Πρεμιέρα κάνει στους ελληνικούς κινηματογράφους η ταινία, «Γουλιέλμος Τέλλος», ο θρύλος του οποίου σε πολλούς ανθρώπους, φέρνει στο μυαλό απλώς έναν δεξιοτέχνη τοξότη, ο οποίος στοχεύει ένα μήλο που είχε τοποθετηθεί πάνω κεφάλι του νεαρού γιου του. Όμως, για όσους γνωρίζουν την ιστορία και το κλασικό θεατρικό έργο του Φρίντριχ Σίλερ του 1804, είναι μια επική και εμπνευσμένη ιστορία αντίστασης.
Λίγα λόγια για την ταινία
Καθώς τα έθνη της μεσαιωνικής Ευρώπης συγκρούονται για την κυριαρχία, η Αυστριακή Αυτοκρατορία εξαπολύει μια εκστρατεία για να υποτάξει την ελεύθερη Ελβετία. Η βαναυσότητα των επίδοξων κατακτητών απέναντι στο χωριό και την οικογένεια του, ωθούν τον φιλήσυχο χωρικό και δεινό τοξοβόλο Γουλιέλμο Τέλλο στα όριά του. Εξοπλισμένος με τη φλόγα της οργής και τη βαλλίστρα του, μετατρέπεται σε θρύλο, εμπνέοντας ένα ολόκληρο έθνος να αντισταθεί στον εισβολέα και να διεκδικήσει την ελευθερία του.
Φέρνοντας μία θρυλική ιστορία στη μεγάλη οθόνη
Η Ελβετίδα παραγωγός της κινηματογραφικής μεταφοράς, Μαρί-Κριστίν Γιέγκερ-Φιρμενίχ, πιστεύει ότι όταν το κοινό έρχεται σε επαφή με την ιστορία, είναι μια ευκαιρία να «κατανοήσει τον πολιτισμό μας, τον ελβετικό πολιτισμό μας, την επιθυμία μας να πολεμήσουμε και να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας, την ανεξαρτησία μας, την ελευθερία μας και όσα πιστεύουμε». Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η ιστορία του ανθρώπου που πολέμησε την αυστριακή κατοχή πρέπει να παρουσιαστεί ως ένα μάθημα ιστορίας, και ελπίζει ότι το κοινό θα αφεθεί σε όλη τη δράση παλιάς σχολής αυτού του μεγαλειώδους κινηματογραφικού γεγονότος, του είδους που πλέον σπάνια βλέπουμε. Θέλει ο κόσμος σε όλο τον πλανήτη να απολαύσει ένα συναρπαστικό δράμα και τεράστιες σκηνές μαχών, που αποδίδονται από ένα εντυπωσιακό καστ με «πολύ ενθουσιασμό». Συνεχίζει λέγοντας: «είναι μια δυνατή ταινία, με βία, με τα πάντα, και είναι πολύ διασκεδαστική στην παρακολούθηση».
Για τον παραγωγό Πιρς Τέμπεστ, το κρίσιμο στοιχείο για να φέρει τον θρύλο του Γουλιέλμου Τέλλου στη μεγάλη οθόνη ήταν η κλίμακα, και άντλησε έμπνευση από όσα πέτυχε ο Πίτερ Τζάκσον στη μεταφορά του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Ως μακροχρόνιος συνεργάτης του σεναριογράφου και σκηνοθέτη Νικ Χαμ, και οι δύο προσέγγισαν το έργο πλήρως συνειδητοποιημένοι για το τεράστιο εγχείρημα που αποτελούσε η πέμπτη κοινή τους ταινία. Είχαν την ευθύνη ενός σχεδόν ιερού κειμένου και έπρεπε να ανταποκριθούν στην πρόκληση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ο Τέμπεστ εξηγεί ότι ο Χαμ «πάντα ήθελε να φέρει τη Σιλεριανή εκδοχή του Γουλιέλμου Τέλλου στη μεγάλη οθόνη. Είχε μια απίστευτα δυνατή οπτική […] και ήταν απόλυτα συνειδητοποιημένος για τη σημασία της τόσο για την Ελβετία όσο και για την Ευρώπη».
Οι δυο τους είχαν συνεργαστεί στο παρελθόν σε επιτυχημένες ταινίες όπως τα Driven, Gigi & Nate και KillingBono, αλλά ο Γουλιέλμος Τέλλος θα ήταν η πρώτη τους απόπειρα σε μια επική ιστορική ταινία δράσης. «Ήταν πολύ σημαντικό για εμάς να κάνουμε την ταινία σε μεγάλη κλίμακα».
Αυτό σήμαινε ένα ταξίδι σε όλη την Ευρώπη για να βρεθεί η ιδανική τοποθεσία που θα έδινε αυθεντικότητα στις σκηνές δράσης, με φυσικά τοπία και ιστορικούς χώρους. Για τον Τέμπεστ, ήταν ζωτικής σημασίας «να γυρίσουμε την ταινία στην Ευρώπη, οπότε εξετάσαμε πολλές διαφορετικές τοποθεσίες, από την Ανατολική Ευρώπη μέχρι τη Βόρεια Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελβετία».
Τελικά, η εκτεταμένη αναζήτηση απέδωσε καρπούς και, όπως θυμάται ο Τέμπεστ, «Μετά από πολλές συζητήσεις, η περιοχή Άλτο Άντιτζε, ακριβώς στα σύνορα Ελβετίας-Αυστρίας, μας φάνηκε καταπληκτική. Είχε τα βουνά, αυτά τα απίστευτα κάστρα που ταίριαζαν απόλυτα στην εποχή και συνδύαζε την κλίμακα και την ομορφιά με την πρακτικότητα για την παραγωγή».
H Μαρί-Κριστίν Γιέγκερ-Φιρμενίχ μοιράζεται τον ίδιο ενθουσιασμό: «Χτίσαμε το χωριό εκεί για τα γυρίσματα! Ο σκηνογράφος Τοΐνιο Ζέρα έκανε φανταστική δουλειά. Μόλις έλαβε ένα μετάλλιο στη Βενετία, και όλο το τμήμα σκηνογραφίας υπήρξε πραγματικά εξαιρετικό».
Οι παραγωγοί συγκέντρωσαν μια ομάδα ικανή να δημιουργήσει μια ταινία αντάξια του θρύλου, και όπως δηλώνει ο Πιρς Τέμπεστ, «Έχει τα πάντα. Έχει κακούς, καλούς, ιπποτισμό και δράση. Είναι εντυπωσιακά σύγχρονη, κάτι που πιθανώς εξηγεί τη βαθιά πολιτιστική της απήχηση».
Εκατοντάδες χρόνια μετά την ελβετική κατοχή, ο θρίαμβος του Τέλλου απέναντι σε μια αυτοκρατορία συνεχίζει να εμπνέει γενιές και γενιές. Ο Τέμπεστ απαριθμεί: «Έχουμε το θεατρικό έργο του Σίλερ, στο οποίο βασίζεται η ταινία μας. Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, ανέβαινε ένα θεατρικό έργο για τον Γουλιέλμο Τέλλο την ίδια ημέρα που σκοτώθηκε ο Ροβεσπιέρος, και η αντίσταση κατά των Ναζί στη Γερμανία χρησιμοποίησε τον Γουλιέλμο Τέλλο ως σύμβολο. Είναι ένα λαϊκό σύμβολο αντίστασης, γι’ αυτό είμαστε τόσο ενθουσιασμένοι που το φέρνουμε στη μεγάλη οθόνη».
Ερμηνεύοντας τον Άνθρωπο, τον Μύθο, τον Θρύλο
Για τον Κλάις Μπανγκ, η γοητεία του να υποδυθεί τον Τέλλο προήλθε από την εξερεύνηση του ηθικού διλήμματος που βρίσκεται στον πυρήνα του. «Νιώθω ότι η πορεία αυτού του χαρακτήρα είναι πραγματικά αυτό που με ενδιέφερε. Ήταν στρατιώτης, συμμετείχε στις Σταυροφορίες και στη συνέχεια έγινε ειρηνιστής. Έτσι, όταν στην αρχή της ιστορίας προκύπτει η ανάγκη για εξέγερση, ο Γουλιέλμος Τέλλος δεν θέλει να έχει καμία σχέση με αυτό. Είναι απρόθυμος να εμπλακεί, και για καλό λόγο. Γνωρίζει ότι στον πόλεμο, όλοι θα είμαστε χαμένοι».
Δυστυχώς για τον Τέλλο, ο κύριος ανταγωνιστής της ταινίας, ο Γκέσλερ, τον οποίο υποδύεται ο Κόνορ Σουίντελς (SexEducation), έχει το αντίθετο σχέδιο. Ο Σουίντελς τον περιγράφει ως «έναν καταστροφέα. Νομίζω ότι όταν συναντά για πρώτη φορά τον Τέλλο, βλέπει αυτή την ποιότητα μέσα του και γίνεται αποστολή του να την αναδείξει και να τον διαφθείρει».
Υπάρχουν αντίπαλες φατρίες μέσα στις αυστριακές δυνάμεις, και ο Σουίντελς αντιλαμβάνεται τον τυραννικό κυβερνήτη των ελβετικών καντονιών ως έναν άνθρωπο που καθοδηγείται από τεράστια φιλοδοξία. «Επιδιώκει την εξουσία και βλέπει τον εαυτό του στην κορυφή. Και όλη αυτή η αλληλουχία γεγονότων που εκτυλίσσεται στην ταινία, για τον Γκέσλερ, είναι ένα σκαλοπάτι προς τη δόξα και την κατάκτηση της εξουσίας».
Η ταινία αποτελείται από πάρα πολλούς σημαντικούς χαρακτήρες και αφηγηματικά νήματα. Και ενώ έχει μείνει πιστή στο θεατρικό έργο του Σίλερ από το 1804, ορισμένοι χαρακτήρες έχουν επαναπροσεγγιστεί με τολμηρό τρόπο. Η σύζυγος του Γουλιέλμου Τέλλου, η Σούνα, ενσαρκώνεται από την Ιρανή ηθοποιό Γκολσίφτε Φαραχανί, η οποία εξηγεί: «Η Σούνα υπάρχει στην αρχική ιστορία και είναι, φυσικά, μια πολύ λευκή γυναίκα με πλούσιο μπούστο. Εδώ, όμως, προέρχεται από τη Μέση Ανατολή, την εποχή των Σταυροφοριών. Αυτή είναι η ευφυΐα του Νικ Χαμ, που έφερε αυτό το στοιχείο στην ιστορία, γιατί αντιπροσωπεύει μια ένωση μέσα σε μια άλλη ένωση. Είναι η ένωση που αντιμετωπίζουμε σήμερα, ανάμεσα σε εκείνη την περιοχή και τον λευκό κόσμο. Και εκείνη είναι μέσα σε αυτόν, γίνεται αποδεκτή και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας».
Μία αίσθηση Χρόνου και Τόπου
Η δημιουργία μιας κινηματογραφικής ταινίας αντάξιας του θρύλου του Γουλιέλμου Τέλλου δεν μπορούσε να περιοριστεί σε στούντιο με πράσινες οθόνες. Η ομάδα ταξίδεψε σε εντυπωσιακές τοποθεσίες στην Ευρώπη, ώστε η δράση να εκτυλίσσεται στα ίδια καταπράσινα τοπία της ιστορίας.
Αυτό αποδείχθηκε ένα από τα καλύτερα στοιχεία της εμπειρίας για τον Ρέιφ Σπολ, ο οποίος θυμάται: «Το να βρίσκομαι στον βορρά της Ιταλίας και να γυρίζω σκηνές σε μερικά από τα πιο επιβλητικά τοπία που έχω δει ποτέ… είναι απίστευτα όμορφα». Ο Χάουερ-Κινγκ εκφράζει τον ίδιο ενθουσιασμό, περιγράφοντας: «Αγάπησα τα τοπία, η φυσική ομορφιά είναι απλά μαγευτική. Κάθε φορά που βρισκόμασταν στα βουνά και κάναμε ιππασία, ήταν μια απίστευτη εμπειρία. Επίσης, λάτρεψα τη συνεργασία μου με τον Τζόναθαν Πράις, που υποδύεται τον θείο μου. Το να τον παρακολουθώ και να μαθαίνω από αυτόν ήταν κάτι το εξαιρετικό».
Φυσικά, τα γυρίσματα σε αυτά τα μεγαλοπρεπή τοπία συνοδεύονται από προκλήσεις. Λόγου χάρη, οι σωματικά απαιτητικές σκηνές δράσης σε τόσο μεγάλο υψόμετρο, με τον αέρα να είναι πιο αραιός, απποδείχθηκαν πραγματικά εξαντλητικές.
Μια επίκαιρη ιστορία
Όσο ο Γουλιέλμος Τέλλος αποτελεί θεμελιώδες κείμενο για την ελβετική ταυτότητα, η σημασία του εκτείνεται πολύ πέρα από τα σύνορά της και φτάνει μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Ζώντας σε έναν κόσμο όπου οι εικόνες των θυμάτων της βίαιης σύγκρουσης κατακλύζουν τα ειδησεογραφικά κανάλια, τα κοινωνικά μέσα και τα εξώφυλλα των εφημερίδων, πολλοί σύγχρονοι θεατές μοιράζονται την ίδια άποψη με τον Τέλλο, ο οποίος έχει δει τις φρίκες των Σταυροφοριών.
Ο Μπανγκ εξηγεί ότι ο Τέλλος «γνωρίζει ότι στον πόλεμο, όλοι θα είμαστε χαμένοι, αλλά ανησυχεί επίσης πολύ ότι θα χάσει την οικογένειά του και τον ίδιο του τον εαυτό. Και όλα αυτά γίνονται πραγματικότητα, χάνει τα πάντα, λιγότερο ή περισσότερο, και μου αρέσει ότι δεν το εξιδανικεύουμε. Στον πόλεμο, δεν υπάρχει νικητής. Ακόμα και αν επιβιώσεις, βγαίνεις από αυτόν ένας σπασμένος άνθρωπος».
Ο Μπανγκ ανέλαβε τον ρόλο γοητευμένος από το κεντρικό δίλημμα και θέλοντας να υποδυθεί επιτέλους έναν χαρακτήρα που «κάνει καλό». Αλλά ο ηθοποιός πιστεύει ότι τα κεντρικά θέματα της ταινίας έχουν γίνει ακόμη πιο επίκαιρα κατά τη διάρκεια της παραγωγής, αποκαλύπτοντας ότι «υπήρχαν πράγματα που συνέβαιναν όταν ξεκινήσαμε τα γυρίσματα, η σύγκρουση στην Ουκρανία και η όλη σύγκρουση Χαμάς-Ισραήλ. Υπάρχουν τόσα πολλά στοιχεία σε αυτή την ιστορία, με έναν μικρό πληθυσμό, μια χώρα, μια περιοχή ή μια ομάδα ανθρώπων που καταλαμβάνεται από μια μεγαλύτερη χώρα. Υπάρχουν τόσες πολλές ομοιότητες με την ιστορία του Τέλλου που αφορά αυτούς τους ανθρώπους που προσπαθούν να κρατήσουν τη γη τους και την ελευθερία τους, κάτι που, υποθέτω, βρίσκεται στην καρδιά αυτών των άλλων συγκρούσεων».
Με αυτό στο μυαλό, ήταν κλειδί η ταινία να αποφύγει την ωραιοποίηση του πολέμου και ο Μπανγκ συνεχίζει λέγοντας ότι «γι’ αυτό ήταν σημαντικό για μένα να συμφωνήσω με τον Νικ ότι αυτός ο πόλεμος δεν μπορεί ποτέ να πάει καλά. Ο πόλεμος προκαλεί οδύνη και γεννά θύματα. Δεν θα είναι ποτέ η λύση».
Σκηνοθεσία Νικ Χαμ
Σενάριο Νικ Χαμ
Ηθοποιοί Κλάις Μπανγκ, Γκολσίφτε Φαραχανί, Κόνορ Σουίντελς, Γιόνα Χάουερ Κινγκ, Ρέιφ Σπολ, Τζόναθαν Πράις, Μπεν Κίνγκσλεϊ
Διάρκεια 133’
Διανομή The Film Group
27 Φεβρουαρίου στους κινηματογράφους από την TFG
