Το ένα τέταρτο των πρόωρων θανάτων και των ασθενειών παγκοσμίως έχει σχέση με τη ρύπανση και τις βλάβες στο περιβάλλον που προκαλούνται από τον άνθρωπο, προειδοποίησε ο ΟΗΕ σε έκθεσή του για την κατάσταση του πλανήτη.
Οι εκπομπές αερίων που ευθύνονται για την ατμοσφαιρική ρύπανση, τα χημικά προϊόντα που μολύνουν το πόσιμο νερό και η επιταχυνόμενη καταστροφή των οικοσυστημάτων που είναι απαραίτητα για την επιβίωση δισεκατομμυρίων ανθρώπων προκαλούν ένα είδος παγκόσμιας επιδημίας που μπλοκάρει και την οικονομία, σύμφωνα με το κείμενο.
Η έκθεση αυτή για το παγκόσμιο περιβάλλον (Global Environment Outlook, GEO) στην οποία εργάστηκαν 250 επιστήμονες από 70 χώρες επί έξι χρόνια υπογραμμίζει επίσης το αυξανόμενο χάσμα μεταξύ των πλούσιων χωρών και των φτωχών χωρών: υπερκατανάλωση, ρύπανση και επισιτιστική σπατάλη στον Βορρά, πείνα, φτώχεια και αρρώστιες στον Νότο.
Και ενώ οι εκπομπές που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται, η κλιματική απορρύθμιση, όπως οι ξηρασίες και οι καταιγίδες, κινδυνεύουν να προστεθούν στο φορτίο δισεκατομμυρίων ανθρώπων.
Στον τομέα αυτόν, η Συμφωνία του Παρισιού του 2015 για το Κλίμα έχει στόχο να περιορίσει την υπερθέρμανση στους +2 βαθμούς Κελσίου ή ακόμη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τη προβιομηχανική εποχή.
Ωστόσο οι επιπτώσεις στην υγεία από κάθε μορφής ρύπανση, την αποψίλωση και μια βιομηχανοποιημένη διατροφική αλυσίδα είναι λιγότερο γνωστές, και δεν υπάρχει καμιά διεθνής συμφωνία για το περιβάλλον αντίστοιχη με εκείνη του Παρισιού.
Η έκθεση GEO που δόθηκε στη δημοσιότητα προχθές, Τετάρτη, και χρησιμοποιεί εκατοντάδες πηγές δεδομένων για να υπολογίσει την επίδραση του περιβάλλοντος σε περίπου εκατό ασθένειες, συνθέτει μια σειρά από υγειονομικές επιτακτικές ανάγκες που συνδέονται με τη ρύπανση κάθε είδους.
«Μέτριες περιβαλλοντικές συνθήκες ευθύνονται για σχεδόν το 25% των θανάτων και των παγκόσμιων ασθενειών», επισημαίνει η έκθεση που μιλά για σχεδόν 9 εκατομμύρια θανάτους λόγω της περιβαλλοντικής ρύπανσης το 2015.
Εξαιτίας της έλλειψης πρόσβασης στο πόσιμο νερό, 1,4 εκατομμύριο άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ασθένειες που μπορούν να αποφευχθούν, όπως οι διάρροιες ή παράσιτα που έχουν σχέση με μολυσμένα νερά.
Τα χημικά προϊόντα που χύνονται στη θάλασσα προκαλούν αρνητικές συνέπειες «εν δυνάμει σε αρκετές γενιές» και 3,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε υποβαθμισμένα εδάφη λόγω της εντατικής γεωργίας ή της αποψίλωσης.
Η έκθεση εκτιμά επίσης ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί 6 με 7 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως.
Όσον αφορά την ανεξέλεγκτη χρήση των αντιβιοτικών στη διατροφική παραγωγή, αυτή κινδυνεύει να οδηγήσει στη γέννηση υπερανθεκτικών βακτηρίων που μπορεί να γίνουν η πρώτη αιτία πρόωρων θανάτων έως τα μέσα του αιώνα μας.
«Επείγουσες και πρωτοφανούς μεγέθους δράσεις πρέπει να αναληφθούν για να σταματήσει και να ανατραπεί η κατάσταση», αναφέρει η ανασκόπηση που απευθύνεται σε όσους λαμβάνουν αποφάσεις και συνοδεύει την έκθεση.
Χωρίς μια αναδιοργάνωση της παγκόσμιας οικονομίας προς μια πιο βιώσιμη παραγωγή, η ανάπτυξη μπορεί να χάσει τη έννοιά της όταν έχει απέναντί της θανάτους και πολυδάπανες θεραπείες, εκτιμούν οι συντάκτες της έκθεσης.
Το κεντρικό μήνυμα είναι ότι αν έχετε έναν υγιή πλανήτη, τότε αυτός στηρίζει όχι μόνο την παγκόσμια ανάπτυξη αλλά και τη ζωή των οικονομικά ασθενέστερων που εξαρτώνται από το καθαρό νερό και τον καθαρό αέρα», επισημαίνει η Τζοίτα Γκούπτα, η συμπρόεδρος της GEO. «Αντίθετα, ένα άρρωστο σύστημα προκαλεί τεράστιες ζημιές στην ανθρώπινη ζωή».
Η έκθεση σημειώνει ωστόσο ότι η κατάσταση δεν είναι ανεπανόρθωτη και απευθύνει έκκληση κυρίως για μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα και μείωση των φυτοφαρμάκων.
Η διατροφική σπατάλη μπορεί επίσης να περιοριστεί, την ώρα που ο κόσμος πετά στα σκουπίδια το ένα τρίτο της παραγόμενης τροφής (56% στις πιο πλούσιες χώρες).
«Όλος ο κόσμος λέει ότι έως το 2050 θα πρέπει να τραφούν 10 δισεκατομμύρια άνθρωποι, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να διπλασιαστεί η παραγωγή», επιμένει η Τζοίτα Γκούπτα, η οποία τάσσεται υπέρ μιας μείωσης της κτηνοτροφίας. «Ωστόσο αυτό θα οδηγήσει σε μια αλλαγή του τρόπου ζωής», παραδέχεται.
Η δημοσιοποίηση της έκθεσης κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) στο Ναϊρόμπι αναμένεται να τροφοδοτήσει τη συζήτηση γύρω από την ευθύνη των ζημιών που προκαλούνται στην Γη.
Σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στις διαπραγματεύσεις, ορισμένες πλούσιες χώρες, με πρώτες τις ΗΠΑ, απειλούν να μην δεχτούν ευνοϊκά την έκθεση – κακό σημάδι στην ελπίδα για μια ενδεχόμενη μελλοντική συμφωνία για μείωση της σπατάλης, της υπερκατανάλωσης, της ρύπανσης.
Όμως μικρές ή μεγάλες, οι χώρες θα πρέπει να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα του περιβάλλοντος τους, υπογραμμίζει η Γκούπτα. «Αν δείτε το γλυκό νερό, είναι πάνω κάτω ένας καθορισμένος όγκος. Εσείς θα πρέπει τελικά να μοιραστείτε. Αυτή είναι μια συζήτηση που δεν αρέσει σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες».
