Η δραματική πτώση του διεθνούς εμπορίου το τέλος του 2008 και κατά το 2009 προκάλεσε τη ραγδαία μείωση των ναύλων και την πτώση των αξιών των πλοίων, φέρνοντας πολλές ναυτιλιακές εταιρείες αντιμέτωπες με σημαντικές προκλήσεις για την μελλοντική τους πορεία, όπως προκύπτει από τη νέα παγκόσμια έρευνα της PwC για τον κλάδο της ναυτιλίας.

Η έρευνα επισημαίνει ότι αναμένεται βελτίωση της απόδοσης του ναυτιλιακού κλάδου στα δημοσιοποιημένα τους αποτελέσματα για το 2010, καθώς η παγκόσμια οικονομία μπήκε σε αργή τροχιά ανάκαμψης και κάποια από τα μέτρα που πήραν οι ναυτιλιακές εταιρείες άρχισαν να αποδίδουν.

Η PwC διεξήγαγε την έρευνα αυτή με στόχο να εντοπίσει τον αντίκτυπο της οικονομικής ύφεσης στον κλάδο της ναυτιλίας έως και τον Δεκέμβριο 2009, καθώς και τα μέτρα που έλαβαν οι ναυτιλιακές εταιρείες για να ανταπεξέλθουν σε αυτή, όπως καταγράφονται στις ετήσιες εκθέσεις τους.

Η έρευνα αναλύει τους βασικούς δείκτες απόδοσης πάνω από 110 ναυτιλιακών εταιρειών σε όλο τον κόσμο, εκ των οποίων οι 18 είναι ελληνικές ή ελληνικών συμφερόντων. Τα αποτελέσματα βασίζονται στα οικονομικά στοιχεία των εταιρειών αυτών κατά τα τελευταία πέντε χρόνια καθώς και στις ετήσιες εκθέσεις τους για το 2009. Η έρευνα αναλύει ποιοτικές και ποσοτικές πληροφορίες, παρουσιάζοντας μια συνολική εικόνα για το πώς αυτές οι ναυτιλιακές εταιρείες αντιμετωπίζουν την παγκόσμια οικονομική ύφεση.

Σύμφωνα με την έρευνα της PwC, ο κλάδος της ναυτιλίας είχε το 2009 τη χειρότερή του απόδοση από το 2004. Και αυτό διαφαίνεται σε όλους τους κλάδους της ναυτιλίας αλλά και σε όλους τους βασικούς δείκτες απόδοσης που μετρήθηκαν. Συγκριτικά, την καλύτερη απόδοση είχε ο κλάδος ξηρού φορτίου, ενώ ο κλάδος μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων είχε τη χειρότερη.

Ο Σωκράτης Λεπτός-Bourgi, Partner της PwC στην Ελλάδα και επικεφαλής του κλάδου υπηρεσιών προς τη ναυτιλία στο διεθνές δίκτυο της PwC σε δηλώσεις του αναφέρει ότι το 2009 ήταν μια χρονιά που οι περισσότερες ναυτιλιακές εταιρείες θέλουν να αφήσουν πίσω τους. «Όσον αφορά τη χρονιά που μόλις πέρασε, υπάρχουν ενδείξεις ότι ήταν καλύτερη και ότι οι περισσότερες ναυτιλιακές μπήκαν σε τροχιά ανάκαμψης. Τώρα το ερώτημα είναι εάν η ζήτηση για μεταφορά φορτίων θα μπορέσει να απορροφήσει τη μεγάλη αύξηση του παγκόσμιου στόλου. Αυτό θα έχει άμεσο αντίκτυπο στα ναύλα που έχουν γίνει πολύ ασταθή καθώς επηρεάζονται καθημερινά από αντικρουόμενες ειδήσεις και στατιστικές που είτε δείχνουν την παγκόσμια οικονομία να ανακάμπτει, είτε να βυθίζεται σε μια δεύτερη ύφεση», προσθέτει.

Σήμερα, οι διοικήσεις των ναυτιλιακών εταιρειών έχουν μπροστά τους τεράστιες προκλήσεις που προκύπτουν από το αίσθημα αβεβαιότητας στην αγορά, τα ευμετάβλητα ναύλα και τον περιορισμό της χρηματοδότησης μέσω νέων δανείων. Ζητήματα που οι λύσεις τους απαιτούν σκληρές διαπραγματεύσεις μεταξύ πλοιοκτητών, ναυλωτών, ναυπηγείων και, βεβαίως, τραπεζών.

Πολλές ναυτιλιακές εταιρείες αναγκάστηκαν να αναδιαρθρώσουν ή να αναχρηματοδοτήσουν το δανεισμό τους, μετά από αδυναμία τήρησης βασικών όρων των δανειακών τους συμβάσεων. Σχεδόν το 20% των εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι αναδιάρθρωσαν ή αναχρηματοδότησαν τις δανειακές τους υποχρεώσεις κατά το 2009. Το μεγαλύτερο ποσοστό αναχρηματοδότησης είχαν οι εταιρείες με στόλους μεταφοράς ξηρού φορτίου και στόλους μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, δηλαδή των δύο κλάδων που επλήγησαν περισσότερο από την οικονομική ύφεση, αναφέρεται στην μελέτη.

Σχεδόν το 23% των συμμετεχόντων εταιρειών, προκειμένου να μετριάσουν τους κινδύνους και να ελαχιστοποιήσουν τις απώλειές τους, προχώρησαν σε βελτιστοποίηση της αποτελεσματικότητας του δικτύου τους, ενώ περίπου το 18% προέβησαν σε περικοπές κόστους και περίπου 32% τροποποίησαν ή ακύρωσαν τις πληρωμές των μερισμάτων τους.

Επιπλέον, αρκετές εταιρείες αναγκάστηκαν να αναβάλουν παραδόσεις πλοίων ή να ακυρώσουν παραγγελίες στα ναυπηγεία. Σχεδόν το 39% των εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα (στην πλειοψηφία από τον κλάδο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων) ανέφεραν ότι ακύρωσαν παραγγελίες νέων πλοίων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα , οι παραδόσεις πλοίων το 2009 να είναι κατά 25% χαμηλότερες από ότι αναμενόταν στις αρχές της χρονιάς. Επίσης, ο αριθμός των παραγγελιών σε ναυπηγεία που πραγματοποιήθηκαν το 2009 ήταν ο χαμηλότερος κατά τα τελευταία 10 χρόνια.

Ο αντίκτυπος που είχε η ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης ήταν ιδιαίτερα αισθητός στις τιμές των πλοίων που εκτιμάται ότι μειώθηκαν από 30% μέχρι 60% – ανάλογα με τον τύπο του πλοίου – από το υψηλότερο της τιμής τους το 2008. Από το σύνολο των εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα, το 34% ανέφεραν ζημιές από μείωση της αξίας του στόλου τους, οι περισσότερες εκ των οποίων προέρχονταν από τον κλάδο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και τον κλάδο μεταφοράς ξηρού φορτίου.