Η αναντιστοιχία στην πορεία εισοδημάτων και ενοικίων τα τελευταία χρόνια έχει επιφέρει πολλές αλλαγές στη σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας, ενώ έχει μεγεθύνει τα προβλήματα της μέσης ελληνικής οικογένειας. Είναι εξάλλου κοινό μυστικό ότι το ενοίκιο χρόνο με τον χρόνο αντιπροσωπεύει μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού διαθέσιμου εισοδήματος για τα ελληνικά νοικοκυριά.
Τα ενοίκια στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια. Όπως προκύπτει από τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, η μέση ζητούμενη τιμή ενοικίασης στην Αττική αυξήθηκε κατά 35% από το 2019 έως το 2024, ενώ για το ίδιο χρονικό διάστημα οι μισθοί έχουν σημειώσει αύξηση, όπως και ο κατώτατος μισθός (27,7% συνολικά). Η αύξηση αυτή, όμως, δεν επαρκεί για να καλύψει την εκρηκτική αύξηση του κόστους ζωής, το οποίο συνεχώς ανεβαίνει, ιδιαίτερα όσον αφορά τη στέγαση και τα βασικά αγαθά.
Η έρευνα του ΟΟΣΑ δείχνει ότι το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 23,7% από το 2009 έως το 2024, παρά τη μικρή βελτίωση που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια (+8,5% από το 2019). Οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 22,7% μεταξύ 2021-2024 και η συνολική αύξηση του πληθωρισμού για τα τρόφιμα, που φτάνει το 25,8%, καθιστούν την καθημερινότητα των Ελλήνων όλο και πιο δύσκολη, με πάνω από το 65% των πολιτών να δηλώνει ότι αντιμετωπίζει οικονομικές δυσχέρειες.
Η συνεχής αύξηση των τιμών ενοικίασης έχει γίνει πιο έντονη στην περιοχή της Αττικής. Ειδικότερα, η μέση τιμή ενοικίασης για ένα διαμέρισμα 80 τ.μ. στην περιοχή των δυτικών προαστίων αυξήθηκε κατά 36%, από 500 ευρώ σε 675 ευρώ. Στα ανατολικά προάστια, η αύξηση αγγίζει το 52%, ενώ στον Πειραιά η αύξηση είναι 40,2%, και στα βόρεια προάστια 38,2%. Αυτές οι αυξήσεις αποδεικνύουν ότι το κόστος στέγασης έχει επανέλθει στα επίπεδα του 2009 ή και τα έχει ξεπεράσει, ενώ τα πραγματικά εισοδήματα έχουν μειωθεί κατά 23,7% κατά την ίδια χρονική περίοδο. Το γεγονός αυτό εντείνει την κοινωνική ανισότητα και καθιστά το βιοτικό επίπεδο των πολιτών ολοένα και πιο δύσκολο.
Η αύξηση των ενοικίων δεν συνδέεται μόνο με την αυξημένη ζήτηση, αλλά και με τη μειωμένη προσφορά διαμερισμάτων στην αγορά. Η μείωση της προσφοράς ακινήτων επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις τιμές. Στο κέντρο της Αθήνας, για παράδειγμα, ο αριθμός των διαθέσιμων ακινήτων μειώθηκε κατά 21% το τελευταίο έτος. Οι κύριοι λόγοι για αυτή την εξέλιξη περιλαμβάνουν:
- Κλειστά διαμερίσματα: Εκατοντάδες χιλιάδες ακίνητα παραμένουν αχρησιμοποίητα λόγω του υψηλού κόστους ανακαίνισης, νομικών διαφορών ή των αρνητικών εμπειριών των ιδιοκτητών με ενοικιαστές.
- Βραχυχρόνιες μισθώσεις: Oι βραχυχρόνιες μισθώσεις εξακολουθούν να επηρεάζουν την αγορά, περιορίζοντας τη διαθέσιμη προσφορά ενοικιαζόμενων κατοικιών.
- Ακίνητα υπό διαχείριση: Πολύ μεγάλος αριθμός ακινήτων ανήκει σε τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης, παραμένοντας εκτός αγοράς.
Η ζήτηση για ενοικιαζόμενα διαμερίσματα είναι συνεχώς αυξανόμενη, καθώς πολλοί Έλληνες αδυνατούν να αγοράσουν ιδιόκτητη κατοικία λόγω της μειωμένης αγοραστικής τους δύναμης. Ιδιαίτερα στις μεγάλες αστικές περιοχές, η τάση αυτή γίνεται ολοένα και πιο έντονη, γεγονός που εντείνει την πίεση στην αγορά ενοικίων.
Η στεγαστική κρίση και οι πολιτικές παρεμβάσεις
Η αύξηση των ενοικίων σε συνδυασμό με τη στασιμότητα των πραγματικών εισοδημάτων, δημιουργεί έντονα προβλήματα στην ελληνική κοινωνία. Η ανάγκη για άμεσες πολιτικές παρεμβάσεις είναι επιτακτική, προκειμένου να ενισχυθεί η προσφορά κατοικιών και να σταθεροποιηθεί η αγορά στέγασης. Στρατηγικές λύσεις που θα βοηθήσουν στην αποτροπή της επιδείνωσης της στεγαστικής κρίσης περιλαμβάνουν:
- Επενδύσεις στην κατασκευή νέων κατοικιών: Η αύξηση της προσφοράς ακινήτων μέσω νέων κατασκευών και ανακαινίσεων μπορεί να συμβάλει στη μείωση των πιέσεων στην αγορά ενοικιάσεων.
- Ενίσχυση της νομοθεσίας για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις: Η δημιουργία περιορισμών και κανονιστικών πλαισίων για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις μπορεί να αυξήσει τη διαθεσιμότητα των ακινήτων για μακροχρόνιες μισθώσεις.
- Στήριξη των νοικοκυριών: Η παροχή ενισχύσεων ή επιδοτήσεων σε νοικοκυριά που πλήττονται από την αύξηση των ενοικίων μπορεί να αποτελέσει έναν προσωρινό αλλά αναγκαίο μηχανισμό στήριξης.
Εν κατακλείδι όλοι συμφωνούν ότι απαιτούνται άμεσες λύσεις, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αυξήσεις στα ενοίκια και να διασφαλιστεί η κοινωνική συνοχή. Η αύξηση των εισοδημάτων από μόνη της δεν είναι αρκετή για να καλύψει το αυξανόμενο κόστος στέγασης. Είναι αναγκαία η ανάπτυξη ολοκληρωμένων στρατηγικών για την ενίσχυση της προσφοράς κατοικιών και τη στήριξη των νοικοκυριών, ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα της ελληνικής αγοράς στέγασης και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των πολιτών.
