Ένα νέο, απολύτως συνθετικό, εμβόλιο κατά του αφθώδους πυρετού, το οποίο είναι πιο ασφαλές και εύκολο στην παραγωγή του, ανέπτυξαν βρετανοί ερευνητές.

Η δημιουργία αυτή αναμένεται να βοηθήσει στο μέλλον σημαντικά στην αντιμετώπιση μιας νόσου, η οποία εξαπλώνεται γρήγορα και πλήττει σοβαρά τα ζώα της κτηνοτροφίας. Όταν το εμβόλιο κυκλοφορήσει, θα μειωθεί και η ανάγκη προληπτικής μαζικής σφαγής των ζώων.

Μάλιστα η νέα τεχνική δημιουργίας του εμβολίου θα μπορούσε επίσης να αξιοποιηθεί για την παραγωγή καλύτερων ανθρώπινων εμβολίων εναντίον διαφόρων ασθενειών όπως η πολιομυελίτιδα. Η νέα μέθοδος δεν απαιτεί την χρήση ενός ζώντος ιού κατά την ανάπτυξη του εμβολίου, κάτι σημαντικό ιδίως στην περίπτωση του αφθώδους πυρετού που είναι μια άκρως μολυσματική νόσος, με συνέπεια μέχρι σήμερα να είναι επικίνδυνη η διαδικασία δημιουργίας του σχετικού εμβολίου.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή βιολογίας Ντέηβιντ Στιούαρτ του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό «PLoS Pathogen», σύμφωνα με το BBC, το πρακτορείο Reuters και τo «New Scientist», χρησιμοποίησαν για το εμβόλιο τις εγκαταστάσεις του Diamond Light Source κοντά στην Οξφόρδη, ενός επιταχυντή σωματιδίων που επιτρέπει την ανάλυση ενός ιού με ακτίνες-Χ στο ατομικό επίπεδο, με πολύ μεγάλη λεπτομέρεια.

Αυτό επέτρεψε τη δημιουργία ενός σταθερού συνθετικού εμβολίου, το οποίο είναι δυνατό να διατηρηθεί χωρίς αλλοίωση εκτός ψυγείου για αρκετές ώρες (μέχρι δύο ώρες σε θερμοκρασία έως 56 βαθμών Κελσίου), κάτι σημαντικό κυρίως για τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες.

Το νέο εμβόλιο διαθέτει ένα εξωτερικό «κέλυφος» από πρωτεϊνες του ιού, χωρίς όμως στο εσωτερικό του να υπάρχει το παθογόνο γενετικό υλικό (RNA), το οποίο χρησιμοποιεί ο ιός για να αναπαραχθεί μέσα στα κύτταρα του οργανισμού-στόχου.

Με αυτόν τον τρόπο, το εμβόλιο γίνεται ασφαλέστερο κατά την παραγωγή του (δεν απαιτούνται αυξημένα μέτρα βιο-ασφάλειας στα εργαστήρια), ενώ παράλληλα παραμένει αποτελεσματικό μέσα στο σώμα, επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει το εξωτερικό «κέλυφος» του ιού και αναπτύσσει τις αναγκαίες άμυνες για να καταστρέψει τον πραγματικό παθογόνο ιό.

Αντίθετα με τα παραδοσιακά εμβόλια, στην περίπτωση του συνθετικού εμβολίου δεν υπάρχει καμία περίπτωση το ίδιο άδειο «κέλυφος» να μετατραπεί σε παθογόνο, αφού στον πυρήνα του δεν περιέχει καθόλου παθογόνο γενετικό υλικό του ιού.

Παγκοσμίως τρία έως τέσσερα εκατομμύρια δόσεις εμβολίου για τον αφθώδη πυρετό χορηγούνται κάθε χρόνο, αλλά και πάλι παρατηρούνται ελλείψεις. Η νόσος ενδημεί σε πολλές χώρες του κόσμου, ιδίως στην Κεντρική Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ασία.

Με τα υπάρχοντα εμβόλια, που βασίζονται σε μια τεχνική ανεπτυγμένη προ 50 ετών, είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς ανάμεσα στα ζώα που έχουν μολυνθεί με τον ιό και σε αυτά που έχουν αποκτήσει ανοσία μετά το εμβόλιο, καθώς και στις δύο περιπτώσεις παράγονται τα ίδια αντισώματα, με συνέπεια ένα απλώς εμβολιασμένο ζώο να δείχνει μολυσμένο από τον ιό.

Κάτι τέτοιο δυσκολεύει την αντιμετώπιση των επιδημιών της νόσου, όταν αυτές ξεσπάνε, με συνέπεια να διατάσσεται από τις αρμόδιες Αρχές αναγκαστικά η προληπτική μαζική σφαγή των ζώων. Όμως το νέο συνθετικό εμβόλιο, που έχει δοκιμαστεί ήδη με επιτυχία σε μια μικρή ομάδα ζώων, επιτρέπει στους επιστήμονες να ανιχνεύουν την απουσία πραγματικής μόλυνσης στα εμβολιασμένα ζώα, επειδή το εμβόλιο οδηγεί στην ανάπτυξη διαφορετικού είδους αντισωμάτων.

Σε επόμενο στάδιο, θα γίνουν μεγάλης κλίμακας δοκιμές του εμβολίου, ενώ θα τεθεί επί τάπητος και το ζήτημα της εμπορικής αξιοποίησής του. Σύμφωνα με τους βρετανούς ερευνητές, εκτιμάται ότι θα χρειαστούν περίπου έξι χρόνια για να βγει στην αγορά, ενώ είναι πρόωρο ακόμα να υπολογιστεί το κόστος του.

Προς το παρόν, το νέο εμβόλιο προστατεύει μόνο από τον τύπο «Α» του αφθώδους πυρετού, από τους επτά που υπάρχουν συνολικά στον κόσμο. Όμως μελλοντικές βελτιώσεις αναμένεται να καλύψουν και άλλους τύπους, μεταξύ αυτών και τον τύπο «Ο», που ευθύνεται για το 80% των επιδημιών διεθνώς.