«Ο ήρωας του Ξένου έχει σύνδρομο Άσπεργκερ. Αυτή η νευροαναπτυξιακή διαταραχή επισημάνθηκε για πρώτη φορά το 1944, ενώ το βιβλίο του Καμύ κυκλοφόρησε το 1942», μάς πληροφορούν οι επιστήμονες.
Γράφει η Χαρά Κιούση
Ο Αλμπέρ Καμύ με τον «Ξένο» απασχόλησε πολύ τον πνευματικό κύκλο της εποχής του. Ο Σαρτρ έγραψε πως το βιβλίο γράφτηκε για το παράλογο και ενάντια σ’ αυτό. Όπως και να ‘χει είναι μια υπόθεση υπαρξιακή και φιλοσοφημένη, όπου ο συγγραφέας προσπάθησε να αποδώσει «τον μόνο Χριστό που μας αξίζει».
Ο Μαρσώ είναι ένας ασήμαντος υπάλληλος, ένας γραφειοκράτης χωρίς φιλοδοξίες, που έχει διαπράξει ένα έγκλημα. Σε μια συνθήκη συμπτώσεων, σκοτώνει έναν Άραβα και φυλακίζεται.
Στη δίκη που θ’ ακολουθήσει δεν ενοχοποιείται τόσο για τον φόνο, όσο για τον έρωτά του με την Μαρί, ένας δεσμός που αναπτύχθηκε την επομένη της κηδείας της μητέρας του. Ο θάνατός της εισβάλλει ανάμεσα σε κείνον και την κοινωνία, με όρους μη αποδεκτούς και κατηγορείται γιατί είναι διαφορετικός, ένα «ξένος» προς τα κοινωνικά αποδεκτά πλαίσια. Στην κηδεία της μητέρας του είναι άδειος συναισθηματικά και μετά συνεχίζει να ζει μηχανικά. Το ίδιο απαθής, δίχως, δίχως να αντιλαμβάνεται τους ανθρώπινους νόμους παραμένει και στην δίκη του. Την παρακολουθεί σαν θεατής, διακατεχόμενος από ένα ακλόνητο πάθος για την αναζήτηση της αλήθειας, για την οποία θέλει να πεθάνει σαν ήρωας. Δεν μετανοεί και αρνείται την παρηγορητική στήριξη του ιερέα, προκαλώντας με την έλλειψη ιδεολογίας του την αδιαφορία και την αντικοινωνικότητά του.
Η δραματουργική επεξεργασία και διασκευή είναι της Δάφνης Λιανάκη και της Πηνελόπης Φλουρή, που επωμίζεται και την σκηνοθεσία. Πιστεύω ότι η συγγραφέας πειραματίστηκε με την αφηγηματική δράση, αναποτελεσματικά. Καθώς εδώ το σημαίνον αναβιώθηκε στο σημαινόμενο, με μια υπερβολή μέσα σ’ ένα κλίμα παραλόγου. Ενώ ο ήρωας διαθέτει ουσιαστικό και δημιουργικό λόγο -που ξενίζει βέβαια γιατί δεν γίνεται αντιληπτός και αναγνωρίσιμος- στην παράσταση περιορίζεται ως παρατηρητής της ζωής του. Μόνο ο δυνατός του μονόλογος στο τέλος της σκηνικής πράξης μας δίνει την δυνατότητα να δούμε κάτι από την διαρκή του μεταμόρφωση.
Βλέπουμε τον Μαρσώ -Παναγιώτη Γαρμπή στον ιδιωτικό του χώρο, στα δεξιά της σκηνής, να ζει την αδιάφορη καθημερινότητά του. Μοιάζει παγιδευμένος στο δίπολο της ζωής και θανάτου, μπροστά στον οποίο συναισθάνεται και σκέφτεται την μητέρα του ωθούμενος να κάνει μια νέα αρχή. Τον παρακολουθούμε να τηγανίζει τα αυγά του, μελαγχολικός και αγχωμένος, σκληρός μαζί κι ευαίσθητος, δίχως να αντιδρά, αρνούμενος «να παίξει το παιχνίδι που όλοι παίζουμε καθημερινά».
Ο άλλος χώρος της σκηνής γίνεται τόπος δημόσιος και δικαστική αίθουσα όπου προσέρχονται πρόσωπα και μάρτυρες. Φιγούρες κενές, ομοιόμορφες και πανομοιότυπες όπως τις προσδιορίζει και η σκηνογραφία, με τις νάιλον διάφανες σακούλες στις κρεμάστρες.
Οι τρεις ερμηνεύτριες, με «λεκτικά μοτίβα και πολυφορεμένες ακατανόητες κινησιολογικές επαναλήψεις», ερμηνεύουν τους ήρωες του έργου. Οι παρατηρητές – θεατές διαπιστώνουν την απονέκρωση στην ταυτότητα των προσώπων, σε μια εποχή που εξαθλιώθηκε από τον πόλεμο. Κι αναρωτιούνται πόση αυταπάρνηση, πόση αλήθεια αντέχουν οι κανονικοί άνθρωποι, οι μη «ξένοι» σ’ αυτόν τον παράλογο κόσμο.
Πληροφορίες παράστασης
Συντελεστές
Δραματουργική Επεξεργασία – Διασκευή: Πηνελόπη Φλουρή- Δάφνη Λιανάκη
Σκηνοθεσία: Πηνελόπη Φλουρή
Σκηνικά: Αριέλλα Καρατώλου
Κοστούμια: Δάφνη Αηδόνη
Κίνηση: Τζίνα Αποστολοπούλου
Φωτισμοί: Βαγγέλης Νάνος
Παίζουν: Ηλέκτρα Αγγελοπούλου, Μαριλένα Γερμανού, Δάφνη Λιανάκη,Παναγιώτης Γαρμπής
Παρατηρητής: Πηνελόπη Φλουρή
BIOS.TESLA Basement
Διάρκεια παραστάσεων: Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου – 1 Μαρτίου 2016
Παραστάσεις: Δευτέρα & Τρίτη
Ώρα έναρξης: 20:30
Διάρκεια παράστασης: 90’
Τιμή εισιτηρίου:10 ευρώ (ενιαίο)
Με την ευγενική υποστήριξη του Γαλλικού Ινστιτούτου
