Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αναμένεται να διατηρήσει το επιτόκιο καταθέσεων σε αρνητικό έδαφος έως τουλάχιστον το 2018, δηλώνουν οικονομολόγοι που ρωτήθηκαν από το πρακτορείο Bloomberg. Αρνητικά έως τότε αναμένεται να διατηρηθούν και τα επιτόκια τεσσάρων άλλων κεντρικών τραπεζών: της Ελβετίας, της Δανίας, της Σουηδίας και της Ιαπωνίας.

Η έρευνα του Bloomberg έγινε μεταξύ 63 οικονομολόγων, οι οποίοι θεωρούν ότι η αποτελεσματικότητα των αρνητικών επιτοκίων είναι μεγαλύτερη στις μικρότερες, ανοικτές οικονομίες που αντιμετωπίζουν προβλήματα στη διαχείριση των συναλλαγματικών ισοτιμιών των νομισμάτων τους, παρά στις μεγαλύτερες οικονομίες που προσβλέπουν στην ενίσχυση της ανάπτυξης ή την αντιμετώπιση του αποπληθωρισμού.

Το 90% των οικονομολόγων θεωρεί ότι τα αρνητικά επιτόκια της κρατικής τράπεζας της Δανίας είναι αποτελεσματικά στην επίτευξη των στόχων της και το 70% θεωρεί το ίδιο για τα αρνητικά επιτόκια της ελβετικής κρατικής τράπεζας (SNB). Οι ομοιότητες μεταξύ των δύο είναι σαφής, καθώς και οι δύο τράπεζες βασίζονται σε σχετικά ανοικτές οικονομίες και εφαρμόζουν αρνητικά επιτόκια για τη διαχείριση των συναλλαγματικών ισοτιμιών των νομισμάτων τους.

Η ΕΚΤ μείωσε το επιτόκιο καταθέσεων της κάτω από το μηδέν το 2014, στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να αποφύγει τον αποπληθωρισμό και να ενισχύσει τις χορηγήσεις τραπεζικών δανείων. Ο πληθωρισμός υποχώρησε κάτω από το μηδέν πέρυσι τέσσερις φορές και οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ δηλώνουν ότι πιθανόν να συμβεί αυτό και πάλι τους επόμενους μήνες. Συνεπώς, αναφέρει το Bloomberg, είναι κατανοητό, γιατί το 60% (τα τρία πέμπτα) των οικονομολόγων έκριναν ως αναποτελεσματική την πολιτική της ΕΚΤ.

Η κεντρική τράπεζα της Σουηδίας (Riksbank) μπήκε πέρυσι στην ομάδα με τα αρνητικά επιτόκια, επιδιώκοντας να ξεφύγει από τον αποπληθωρισμό, αλλά η αποτελεσματικότητα της πολιτικής της αυτής θεωρείται από τους οικονομολόγους ακόμη χαμηλότερη σε σχέση με αυτή της ΕΚΤ. Η απαισιοδοξία αυτή δεν απέτρεψε τη Riksbank να μειώσει περαιτέρω το επιτόκιο αναφοράς της για πράξεις επαναγοράς (repo) στο -0,50% την περασμένη εβδομάδα από -0,35%. Για την Τράπεζα της Ιαπωνίας, η οποία εφαρμόζει από αυτή την εβδομάδα αρνητικά επιτόκια, οι οικονομολόγοι προβλέπουν χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας. Μόλις το 27% των ερωτηθέντων εκτιμά ότι θα βοηθήσουν αυτά στη μάχη κατά του αποπληθωρισμού ή της αναζωογόνησης της στάσιμης ιαπωνικής οικονομίας.

Σύμφωνα με τους οικονομολόγους, η ΕΚΤ έχει περιθώριο να μειώσει το επιτόκιο καταθέσεων της κατά 20 μονάδες βάσης ακόμη στο -0,50%, το οποίο θεωρούν το χαμηλότερο επίπεδο που μπορεί να φθάσει. Η Σουηδία και η Δανία έχουν φθάσει ήδη στο κατώτατο επίπεδο των επιτοκίων τους, σύμφωνα με την έρευνα, ενώ για την Ιαπωνία αναμένεται μείωση του επιτοκίου της έως το -0,30% από -0,10%. Η ελβετική κεντρική τράπεζα ξεχωρίζει για τη θέλησή της να προχωρήσει περαιτέρω στη μείωση των επιτοκίων της σε σχέση με τις άλλες τράπεζες. Οι οικονομολόγοι θεωρούν ότι η SNB έχει περιθώριο για μείωση του επιτοκίου της κατά επιπλέον 25 μονάδες βάσης στο -1%, σύμφωνα με ξεχωριστή έρευνα του Bloomberg, που έδειξε ότι η SNB μπορεί να μειώσει το επιτόκιό της έως το -1,25%, αν χρειαστεί.