Ο Ρόμπερτ Μιούζιλ γεννήθηκε το 1880 στο Κλάγκενφορντ της Αυστρίας, σε μια περίοδο ειρηνική για την Ευρώπη και την τεράστια έκταση της Αυστροουγγαρίας.

Γράφει η Χαρά Κιούση

Υπάρχουν βέβαια κάποιες μικρές εξεγέρσεις, αλλά ο Εθνικοσοσιαλισμός δεν υπήρχε ακόμα ως κίνημα και στις ανέκαθεν αυστηρότατες στρατιωτικές σχολές με τα πανάκριβα δίδακτρα, οι προνομιούχοι κοινωνικά, προετοιμάζονταν ως μελλοντικοί αξιωματούχοι του τόπου. Σε μια τέτοια στρατιωτική σχολή, μπήκε οικότροφος ο Ρόμπερτ Μιούζιλ. Έχοντας επομένως γνώση προσωπική, παρουσιάζει τις «αναστατώσεις» των οικοτρόφων με όρους ψυχολογικούς άγνωστους την εποχή εκείνη, εμβαθύνοντας «στην αρσενική εφηβεία» μέσα από το φως της φιλοσοφίας και των μαθηματικών. Ο συγγραφέας μάς ανοίγει τις πύλες της σχολής και «με ευφυΐα λαμπερή και κυρίαρχη» μάς δείχνει την εσωτερική σκάλα που οδηγεί σε μια σοφίτα. Εκεί όπου προσωπικές εμπειρίες ενδεχομένως, αναλύουν τις ψυχικές διεργασίες των εφηβικών χρόνων.

Σε μια απομακρυσμένη τοποθεσία λειτουργεί μια στρατιωτική σχολή. Τα κύρια πρόσωπα που απασχολούν τον Μιούζιλ είναι 4 μαθητές. Οι δάσκαλοι, οι γονείς του Τέρλες και μια πόρνη που διατηρεί «σπίτι» στο πλησιέστερο χωριό, εμφανίζονται γύρω τους παίζοντας έναν «προβλέψιμο» υποστηρικτικό ρόλο.

Όταν ο Μπαζίνι κλέβει κάτι, οι άλλοι που τον πιάνουν επ’ αυτοφόρω, δεν θα τον παραδώσουν στη διεύθυνση για να τιμωρηθεί, αλλά θα ξεσπάσουν πάνω του με ασύλληπτη βια. Τον χρησιμοποιούν «ως όργανο» για να ανακουφιστούν από την καταπιεσμένη τους ορμή και σεξουαλικότητα και το κάνουν για να βασανίσουν.

Ο Ράιτινγκ είναι ένας φιλόδοξος γόης, σκληρός άνθρωπος που επικοινωνεί εύκολα με τους άλλους καθώς έχει το χάρισμα της ευφράδειας και θέλει διακαώς να γίνει στρατιωτικός.

Ο Μπάινεμπεργκ είναι το ίδιο σκληρός αλλά ξεγελά με το φιλοσοφικό του πνεύμα και τον πνευματικό μυστικισμό,

Ο Τέρλες είναι ιδιαίτερη περίπτωση. Επιχειρεί να γνωρίσει το φαίνεσθαι και την πραγματικότητα που είναι φιμωμένη με την σιωπή, με την λογική και την έκρηξη των αισθήσεων. Κυριευμένος από αντιθέσεις και την αμφιθυμία μεταξύ των συναισθημάτων του και των αρχών του, πέφτει σε περισυλλογή. Είναι μελαγχολικός και ψάχνει απαντήσεις στα μαθηματικά και στη μελέτη φιλοσοφικών έργων «Στον χρονότοπό του αναδεικνύονται οι αιτιώδεις συνάφειες των αναστατώσεων του με την κοινωνία και τους θεσμούς της».

Ο Μπαζίνι, με την εξαθλιωμένη ομορφιά του, για κείνους «αξίζει όσο κι ένα σκουλήκι στο δρόμο». Κάνει λάθη, είναι μαλθακός και αποτελεί το τέλειο θύμα για τα άγρια ένστικτά τους. Με κουρελιασμένη αξιοπρέπεια σέρνεται με την οδύνη της απώλειας στον τρόμο, στην ενοχή, στον εξευτελισμό. Είναι μόνο ένα σώμα που χρησιμοποιείται κατά βούληση από τους βασανιστές του. Αν θα τον αφήνουν ήσυχο ή θα τον βασανίζουν σωματικά, σεξουαλικά και ψυχολογικά, ανάλογα με τις ανάγκες τους.

Ο Τέρλες, που ο ίδιος ζήτησε από τους γονείς του να φοιτήσει εκεί, συναναστρέφεται τους άλλους δυο, καθαρά από φόβο. Εκείνοι αν και διαφωνούν στις κοσμοθεωρίες τους τον χρειάζονται για τα σχέδιά τους. Ο Τέρλες αρχικά σωπαίνει, μόνο βλέπει και παρατηρεί τον τρόπο που αποκτηνώνουν τον Μπαζίνι, δίχως να κάνει μια κίνηση για να τον σώσει. Ώσπου δελεάζεται από την ομορφιά του και θα αναζητήσει την ηδονή, μετέωρος ανάμεσα σε νοητικές διεργασίες και τον κρατούν αναποφάσιστο και στον αισθησιασμό της ομοφυλοφιλικής επιθυμίας του. «Δεν είμαι εγώ, δεν είμαι εγώ, αύριο θα ξαναγίνω ο εαυτός μου», αναφωνεί και αυτές οι παλινωδίες του καθορίζουν την συμπεριφορά του. Παράλληλα με την πολεμική στάση του Μπάντενμπερκ που κυριαρχεί στην τιποτένια ύπαρξη του Μπαζίνι και τον στυγνό σαδιστή Ράιτινγκ που διασκεδάζει την όλη κατάσταση, ο Τέρλες ενοποιείται με κείνους μέσα από την λαγνεία της βαρβαρότητας, θεμελιώνοντας έτσι τις αξιωματικές τους διαστρωματώσεις. Στην πραγματικότητα όμως εφαρμόζουν στον αδύναμο Μπαζίνι τη βάρβαρη εκπαίδευσή τους και αναπαραγάγουν τον άκαμπτο και επίδοξο συντηρητισμό της σχολής.

Η εξαιρετική σκηνοθεσία της Γεωργίας Μαυραγάνη με τρόπο επαινετό, ανέδειξε την ενηλικίωση και την άνδρωση των οικοτρόφων «του αξιοπρεπούς κτιρίου» με τις αναξιοπρεπείς κάμαρες -που τις ρημάζουν η κτηνωδία, οι απειλές, η βια, η αυστηρότητα παμπάλαιων μεθόδων εκπαίδευσης και η αποκοπή από την κοινωνική, καλλιτεχνική και πνευματική ζωή.

Πραγματικά η παράσταση είναι καθηλωτική. Στην αρχή χάνεσαι κάπως παρακολουθώντας την αφήγηση και την παραστασιμότητα των διαλόγων. Σύντομα όμως όλα αποκτούν νόημα και μέσα από σκληρές σκηνές αποκαλύπτεται ένας κόσμος δύσμορφος κι εφιαλτικός. Τον υποθάλπει το αφηγηματικό τοπίο, οι στρατιωτικές ομοιόμορφες στολές και ο αυστηρός, βλοσυρός φωτισμός.

Ειλικρινά δεν βρίσκω λόγια για τις πειθαρχημένες και απειθάρχητες ερμηνείες των ηθοποιών. Όλοι τους αξίζουν βραβεία υποκριτικής αριστείας.

Τέλος, ο Τσέρες αποφασίζει να μιλήσει στο συμβούλιο των καθηγητών. Η χειμαρρώδης ορμή του για ό,τι τον χάραξε προξενεί το συγκλονισμό και την υποκριτική τους στάση. Μόνο εκείνος γνωρίζει πλέον την ωριμότητά του και από κείνη την ταπεινωτική πράξη μέσα του έμεινε το δηλητήριο που χρειάζεται. Είναι άραγε «εν σπέρματι» ένας μέλλων δικτάτορας;

Πληροφορίες παράστασης

Συντελεστές
Σκηνοθεσία -Διασκευή: Γεωργία Μαυραγάνη
Βοηθός σκηνοθέτη: Ελίνα Ρίζου
Σκηνικά-κοστούμια: Άρτεμις Φλέσσα
Επιμέλεια κίνησης: Ρομάνα Λόμπατς
Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας

Παίζουν: Βαγγέλης Αμπατζής, Βασίλης Σαφός, Γρηγόρης Μπαλάς, Μπλερίμ Δαμπιράι

Η παράσταση περιέχει σκηνές γυμνού και σκηνές που μπορεί να ενοχλήσουν τους θεατές.
Είναι ακατάλληλη για θεατές κάτω των 15 ετών.

Ημέρες και ώρες παραστάσεων
Τετάρτη 20:00
Κυριακή 21:15

Τιμές εισιτηρίων
Τετάρτη: 10 ευρώ
Κυριακή: 15 ευρώ
Κάθε Κυριακή ενιαίο εισιτήριο 20 ευρώ για τις δύο παραστάσεις («Ιδιοτροπίες της Μαριάννας 18.30 και «Αναστατώσεις του οικότροφου Τέρλες» 21.15)
Ομαδικό: 12 ευρώ την Κυριακή και 10 ευρώ την Τετάρτη
Ανέργων: 8 ευρώ

Θέατρο Πόρτα
Μεσογείων 59, Αθήνα,
τηλέφωνο: 2107711333, 2107780518