Είναι κοινή αποδοχή πως ένας από τους λόγους που οδηγηθήκαμε στην οικονομική κρίση είναι η διαφθορά. Επί σειρά ετών διακινήθηκαν ιλιγγιώδη ποσά κάτω από το τραπέζι υποχρεώνοντας, τελικά, τους πολίτες να πληρώνουν έναν ιδιότυπο «φόρο» διαφθοράς τόσο σε δημόσιες υπηρεσίες, όσο και στον ιδιωτικό τομέα προκειμένου να εξασφαλίσουν μικρές ή μεγάλες διευκολύνσεις.
Γράφει η Μαρία Ζαχαροπούλου
Το κόστος της διαφθοράς στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκτιμάται πως αγγίζει τα 120 δισεκατομμύρια ευρώ αν και οι μετρήσεις σε αυτές τις περιπτώσεις, όπως λένε όσοι γνωρίζουν καλά το θέμα, αποτελούν μια ιδιαίτερα πολύπλοκη και συνεχώς μεταβαλλόμενη διαδικασία η οποία παρουσιάζει πληθώρα δυσχερειών. Και αυτό γιατί υπάρχει ένας «σκοτεινός» αριθμός περιστατικών διαφθοράς τα οποία δεν καταγγέλλονται και δεν καταγράφονται επισήμως. Αν και η Ελλάδα, σύμφωνα με Έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας, για το έτος 2015, περιλαμβάνεται ανάμεσα στις χώρες που βελτίωσαν σημαντικά τη βαθμολογία και τη θέση τους στην κατάταξη -από το έτος 2012 έχει πέσει συνολικά 36 θέσεις- τα περιστατικά διαφθοράς εξακολουθούν να αποτελούν μάστιγα.
Κύρια πηγή για τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, τα δυο τελευταία χρόνια, αποτελούν οι επώνυμες καταγγελίες με οικονομικό αντικείμενο. Το 2014 οι επώνυμες καταγγελίες πολιτών που έδωσαν το έναυσμα να ξεκινήσει έρευνα έφτασαν σε ποσοστό 56%, ενώ οι ανώνυμες καταγγελίες ήταν μόλις 22,6%. Το 2015 οι επώνυμες καταγγελίες ανέρχονταν στο 44%, με σημαντική μείωση των ανωνύμων καταγγελιών που κρίθηκε σκόπιμο να διερευνηθούν.
Για το λόγο αυτό η κυβέρνηση ετοιμάζει τη σύσταση μια νέας υπηρεσίας η οποία θα δέχεται καταγγελίες επώνυμες αλλά και ανώνυμες, εφόσον είναι τεκμηριωμένες, για θέματα διαφθοράς σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Οι πληροφορίες κάνουν λόγο για νομοθετική πρωτοβουλία, που θα έρθει στη Βουλή αμέσως μετά τις καλοκαιρινές διακοπές και θα προβλέπει την ίδρυση Γραφείου Καταγγελιών στα πρότυπα υπηρεσίας που λειτουργεί με επιτυχία στη Βρετανία. Οι καταγγελίες θα αφορούν πληθώρα ποινικών αδικημάτων, όπως για παράδειγμα επιδοτήσεις και ευρωπαϊκά προγράμματα, κοινοτική απάτη, αλλά και ΕΣΠΑ. Μάλιστα, με στόχο την ταχύτερη αξιολόγηση των καταγγελιών και την δρομολόγηση των διαδικασιών επικεφαλής του Γραφείου θα οριστεί εισαγγελικός λειτουργός.
Ο «χωροταξικός» χάρτης της διαφθοράς
Σύμφωνα με το «χωροταξικό» χάρτη των οικονομικών αδικημάτων σε όλη τη χώρα, τον οποίο έχει διαμορφώσει η Γενική Γραμματεία για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς, πρώτη στη λίστα διαφθοράς τη διετία 2014 -2015 είναι η Αθήνα. Οι υποθέσεις διασπάθισης δημοσίου χρήματος κατακλύζουν τα εισαγγελικά γραφεία, ενώ παρατηρείται μπαράζ διώξεων για οικονομικά αδικήματα, όπως δωροδοκία, υπεξαίρεση, απάτη κλπ. Στις υπόλοιπες Εισαγγελίες της χώρας παρατηρούνται λιγότερες υποθέσεις διαφθοράς. Από τα στοιχεία προκύπτει πως για το έτος 2014, μόνο οι Εισαγγελίες Κοζάνης, Λάρισας, Βόλου και Σερρών παρουσίασαν συγκριτικά αυξημένο αριθμό ποινικών διώξεων, σε σχέση με το σύνολο των υπόλοιπων Εισαγγελιών της επικράτειας.
Το έτος 2015 είχαμε αυξημένες ποινικές διώξεις στις Εισαγγελίες Θεσσαλονίκης (10), Ιωαννίνων (7) Κοζάνης (5) και Σερρών (6). Στην κορυφή της λίστας των αδικημάτων βρίσκονται αυτά της προστασίας κοινωνικής ασφάλισης και της φοροδιαφυγής και ακολουθούν, το 2014 ο παράνομος τζόγος, ενώ το 2015 οι απάτες.
Την ίδια ώρα, από τα στατιστικά στοιχεία αναδεικνύεται η κακοδιαχείριση στους δημόσιους φορείς με το αδίκημα της κακουργηματικής απιστίας στην υπηρεσία να παρουσιάζει τα μεγαλύτερα ποσοστά την τελευταία διετία, δηλαδή 28% και 30 % για τα έτη 2014 και 2015, αντίστοιχα.
Είναι ενδεικτικό πως οι κακουργηματικές διώξεις είναι αυξημένες, σε σχέση με αυτές που έχουν ασκηθεί σε βαθμό πλημμελήματος για τα δύο αυτά έτη. Οι ποινικές διώξεις που αναφέρονται σε κακουργήματα στο σύνολό τους ανέρχονται σε 61% για το 2014 και 58% για το 2015, ενώ αυτές που αφορούν σε πλημμεληματικές πράξεις προσδιορίζονται στο 38% για το 2014 και 41% για το 2015.
Οι περισσότερες καταγγελίες, από το 2014 έως και σήμερα, φαίνεται ότι αφορούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση, με δημάρχους και υπαλλήλους των ΟΤΑ να δέχονται τα περισσότερα πυρά, ενώ ακολουθεί ο χώρος της Δικαιοσύνης. Παράβαση καθήκοντος, δωροδοκία και εκβίαση είναι τα αδικήματα που φέρονται να διαπράττουν οι επίορκοι δημόσιοι υπάλληλοι.
Από το 2006 έως και σήμερα, στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη καταγράφονται οι περισσότερες αξιόποινες πράξεις από αστυνομικούς, (παράβαση καθήκοντος και απάτη) σε σύνολο 55%, έναντι των άλλων υπουργείων, ενώ τη δεύτερη θέση κατέχει το υπουργείο Εσωτερικών.
