν σε αχαρτογράφητα νερά, καθώς δεν υπάρχει μέχρι τώρα αντίστοιχο προηγούμενο.

Σε κάθε περίπτωση, ως ευρωπαϊκή επιχειρηματική κοινότητα, οφείλουμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να αντιμετωπίσουμε ενδεχόμενους κινδύνους σε δύο επίπεδα.

Το πρώτο αφορά το πρακτικό μέρος των σχέσεων Ε.Ε. και ΗΒ στη μετά την έξοδο εποχή. Είναι σημαντικό να υπάρξει μια επαρκής μεταβατική περίοδος, αλλά και δέσμευση και των δύο πλευρών να διαφυλάξουν μια σειρά από κρίσιμες για τις επιχειρήσεις δραστηριότητες, όπως η πρόσβαση σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, το εμπόριο, οι εξαγωγές και οι μεταφορές.

Μόνο η Ελλάδα διατηρεί σήμερα όγκο εμπορικών συναλλαγών με το ΗΒ που ξεπερνά σε αξία τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Στο διάστημα 2008 – 2014 εγκαταστάθηκαν για εργασία στη χώρα περίπου 36.000 Έλληνες, υψηλών προσόντων στη μεγάλη τους πλειονότητα. Ενώ περίπου 9.800 Έλληνες φοιτητές φοιτούσαν στα βρετανικά πανεπιστήμια, το 2016.

Από αυτά και μόνο τα μεγέθη γίνεται αντιληπτή η σημασία που έχει για τις επιχειρηματικές κοινότητες τόσο του Ηνωμένου Βασιλείου, όσο και των χωρών μελών της Ε.Ε. η διατήρηση ανοιχτών δρόμων για τη μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών. Σε αυτή την κατεύθυνση οφείλει και μπορεί να συμβάλει η Ευρωπαϊκή Επιμελητηριακή Κοινότητα, μέσα από την εμπειρία και την τεχνογνωσία της, αλλά και μέσα από τα ανεπτυγμένα δίκτυα και την κουλτούρα συνεργασίας που έχει δημιουργήσει όλα αυτά τα χρόνια.

Υπάρχει όμως και ένας ακόμη κίνδυνος, ίσως σημαντικότερος, που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Και αυτός αφορά την ενίσχυση των φυγόκεντρων τάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με αφορμή το Brexit. Τόσο το ενδεχόμενο να προκληθεί ένα ντόμινο αποχωρήσεων, όσο και η επαναφορά στην ατζέντα της προσέγγισης μιας Ευρώπης «δύο ταχυτήτων» επιδρούν ήδη αρνητικά στο επιχειρηματικό κλίμα. Η αστάθεια, η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα απειλούν να αποτελέσουν το μεγαλύτερο εμπόδιο στην ανάπτυξη των ευρωπαϊκών οικονομιών στα επόμενα χρόνια.

Οφείλουμε, λοιπόν, να απευθύνουμε κάλεσμα στις Ευρωπαϊκές ηγεσίες να αντιμετωπίσουν αυτό τον κίνδυνο. Προστατεύοντας τις θεμελιώδεις αξίες στις οποίες στηρίχθηκε το ευρωπαϊκό οικοδόμημα και η ενιαία αγορά.

Το να διαχειριστούν, απλώς, το θέμα του Brexit χωρίς να ερμηνεύσουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και να προχωρήσουν στις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις, θα είναι λάθος.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αξιοποιήσει την ευκαιρία που παρέχει η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου, για να αποκαταστήσει έναν ισχυρό συνδετικό ιστό. Να πείσει τους πολίτες της ότι εξακολουθεί να υπηρετεί τις ιδρυτικές της αρχές. Και κυρίως ότι εξακολουθεί να αποτελεί το ασφαλέστερο όχημα προς το στόχο της βιώσιμης, συνεκτικής ανάπτυξης και της συλλογικής ευημερίας».

Οι επιπτώσεις του Brexit για την Ελλάδα μπορούν να αποτιμηθούν ως εξής:

1. Διμερές εμπόριο

Το Ην. Βασίλειο αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της Ελλάδας. Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (σύνολο εμπορίου αγαθών) το 2016 το Ηνωμένο Βασίλειο καταλαμβάνει την 4η θέση μεταξύ των εμπορικών εταίρων της Ελλάδος. Ο όγκος εμπορίου ανήλθε σε 2,3 δισ. Ευρώ, με τις ελληνικές εξαγωγές να ανέρχονται σε 1,07 δισ. Ευρώ και τις εισαγωγές σε 1,23 δισ. Ευρώ.
Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας του Ηνωμένου Βασιλείου η χώρα μας καταλαμβάνει την 45η θέση μεταξύ των πελατών και την 53η μεταξύ των προμηθευτών του.

Ο όγκος του διμερούς εμπορίου Ελλάδος – Ηνωμένου Βασιλείου ανήλθε, για το 2016, στο ύψος των 1,70 δισ. λιρών, έναντι 1,59 δισ. το 2015, αυξημένος κατά 6,87%%. Το διμερές εμπορικό ισοζύγιο κατέλειπε έλλειμμα ύψους 115,99 εκ. λιρών, μειωμένο κατά 29,6% περίπου έναντι του 2014 (164,73 εκ λίρες).

Αναλυτικότερα, η αξία των ελληνικών εξαγωγών στο Η.Β. (συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών) ανήλθε στα 793,32 εκ. λίρες έναντι 714,25 εκ. του προηγουμένου έτους, σημειώνοντας σημαντική αύξηση της τάξης του 11,07%. Χωρίς τα πετρελαιοειδή (δασμ. κλ. 27) η αξία των εξαγωγών ανήλθε σε 776,08 εκ. λίρες, καταγράφοντας αύξηση κατά 9,4%. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα αντίστοιχα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι ελληνικές εξαγωγές (συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών) προς το ΗΒ κατέγραψαν μείωση κατά -2,02% έναντι του 2015.

Η αξία των ελληνικών εισαγωγών από το Η.Β. (συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών) ανήλθε σε 909,33 εκ. λίρες έναντι 878,98 εκ. του 2015, σημειώνοντας αύξηση κατά 3,45%. Όμως, χωρίς τα πετρελαιοειδή (δασμ. κλ. 27), η αξία των εισαγωγών ανήλθε σε 855,09 εκ. λίρες, καταγράφοντας αύξηση της τάξης του 1,5%.

Οι 10 κυριότερες κατηγορίες εξαγομένων στο Η.Β. προϊόντων είναι: φαρμακευτικά, γάλα και προϊόντα γαλακτοκομίας, ηλεκτρικά μηχανήματα και εξοπλισμός, παρασκευάσματα λαχανικών καρπών και φρούτων, καρποί και φρούτα, χαλκός και τεχνουργήματα από χαλκό, αλουμίνιο και τεχνουργήματα, ενδύματα και συμπληρώματα ενδύματος, τεχνουργήματα από σίδηρο ή χάλυβα, πλαστικά και πλαστικά προϊόντα και διάφορα παρασκευάσματα διατροφής.

Οι 10 κυριότερες κατηγορίες εισαγόμενων από το Η.Β. προϊόντων είναι: φαρμακευτικά, ηλεκτρικά μηχανήματα και εξοπλισμός, αυτοκίνητα οχήματα και ελκυστήρες, πυρηνικοί αντιδραστήρες, αλκοολούχα ποτά και ξύδι, διάφορα προϊόντα χημικών βιομηχανιών, ενδύματα άλλα από πλεκτά, ενδύματα πλεκτά, μηχανήματα οπτικής, φωτογραφίας ή κινηματογραφίας, μέτρησης, ελέγχου, ακρίβειας ή χειρουργικά εργαλεία, βιβλία και προϊόντα εκδοτικών οίκων, πλαστικά και πλαστικά προϊόντα.

Από την ανάλυση των στατιστικών στοιχείων προκύπτει ότι, μεταξύ των ανωτέρω εξαγομένων από τη χώρα μας προϊόντων, τη μεγαλύτερη αύξηση, έναντι του 2015, καταγράφουν τα λάδια από πετρέλαιο (272,38%), το ελαιόλαδο (108,41%), τα γυναικεία ενδύματα (53,4%), τα παρασκευάσματα διατροφής (44,68%), οι παρασκευασμένες τομάτες (43,49%) και τα τυριά (30,66%).

Σε ό,τι αφορά τα εισαγόμενα, τη μεγαλύτερη αύξηση καταγράφουν τα μικρόφωνα (509,35%), οι ανόργανες χρωστικές ουσίες (75,78%), οι ράβδοι και είδη καθορισμένης μορφής από αλουμίνιο (67,02%), οι τηλεφωνικές συσκευές (43,40%), οι δίσκοι και ταινίες (38,04%), Μηχανές αυτόματης επεξεργασίας δεδομένων (34,36%), τα λάδια από πετρέλαιο (23,96%), και τα επιβατικά αυτοκίνητα (13,74%). Βρετανική Στατιστική Υπηρεσία, www.uktradeinfo.com

Η υποτίμηση της αγγλικής λίρας έναντι του ευρώ θα κάνει ακριβότερα τα ελληνικά προϊόντα για τους Βρετανούς, κάτι που σε συνδυασμό με τη μείωση της αγοραστικής δύναμης τους θα έχει συνέπειες για τις ελληνικές εξαγωγές.

2. Τουρισμός

Αναμένεται μείωση του αριθμού των Βρετανών τουριστών προς την ελληνική οικονομία. Οι αφίξεις Άγγλων τουριστών και τα έσοδα αναμένεται να επηρεαστούν αρνητικά, λόγω της παρατηρούμενης αβεβαιότητας και διολίσθησης της λίρας: σχεδόν 50% / 30% των Βρετανών που κάνουν διακοπές «ήλιος και θάλασσα» τις προγραμματίζουν το τελευταίο δίμηνο/μήνα, ενώ αναμένεται να επηρεαστούν αρνητικά και οι κρατήσεις και για άλλες μορφές -μη εποχικών- ταξιδιών αναψυχής, όπως ο τουρισμός πόλεων και ο πολιτιστικός τουρισμός, αλλά και η αγορά συνεδρίων, εταιρικών συναντήσεων και ταξιδιών κινήτρων. Η σημασία της Βρετανικής αγοράς είναι καίρια για τον ελληνικό τουρισμό δεδομένου του μεγάλου μεγέθους της (2,4 εκ. επισκέπτες / € 2 δισ. το 2015) αλλά και του υψηλού ρυθμού ανάπτυξης που παρουσίασε το 2016.

3. Τράπεζες

Αναμένεται μείωση της αξίας του χαρτοφυλακίου των Ελληνικών Τραπεζών από τοποθετήσεις σε Βρετανικές τράπεζες σε ομόλογα (κρατικά και εταιρικά) και μετοχές που διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο του Λονδίνου, λόγω της υποτίμησης της λίρας Αγγλίας. Αυτό αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ για την ελληνική οικονομία. Οι τοποθετήσεις αυτές ήταν της τάξης των 5,4 δις το τέταρτο τρίμηνο του 2015.

4. Κοινοτικός προϋπολογισμός

Το Ην. Βασίλειο συνεισφέρει στον κοινοτικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ένα σημαντικό ποσό κάθε χρόνο, το οποίο θα σταματήσει πλέον να δίνεται, με αποτέλεσμα να έχει άμεση επίδραση ιδιαίτερα στις ευπαθείς οικονομίες του Ευρωπαϊκού νότου. Να σημειωθεί ότι οι συνεισφορές αυτές αποτελούν και τη σημαντικότερη πηγή εισοδήματος για τον προϋπολογισμό της ΕΕ (74% το 2013) και δίνονται ανάλογα με το μερίδιο του ακαθάριστου εθνικού του εισοδήματος (ΑΕΕ) στο ΑΕΕ της ΕΕ.

5. Έλληνες εργαζόμενοι στο Η.Β.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του βρετανικού Υπουργείου Εργασίας & Συντάξεων, ο αριθμός των Ελλήνων που έχουν αποκτήσει Αριθμό Κοινωνικής Ασφάλισης (National Insurance Number, NIN) έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία έτη. Ο Αριθμός Κοινωνικής Ασφάλισης είναι απαραίτητος για την είσοδο στην αγορά εργασίας του Ηνωμένου Βασιλείου και αποτελεί τον ασφαλέστερο δείκτη για τον αριθμό των Ελλήνων που μεταβαίνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο για απασχόληση.

Ειδικότερα, το διάστημα 2008 –2016, ο αριθμός των Ελλήνων που απέκτησαν NIN ανήλθε στις 68.320 άτομα. Κατά τα έτη 2002-2010, ο ετήσιος αριθμός των Ελλήνων που αποκτούσαν ΝΙΝ ήταν περίπου 3.000 άτομα, ενώ πλέον ο αριθμός έχει σχεδόν πενταπλασιαστεί, πλησιάζοντας τα 15.000 άτομα περίπου το 2016.

Η συντριπτική πλειοψηφία των εγγεγραμμένων (περίπου 87% του συνόλου) ανήκει στην ευρύτερη ηλικιακή ομάδα 18-44 ετών, ενώ σημαντική άνοδο παρουσιάζει και η ηλικιακή ομάδα 45-54 ετών (περίπου 35%).

Όσον αφορά στις περιοχές όπου εγγράφονται, το Λονδίνο αντιστοιχεί στο 42,91% των συνολικών εγγραφών, ακολουθούμενο από την περιοχή της Νοτιοανατολικής Αγγλίας (12,61%) και τη Σκωτία (7,74%).

Τέλος, οι Έλληνες βρίσκονται στη 16η θέση μεταξύ μη Βρετανών πολιτών, όσον αφορά την έκδοση ΝΙΝ για το 2016, ενώ ανήλθε στην 13η θέση για το Εννεάμηνο 2016, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία.

Βάσει αυτών, εκτιμάται ότι το διάστημα 2008 – 2014, ο αριθμός των Ελλήνων που μετανάστευσαν για να εργαστούν ανήλθε στις 36.000 άτομα περίπου.

Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τα στοιχεία του HESA (Higher Education Statistics Agency) κατά το ακαδημαϊκό έτος 2015-2016, φοιτούσαν στα βρετανικά Πανεπιστήμια περίπου 9.800 έλληνες φοιτητές.