Ένα λεπτό στρώμα αργίλου κάτω από τον πυθμένα του ωκεανού της Ιαπωνίας ενοχοποιείται από τους επιστήμονες για τα καταστροφικά αποτελέσματα του σεισμού που έπληξε τη χώρα το 2011 και προκάλεσε τσουνάμι.

Ο σεισμός που σημειώθηκε το Μάρτιο του ’11 στην Ιαπωνία έχει αποτελέσει θέμα ευρείας μελέτης, ενώ η τεκτονική πλάκα που τον προκάλεσε έχει μελετηθεί περισσότερο από όλες τις άλλες.

Τώρα τρεις νέες μελέτες που δημοσιεύονται στο Science, αποκαλύπτουν τον «ύπουλο» ρόλο που έπαιξε η λεπτή στρώση της αργιλώδους γης, καθώς όπως φαίνεται, προκάλεσε μια πολύ γρήγορη κίνηση των τεκτονικών πλακών που γλίστρησαν η μια πάνω στην άλλη.

Αυτό που οι ερευνητές ορίζουν ως λεπτό στρώμα αργίλου, είναι ένα στρώμα πάχους από 1 ως 5 μέτρα, σε σύγκριση με τα πάχους 40 μέτρων στρώματα αργίλου που έχουν παρατηρηθεί στα όρια άλλων, κινουμένων τεκτονικών πλακών.

Ο Κοτάρο Ουτζίε, καθηγητής στο Πενεπιστήμιο της Τσουκούμπα το οποίο πίσω από τα συμπεράσματα αυτά, συμμετέχει σε ένα επιστημονικό πρόγραμμα που εκπονήθηκε αμέσως μετά την τριπλή αυτή καταστροφή. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού χρησιμοποιήθηκε ένα πλοίο γεωτρήσεων που κατάφερε να φθάσει σε βάθος 7.000 μέτρων κάτω από το βυθό της θάλασσας.

Με την τεχνική αυτή, οι ερευνητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα αυτό κατέφεραν να λάβουν δείγματα από το σημείο που συναντήθηκαν οι πλάκες. Οι ερευνητές ανακάλυψαν έτσι ότι στις ζώνες στις οποίες το στρώμα του αργίλου βρίσκεται ανάμεσα σε συμπαγή πετρώματα είναι πολύ πιο ολισθηρό εξαιτίας της τεράστιας πίεσης που δέχεται.

Σύμφωνα με τον Κοτάρο Ουτζίε, αυτό το στρώμα σμεκτίτη, που σχηματίστηκε στη διάρκεια πολλών ετών από ηφαιστειακή στάχτη, αρχικά βρισκόταν στην επιφάνεια, αλλά σιγά-σιγά βυθίστηκε στα έγκατα της Γης μαζί με τις πλάκες.

Σεισμολόγοι πραγματοποιούν τώρα νέες υποθαλάσσιες γεωτρήσεις στ’ ανοικτά της χερσονήσου Κίι, στη νοτιοδυτική Ιαπωνία, στο ρήγμα του Νανκάι, όπου η τεκτονική πλάκα των Φιλιππίνων γλιστρά κάτω από την ευρασιατική πλάκα και όπου εκφράζονται φόβοι για ένα γιγάντιο σεισμό στο εγγύς μέλλον.

Σύμφωνα με τον Ουτζίε, κάτω από το ρήγμα του Νανκάι υπάρχει μια τεκτονική πλάκα σχετικά νέα, η οποία είναι ολισθηρή, αλλά δεν έχει περάσει αρκετός χρόνος για να σχηματιστεί ένα στρώμα αργίλου.

Ωστόσο, ο κίνδυνος υπάρχει: το Αύγουστο του 2012, η ιαπωνική κυβέρνηση αποκάλυψε ένα καταστροφικό σενάριο ισχυρών σεισμών και ακολούθως γιγανταίων τσουνάμι, που θα μπορούσαν να σκοτώσουν ως και 323.000 ανθρώπους στην πλευρά της Ιαπωνίας που βρίσκεται στον Ειρηνικό καθώς επίσης στην ανατολική και νότια χώρα.

Η κυβέρνηση τόνισε ωστόσο ότι πρόκειται για ένα υποθετικό σενάριο που στόχο έχει να ενθαρρύνει τις αρχές, τις επιχειρήσεις και τον πληθυσμό να βελτιώσουν τα συστήματα προειδοποίησης, εκκένωσης περιοχών, διάσωσης και περιορισμού των ζημιών.

Στην Ιαπωνία, η οποία βρίσκεται στη συμβολή τεσσάρων τεκτονικών πλακών, σημειώνεται κάθε χρόνο πάνω από το 20% των ισχυρότερων σεισμών στη Γη.