Όποιος έχει την ευκαιρία να δει από κοντά ένα παγόβουνο δεν ξεχνά ποτέ τις εικόνες που αντικρίζει και το δέος που νιώθει μπροστά στο μεγαλείο της φύσης.
Η θέα του ορίζοντα από το κατάστρωμα ενός πλοίου στη θάλασσα είναι ένας δισδιάστατος χώρος. Όταν λοιπόν στο οπτικό σου πεδίο «εισβάλλει» ένα γιγαντιαίο τρισδιάστατο κομμάτι πάγου στη μέση του ωκεανού είναι κάτι συγκλονιστικό.
Τα περισσότερα παγόβουνα που καταφέρνουν να ταξιδέψουν αρκετά μακριά, βόρεια από την Ανταρκτική, αρκετές φορές είναι πολλών ετών και συνήθως πλησιάζουν στο τέλος της «ζωής» τους.
Είναι τα μικρά απομεινάρια αυτού που κάποτε είχε αφήσει πίσω του την παγωμένη ήπειρο.
Μια στο τόσο ωστόσο, ένα παγόβουνο-«τέρας» αποκολλάται από την άκρη της Ανταρκτικής και ταξιδεύει μακριά. Αυτά τα παγόβουνα μπορεί να είναι χιλιόμετρα μαρκριά και το ύψος τους να φτάνει μέχρι και τα 100 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Αυτά ονομάζονται «tabular icebergs» και ενώ είναι αρκετά σπάνιο ένας άνθρωπος να δει ένα παγόβουνο τέτοιας κλίμακας, αποτελούν μέρος του φυσικού κύκλου των πάγων της Ανταρκτικής.
Η Ανταρκτική είναι μια παγωμένη ήπειρος, ωστόσο ο πάγος δεν είναι στατικός.
Για τους επιστήμονες είναι ένα δυναμικό περιβάλλον –έχει να κάνει με το χρονοδιάγραμμα που μελετά κανείς. Το χιόνι πέφτει στην ήπειρο και με την πάροδο του χρόνου δημιουργεί στρώματα πάγου, τα οποία ρέουν με τη μορφή παγετώνων προς τις ακτές.
Μόλις φτάσουν στη θάλασσα, οι παγετώνες αυτοί σπάνε και απελευθερώνουν παγόβουνα ή σχηματίζουν μεγαλύτερες περιοχές επιπλέοντος πάγου (ice shelves). Σε κάποιες ειδικές περιπτώσεις οι παγετώνες μπορεί να εκτείνονται δεκάδες χιλιόμετρα μέσα στον ωκεανό, σα γιγαντιαία «δάχτυλα πάγου» εκατοντάδες μέτρα παχιά, που εισβάλλουν» στη θάλασσα, γράφει το theconversation.com.
Παρακολουθώντας τους μέγα-παγετώνες
Μια νέα έρευνα -που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications- από μια ομάδα γάλλων επιστημόνων οι οποίοι εργάζονται στην Ανταρκτική, αναφέρει ότι η ιστορία του παγετώνα Mertz Glacier πηγαίνει 250 χρόνια πίσω. Ο παγετώνας αυτός δημιουργεί ένα τέτοιο «δάχτυλο» πάγου, το οποίο εκτείνεται από την ήπειρο σε απόσταση 6.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν πως, δεδομένου ότι ο παγετώνας προχωρά περίπου 1 χιλιόμετρο το χρόνο, ένα σούπερ-παγόβουνο δεκάδες χιλιόμετρα σε μήκος δημιουργείται τακτικά στην περιοχή αυτή.
Στις μέρες μας αυτό μπορούμε να το δούμε να συμβαίνει σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, χάρη στην πρόσβαση που έχουμε σε εκπληκτικές εικόνες από δορυφόρους. Το Φεβρουάριο του 2010 αποκολλήθηκε ένα παγόβουνο περίπου 900 δισ. τόνων φρέσκου νερού.
Τι συμβαίνει μετά;
Θα περίμενε κανείς τα παγόβουνα να απομακρύνονται προς το βορρά, μακριά από την ήπειρο, ωστόσο η «φυγή» για τα παγόβουνα τέτοιου μεγέθους δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Συγκρούονται και καταστρέφουν τον πυθμένα των ρηχών θαλάσσιων περιοχών. Ακόμη, όταν βρίσκονται ακόμη κοντά στις ακτές, αυτοί οι «γίγαντες» αποτελούν για παράδειγμα άσχημα νέα για τους πιγκουίνους, οι οποίοι αναγκάζονται να διασχίζουν μεγαλύτερες αποστάσεις (γύρω από τα παγόβουνα-γίγας) προκειμένου να βρεθούν στην ανοιχτή θάλασσα για να βρουν τροφή. Κατά συνέπεια, τα μικρά που μεγαλώνουν κοντά σε κάποιο τεράστιο παγόβουνο διατρέχουν τον κίνδυνο να πεθάνουν από την πείνα, ενώ ολόκληρες αποικίες πιγκουίνων μπορεί να καταστούν μη βιώσιμες.
Καθώς απομακρύνονται τα παγόβουνα-γίγαντες αφήνουν πίσω τους το δικό τους «παγωμένο περιβάλλον» στη θάλασσα, «δροσίζοντας» τα νερά και εμπλουτίζοντας τον ωκεανό με σίδηρο, που σημαίνει περισσότερη άλγη και πλαγκτόν στη βάση της τροφικής αλυσίδας σε απομακρυσμένες περιοχές, όπου τα παγόβουνα καταλήγουν τελικά και «πεθαίνουν».
Τα τελευταία 50 χρόνια περίπου ο κύκλος ανάπτυξης και φθοράς του παγετώνα Mertz έχει κλονιστεί. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτό οφείλεται στις μεγάλης κλίμακας αλλαγές του τρόπου με τον οποίο κυκλοφορεί ο άνεμος πάνω από την Ανταρκτική (το λεγόμενο Southern Annular Mode). Κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι αυτές οι αλλαγές έχουν ανθρωπογενές «αποτύπωμα».
Φαίνεται λοιπόν, ότι ακόμη και στην Ανταρκτική μπορεί να εντοπίσει κανείς τις ανθρώπινες επιπτώσεις στις κλιματικές διαδικασίες, που είναι πιθανό να συμβαίνουν εδώ και χιλιάδες χρόνια, καταλήγει το δημοσίευμα.
