Ό,τι πρέπει να ξέρετε για αποζημιώσεις και συντάξεις

Τα οκτώ συνηθέστερα ερωτήµατα για εργασιακά και ασφαλιστικά ζητήµατα κατέγραψε το υπουργείο Εργασίας και δίνει απαντήσεις σε αυτά.

1. Εχει δικαίωµα ο εργοδότης να αποφασίσει µονοµερώς κάποια ελαστική µορφή εργασίας, όπως εκ περιτροπής εργασία µε µειωµένο ωράριο; Τι ισχύει; Τι µπορούν να κάνουν οι εργαζόµενοι στην περίπτωση αυτή;
Σύµφωνα µε το άρθρο 1 του Ν. 3843 του 2010,ο εργοδότηςπου αντιµετωπίζει µείωση της οικονοµικής του δραστηριότητας µπορεί, αντί να προβεί σε απολύσεις, να εφαρµόσει κάποια µορφή εκ περιτροπής εργασίας. Η εκ περιτροπής εργασία συνίσταται σε λιγότερες ηµέρες εργασίας την εβδοµάδα ήσε λιγότερες εβδοµάδες τον µήνα ή και σε λιγότερους µήνες τον χρόνο, κατά πλήρες όµως ηµερήσιο ωράριο εργασίας. Σε κάθε περίπτωση το µέτρο αυτό δεν µπορεί να υπερβαίνει τους 9 µήνες ανά ηµερολογιακό έτος για τον ίδιο εργαζόµενο. Σε περιπτώσεις καταχρηστικής άσκησης της εκ περιτροπής εργασίας από τους εργοδότες, οι εργαζόµενοι µπορούν να προσφύγουν στις αρµόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και στο Σώµα Επιθεώρησης Εργασίας και να προσφεύγουν στα αρµόδια για την επίλυση εργατικών διαφορών δικαστήρια.

2. Ποια αποζηµίωση δικαιούνται οι εργαζόµενοι σε περίπτωση απόλυσης;
Το ποσό της αποζηµίωσης εξαρτάται από τα χρόνια υπηρεσίας του εργαζοµένου στον εργοδότη από τον οποίο απολύεται, από τις τακτικές του αποδοχές κατά τη στιγµή της απόλυσης, καθώς και από τη φύση της εργασίας του, που διακρίνεται σε εργασία υπαλληλική ή εργατοτεχνική.
Η νέα υπηρεσία ΙΡΙ∆Α του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης έχει καταρτίσει συγκεκριµένο πίνακα αποζηµιώσεων λόγω απόλυσης, τόσο των υπαλλήλων όσο και των εργατοτεχνιτών, διαθέσιµο σε κάθε µισθωτό. Στον πίνακα αυτόν καταγράφονται αναλυτικά οι αποζηµιώσεις που δικαιούνται οι εργαζόµενοι ανάλογα µε τον χρόνο υπηρεσίας τους στον εργοδότη από τον οποίο απολύονται, οι µειωµένες αποζηµιώσεις που προκύπτουν έπειτα από τη διαδικασία της προαναγγελίας της απόλυσης από τον εργοδότη και τέλος οι αποζηµιώσεις που καταβάλλοντα ιστον εργαζόµενο κατά τη συνταξιοδότησή του.

3. Εχει δικαίωµα ο εργοδότης να µην καταβάλλει δεδουλευµένες αποδοχές στον εργαζόµενο και για πόσο καιρό; Τι πρέπει να κάνει ο εργαζόµενος στις περιπτώσεις αυτές; Πού πρέπει να απευθυνθεί;
Κάθε εργοδότης υποχρεούται να καταβάλλει εµπρόθεσµα στους απασχολούµενους σε αυτόν µισθωτούς τις οφειλόµενες (δεδουλευµένες) συνεπεία της σύµβασης ή της σχέσης εργασίας αποδοχές κάθε είδους. Η άρνηση του εργοδότη να καταβάλει τις οφειλόµενες αποδοχές, ακόµα και η καθυστέρηση πληρωµής τους, παρέχει στον εργαζόµενο τα εξής δικαιώµατα: n Να µηνύσει τον εργοδότη n Να ασκήσει το δικαίωµα της επίσχεσης εργασίας n Να επιδιώξει δικαστικά την είσπραξη του µισθού του n Η µη καταβολή των δεδουλευµένων αποδοχών αποτελεί σύµφωνα µε τον Νόµο 2336/1995 ποινικό αδίκηµα και ο υπαίτιος εργοδότης – ή/ και ο νόµιµος εκπρόσωπός του – τιµωρείται κατόπιν µήνυσης που υποβάλλεται αυτεπαγγέλτως από τις αρµόδιες Επιθεωρήσεις του Σώµατος Επιθεώρησης Εργασίας. Για τον λόγο αυτό, οι εργαζόµενοι που αντιµετωπίζουν τη στέρηση ή τη σηµαντική καθυστέρηση των δεδουλευµένων τους αποδοχών θα πρέπει, πέραν των προαναφερθέντων ενεργειών, να καταγγέλλουν τις περιπτώσεις αυτές στις αρµόδιες κατά τόπο Επιθεωρήσεις ή στον τηλεφωνικό αριθµό 15512.

4. Πώς προστατεύεται η µητρότητα στην εργασία; Ποιες άδειες δικαιούνται οι εργαζόµενες κατά την εγκυµοσύνη και µετά τον τοκετό;
Από την εργατική νοµοθεσία απαγορεύεται και είναι απολύτως άκυρη η απόλυση εργαζοµένης από τον εργοδότη της κατά τη διάρκεια της εγκυµοσύνης της, εκτός και αν συντρέχει σπουδαίος λόγοςγια την απόλυση (π.χ. διάλυση της επιχειρήσεως). Ως σπουδαίος λόγος, όµως, σε καµιά περίπτωση δεν µπορεί να θεωρηθεί η µείωση της αποδοτικότητας της εργαζοµένης λόγω της κατάστασης της εγκυµοσύνης. Επίσης απαγορεύεται ρητά και είναι απολύτως άκυρη η απόλυση της εργαζοµένης για χρονικό διάστηµα ενός έτους από την ηµέρα του τοκετού ή για διάστηµα 15 µηνών για τις γυναίκες που κάνουν χρήση της ειδικής παροχής προστασίας µητρότητας του άρθρου 142 του Νόµου 3655/2008 (άδειαπου χορηγείται από τον ΟΑΕ∆). Οι εργαζόµενες µε σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου σε οποιονδήποτε εργοδότη και αν απασχολούνται λαµβάνουν άδεια τοκετού που ανέρχεται σε 17 εβδοµάδες (8 εβδοµάδες πριν από τον τοκετό και 9 εβδοµάδες µετά). Μετά τη λήξη της άδειας αυτής δικαιούνται να λάβουν την προαναφερόµενη άδεια – ειδική παροχή προστασίας µητρότητας – που ανέρχεται σε 6 µήνες. Τέλος, οι νέες µητέρες δικαιούνται να λαµβάνουν για 30 µήνες µετά τον τοκετό την ειδική άδεια απουσίας λόγω θηλασµού – άδεια φροντίδας παιδιού – που τους επιτρέπει είτε να προσέρχονται κατά µία ώρα αργότερα στην εργασία τους είτε να αποχωρούν µία ώρα νωρίτερα από τη λήξητου προγραµµατισµένου ωραρίου.

5. Μπορώ να εξαγοράσω ένσηµα για πλασµατικό χρόνο από σπουδές, στρατό κ.λπ.;
Ναι, µπορώ να εξαγοράσω πλασµατικά χρόνια (στρατός, ανεργία κ.λπ.) υπό προϋποθέσεις για θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος ή προσαύξηση σύνταξης.

6. Μπορώ να µεταφέρω ένσηµα στην Ελλάδα από εργασία στο εξωτερικό για να συνεχίσω την ασφαλιστική µου κάλυψη;
Η ασφάλιση για εργασία σε χώρες της Ε.Ε. ή σε χώρες που έχουν διακρατικές συµβάσεις συνυπολογίζεται για τη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος.

7. Είµαι µακροχρόνια άνεργος. Εχω δικαίωµα σε κάποιες υπηρεσίες υγείας;
Για κάθε κατηγορία µακροχρόνια ανέργου υπάρχει, υπό προϋποθέσεις, η κάλυψη ασθένειας. Είναι ήδη σε εξέλιξη νοµοθετική ρύθµιση που διευρύνει τις οµάδες των δικαιούχων για κάλυψη ασθένειας µε ευνοϊκότερες προϋποθέσεις.

8. Οταν έχω έτη ασφάλισης σε διαφορετικά Ταµεία, πώς θεµελιώνω δικαίωµα συνταξιοδότησης;
Στην περίπτωση που ο ασφαλισµένος έχει διαδοχική ασφάλιση, υπολογίζεται το σύνολο των ενσήµων και ο ασφαλισµένος θεµελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωµα µε βάση τη νοµοθεσία του Ταµείου στο οποίο ήταν ασφαλισµένος τα τελευταία 5 χρόνια. Εάν δεν έχει συµπληρώσει τα τελευταία 5 χρόνια σε κάποιο Ταµείο, τότε υπάγεται στη νοµοθεσία του Ταµείου στο οποίο είναι ασφαλισµένος τα περισσότερα χρόνια.