Τα σχέδια ενός νέου τηλεσκοπίου, το οποίο για πρώτη φορά θα είναι σε θέση να κάνει απευθείας ακριβείς παρατηρήσεις και μετρήσεις των βαρυτικών κυμάτων, των ασύλληπτων μέχρι σήμερα προβλεπόμενων αναταράξεων στον ιστό του χωροχρόνου, καθώς και των πηγών προέλευσής τους, παρουσίασαν οι Ευρωπαίοι επιστήμονες, με επικεφαλής ερευνητές του CERN.
Σύμφωνα με τη γενική θεωρία σχετικότητας του Αϊνστάιν (εξ ου και η ονομασία του σχεδιαζόμενου παρατηρητηρίου), τα βαρυτικά κύματα δημιουργούνται στο σύμπαν από μεγάλα κοσμικά συμβάντα, όπως το αρχικό «Μπιγκ Μπανγκ», οι μαύρες τρύπες και οι εκρήξεις σούπερ-νόβα.
Το νέο τηλεσκόπιο, που αναμένεται να είναι έτοιμο το 2025, με αρχικό προϋπολογιζόμενο κόστος σχεδόν 1 δισ. ευρώ θεωρείται τρίτης γενιάς όσον αφορά την αναζήτηση των κυμάτων της βαρύτητας. Θα είναι 100 φορές πιο ακριβές από τα υπάρχοντα ανάλογα όργανα ανίχνευσης. Θα διαθέτει δύο τεράστιους βραχίονες, συνδεδεμένους υπό γωνία μεταξύ τους, μήκους δέκα χιλιομέτρων ο καθένας, που -με τη βοήθεια ακτίνων λέιζερ- θα συλλαμβάνουν τις ανεπαίσθητες μεταβολές (πολύ μικρότερες από το μέγεθος ενός ατομικού πυρήνα), οι οποίες προκαλούνται από ένα διερχόμενο βαρυτικό κύμα.
Η πρώτη γενιά αυτών των ανιχνευτών (GEO600, LIGO, Virgo, TAMA) κατασκευάστηκε πριν από λίγα χρόνια, ενώ η δεύτερη γενιά (Advanced LIGO και Advanced Virgo), που ήδη κατασκευάζεται, αναμένεται να κάνει την πρώτη άμεση ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων, π.χ. από ένα ζεύγος μαύρων τρυπών ή από ταχέως περιστρεφόμενα άστρα νετρονίων. Όμως ακόμα και αυτά τα δεύτερης γενιάς όργανα δεν θεωρούνται αρκετά ευαίσθητα για να κάνουν ακριβείς αστρονομικές μετρήσεις των πηγών βαρυτικών κυμάτων, για αυτό το λόγο προκύπτει η ανάγκη να σχεδιαστεί από τώρα ένα ακόμα πιο εξελιγμένο τηλεσκόπιο τρίτης γενιάς, όπως θα είναι το «Αϊνστάιν».
Έπειτα από τριετή μελέτη, με τη συμμετοχή άνω των 200 ευρωπαίων επιστημόνων, προέκυψαν τα σχέδια για το τηλεσκόπιο, το οποίο θα κατασκευαστεί σε τοποθεσία που δεν έχει επιλεγεί ακόμα, σε τούνελ βάθους 100 έως 200 μέτρων για να μειωθούν οι συνέπειες των σεισμικών κυμάτων της Γης. Το νέο παρατηρητήριο θα μπορεί να λειτουργεί ακόμα και σε πολύ χαμηλές συχνότητες (1 – 100 Hz), καλύπτοντας πλέον όλη τη γκάμα βαρυτικών συχνοτήτων (1 Hz – 10 kHz) που μπορεί να μετρηθεί στον πλανήτη μας.
Το νέο τηλεσκόπιο θα συμπληρώσει τις παρατηρήσεις των άλλων ειδών τηλεσκοπίων που μελετούν το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα (ραδιοκύματα, ορατό φως, ακτίνες-γ, ακτίνες-Χ κ.α.), καθώς και τα σωματίδια υψηλής ενέργειας που μεταφέρει η κοσμική ακτινοβολία (αστροσωματιδιακή αστρονομία). Το έργο χρηματοδοτούν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το CERN και 17 χώρες, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Βρετανία και η Ρωσία.
