Η Γη «βρυχάται».
Το τελευταίο διάστημα έχουμε δει να εκρήγνυνται ηφαίστεια στην Ισλανδία, τη Χαβάη, την Ινδονησία, το Μεξικό, τις Φιλιππίνες και την Παπούα Νέα Γουινέα.
Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, απειλήθηκαν κατοικημένες περιοχές και έγιναν αναγκαστικές εκκενώσεις περιοχών, ενώ αυτές οι… «απανωτές» εκρήξεις έγειραν και ένα ερώτημα: Υπάρχει άραγε μια «εποχή» ηφαιστειακών εκρήξεων;
Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, αυτό μπορεί να αποτελεί μια πιθανότητα.
Κι ενώ τα ηφαίστεια δεν έχουν «εποχές» -όπως τις γνωρίζουμε ως «κλιματολογικές» διαιρέσεις ενός έτους- οι επιστήμονες έχουν αρχίσει να διακρίνουν ενδιαφέροντα μοτίβα στη δραστηριότητά τους, γράφει ο διδακτορικός ερευνητής ηφαιστειολογίας, Robin Wylie, από το πανεπιστήμιο University College του Λονδίνου στην ιστοσελίδα theconversation.com.
Εκρήξεις που προκαλούνται από τις μικρότερες ημέρες
Οι τέσσερις εποχές προκαλούνται από την περιστροφή της Γης στον κεκλιμένο άξονά της. Ωστόσο, ο πλανήτης μας υφίσταται και μια άλλη, λιγότερο γνωστή αλλαγή, η οποία τον επηρεάζει με πιο επιδέξιο τρόπο. Ίσως ακόμη και… «ηφαιστειακά».
Εξαιτίας παραγόντων, όπως η βαρυτική έλξη του Ήλιου και της Σελήνης, η ταχύτητα με την οποία περιστρέφεται η Γη αλλάζει διαρκώς. Κατά συνέπεια, η διάρκεια της ημέρας ποικίλει από χρόνο σε χρόνο.
Η διαφορά, βέβαια, είναι της τάξης των χιλιοστών του δευτερολέπτου, ωστόσο, σύμφωνα με μια νέα έρευνα, αυτή η φαινομενικά μικρή διαταραχή θα μπορούσε να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον πλανήτη μας- ή ακριβέστερα, μέσα σε αυτόν.
Το Φεβρουάριο του 2014, μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Terra Nova έδειξε, ότι από τις αρχές του 19ου αιώνα, οι αλλαγές στο ρυθμό περιστροφής της Γης έτειναν να ακολουθούνται από αυξήσεις στην παγκόσμια ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Η συγκεκριμένη μελέτη βρήκε, ότι μεταξύ του 1830 και 2013 -η μεγαλύτερη περίοδος για την οποία υπήρχαν αξιόπιστα αρχεία- οι σχετικά μεγάλες μεταβολές στην ταχύτητα περιστροφής της Γης ακολουθήθηκαν από αύξηση του αριθμού των μεγάλων ηφαιστειακών εκρήξεων.
Και, πέρα από απλή συσχέτιση, οι συγγραφείς της μελέτης πιστεύουν ότι οι αλλαγές στο ρυθμό περιστροφής της Γης, μπορεί να ενεργοποίησαν αυτές τις μεγάλες εκρήξεις.
Η τεράστια ποσότητα ενέργειας που μεταφέρεται στην υποεπιφάνεια, όταν προκαλούνται αυτές οι αλλαγές, είναι πιθανό να διαταράσσει το πεδίο «αντοχής». Και δεδομένου ότι το μάγμα –το οποίο τροφοδοτεί τις ηφαιστειακές εκρήξεις- βρίσκεται στο φλοιό της Γης, οι όποιες αλλαγές μπορεί να καθιστούν ευκολότερη τη ροή του μάγματος προς την επιφάνεια της Γης και κατά συνέπεια, να οδηγούν στην αύξηση του ποσοστού των ηφαιστειακών εκρήξεων.
Η έρευνα «Terra Nova» γύρω από το πώς οι μικρές αλλαγές στην περιστροφή της Γης θα μπορούσαν να επηρεάζουν τις ηφαιστειακές κινήσεις βαθιά στο εσωτερικό της είναι μεν ενδιαφέρουσα, ωστόσο όχι αδιαμφισβήτητη.
Άλλωστε, όπως αναφέρει ο αρθρογράφος, υπάρχει ένα ακόμη φυσικό φαινόμενο, το οποίο έχει πολύ μια πολύ ισχυρότερη αξίωση στο να επηρεάζει την ηφαιστειακή δραστηριότητα: η κλιματική αλλαγή.
Εκρήξεις που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή
Τις τελευταίες δεκαετίες, έχει γίνει φανερό ότι οι συνέπειες της απώλειας των πάγων θα μπορούσαν να μην καταλήξουν σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Όπως έχουν δείξει στοιχεία στο παρελθόν, σε περιόδους σοβαρής απώλειας παγετώνων ακολούθησε μια σημαντική άνοδος της ηφαιστειακής δραστηριότητας.
Πριν από περίπου 19.000 χρόνια, το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής ήταν καλυμμένο με πάγο. Στη συνέχεια, το κλίμα «ζέστανε» και οι παγετώνες άρχισαν να υποχωρούν.
Η επίδραση αυτή στον πλανήτη αποδείχθηκε ιδιαίτερα επωφελής για το ανθρώπινο είδος.
Όμως, από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, μια σειρά μελετών έχει δείξει ότι, καθώς εξαφανίζονταν οι πάγοι, οι ηφαιστειακές εκρήξεις άρχισαν να γίνονται όλο και πιο συχνές.
Μια έρευνα του 2009, για παράδειγμα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πριν από 12.000-7.000 χρόνια, το παγκόσμιο επίπεδο ηφαιστειακής δραστηριότητας ανέβηκε κατά περίπου έξι φορές.
Την ίδια περίπου περίοδο, ο ρυθμός ηφαιστειακής δραστηριότητας στην Ισλανδία αυξήθηκε τουλάχιστον 30 φορές σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα.
Η σχέση ανάμεσα στην κλιματική αλλαγή και την ηφαιστειακή δραστηριότητα εξακολουθεί να είναι ελάχιστα κατανοητή.
Πολλά ηφαίστεια δε φαίνεται να επηρεάζονται από αυτή. Ούτε αποτελεί ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό φαινόμενο, παρότι είμαστε αντιμέτωποι με ένα μέλλον «χωρίς πάγους».
Μπορεί να χρειαστεί να περάσουν χιλιάδες χρόνια μέχρι να αυξηθεί η ηφαιστειακή δραστηριότητα, εξαιτίας της τήξης των πάγων.
Κι όμως, παρότι μπορεί ακόμη να μην αποτελεί έναν άμεσο κίνδυνο –καταλήγει ο αρθρογράφος- αυτή η περίεργη επίδραση λειτουργεί ως μια υπενθύμιση ότι ο πλανήτης μας μπορεί να ανταποκριθεί στην αλλαγή με απρόβλεπτους τρόπους.
Σε αντίθεση με την… «κτηνώδη» φήμη τους, τα ηφαίστεια βοηθούν τους επιστήμονες να καταλάβουν πόσο ευαίσθητος μας μπορεί να είναι ο πλανήτης μας.
